Υπερβολική χρήση σωματικής βίας από αστυνομικούς κατά την έρευνα σπιτιών υπόπτων. Προσβολή της αξιοπρέπειας των υπόπτων, αλλά όχι των μελών της οικογένειάς τους

ΑΠΟΦΑΣΗ

Ilievi και Ganchevi κατά Βουλγαρίας της 8.6.2021 (αρ. 69154/11 και 69163/11)

Βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Κατ’ οίκον έρευνα, υπερβολική χρήση αστυνομικής βίας και σεβασμός ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Ένοπλοι αστυνομικοί με κουκούλα εισήλθαν, πολύ νωρίς το πρωί και χωρίς κάποια προηγούμενη ενημέρωση των δύο προσφευγόντων, που ήταν ύποπτοι για οικονομικά εγκλήματα, στα σπίτια τους. Οι αστυνομικές αρχές τους ακινητοποίησαν στο έδαφος, τους φόρεσαν χειροπέδες και τους απείλησαν με τα όπλα τους. Από κανένα στοιχείο δεν προέκυπτε το συμπέρασμα ότι οι δύο προσφεύγοντες είχαν βίαιο ιστορικό και ότι θα μπορούσαν να αποτελούν κίνδυνο για τους αστυνομικούς που εισήλθαν στα σπίτια τους. Επιπλέον, κανένας από αυτούς δεν επέδειξε αντίσταση στην αστυνομία κατά τη διάρκεια των επίδικων επιχειρήσεων. Το ΕΔΔΑ έκρινε ομόφωνα ότι υπήρξε παραβίαση της απαγόρευσης εξευτελιστικής μεταχείρισής αναφορικά με τους πρώτους δύο προσφεύγοντες (άρθρο 3 της ΕΣΔΑ).

Αναφορικά με τις καταγγελίες των λοιπών μελών των οικογενειών των παραπάνω προσφευγόντων, οι ενέργειες των αστυνομικών απέναντί τους, κρίθηκαν από το ΕΔΔΑ ότι ήταν πολύ σύντομες και χαμηλής έντασης και επομένως δεν παραβίασαν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια τους. Μη παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ.

Το Δικαστήριο κατέληξε επίσης ομόφωνα στο συμπέρασμα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 13 σε συνδυασμό με το άρθρο 3, διότι ούτε η πειθαρχική διαδικασία βάσει του νόμου εναντίον του Υπουργού Εσωτερικών, ούτε η αγωγή αποζημίωσης κατά του κράτους δεν ήταν επαρκώς αποτελεσματικά εσωτερικά ένδικα μέσα.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 3

Άρθρο 13

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Οι δύο προσφυγές αφορούν αστυνομική επιχείρηση που διεξήχθη στα αντίστοιχα σπίτια των προσφευγόντων, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι υπέστησαν απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.

Οι προσφυγές υποβλήθηκαν από πέντε Βούλγαρους υπηκόους: τον Georgi Iliev, τη σύζυγό του και την κόρη του, η οποία ήταν 19 ετών την εν λόγω περίοδο ( αριθ. 69154/11) και τον   Georgi Ganchev και τη σύζυγό του (αριθ. 69163/11).

Τον Οκτώβριο του 2010 η εισαγγελία άσκησε ποινική δίωξη κατά πέντε ατόμων συμπεριλαμβανομένου του κ. Iliev και του κ. Ganchev, για παράνομη άσκηση οικονομικής δραστηριότητας και κλοπή εμπορευμάτων. Τον Απρίλιο του 2011 ένα δικαστήριο παρείχε άδεια για έρευνα της οικίας των προσφευγόντων. Στις 18 Απριλίου 2011, στις 6.30 π.μ. και 6.20 π.μ. αντίστοιχα, οι προσφεύγοντες αφυπνίστηκαν από αξιωματικούς οι οποίοι φορούσαν μάσκες.

Βασιζόμενοι στο άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα δικαιώματα, οι προσφεύγοντες παραπονιούνται για κακομεταχείριση στα χέρια της αστυνομίας κατά τη διάρκεια της αστυνομικής επιχείρησης στα αντίστοιχα σπίτια τους.

Στηριζόμενοι στο άρθρο 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, διαμαρτύρονται επίσης ότι δεν είχαν πρόσβαση σε αποτελεσματικά εγχώρια ένδικα μέσα για να προβάλουν τους ισχυρισμούς τους.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….

Άρθρο 3

Η εν λόγω αστυνομική επιχείρηση επιδίωξε τον νόμιμο σκοπό της σύλληψης, της έρευνας και της κατάσχεσης καθώς και του σκοπού γενικού συμφέροντος της καταστολής των αδικημάτων. Οι προσφεύγοντες δεν τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια των δύο αμφισβητούμενων αστυνομικών παρεμβάσεων. Ωστόσο, οι παρεμβάσεις περιλάμβαναν κάποια χρήση σωματικής βίας: αρκετοί αστυνομικοί με κουκούλα και ένοπλοι εισήλθαν, πολύ νωρίς το πρωί και χωρίς κάποια πρότερη ενημέρωση των προσφευγόντων, στα σπίτια των τελευταίων και έσπρωξαν την κα Ilieva και την κα Gancheva, ακινητοποίησαν τον κ. Iliev και τον κ. Ganchev  στο έδαφος και τους πέρασαν χειροπέδες. Επομένως, το Δικαστήριο πρέπει να εξακριβώσει αν αυτή η χρήση σωματικής βίας κατέστη απολύτως απαραίτητη από τη συμπεριφορά των προσφευγόντων.

1. Όσον αφορά τη μεταχείριση που υπέστησαν οι δυο από τους προσφεύγοντες

Ο σκοπός των αστυνομικών επιχειρήσεων στα αντίστοιχα σπίτια του κ. Iliev και του κ. Ganchev ήταν να τους συλλάβουν, καθώς ήταν αμφότεροι ύποπτοι ότι είχαν ασκήσει παράνομη οικονομική δραστηριότητα, και να πραγματοποιήσουν έρευνα στις εγκαταστάσεις για αναζήτηση αποδεικτικών στοιχείων.  Η ποινική έρευνα είχε ξεκινήσει έξι μήνες νωρίτερα και υπήρχαν αρκετοί ύποπτοι σε αυτήν την υπόθεση, χωρίς υπάρχει ωστόσο μια συγκεκριμένη ομάδα υπόπτων για τη διάπραξη  των βίαιων εγκληματικών πράξεων.

Σε αντίθεση με την υπόθεση  Gutsanovi κατά Βουλγαρίας, οι αρχές είχαν λάβει τις απαραίτητες προηγούμενες άδειες για να πραγματοποιήσουν έρευνες στα αντίστοιχα σπίτια των προσφευγόντων. Ωστόσο, ασκώντας τη δικαιοδοσία σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, οι δικαστές που εξέδωσαν αυτές τις άδειες εξέτασαν μόνο τη συμμόρφωση των ερευνών που ζητήθηκαν με τις διατάξεις του εσωτερικού δικαίου χωρίς να λάβουν υπόψη τους τον τρόπο που η επιχείρηση θα διεξαχθεί.

Επιπλέον, δεν υπάρχει τίποτα στον φάκελο που να υποστηρίζει το συμπέρασμα ότι οι δύο προσφεύγοντες είχαν βίαιο ιστορικό και ότι θα μπορούσαν να αποτελούν κίνδυνο για τους αστυνομικούς που καλούνται να παρέμβουν στα σπίτια τους.

Επιπλέον, κανένας από αυτούς δεν επέδειξε αντίσταση στην αστυνομία κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων στα αντίστοιχα σπίτια τους.

Όλα αυτά ήταν στοιχεία που έδειχναν σαφώς την υπερβολική φύση της συμπεριφοράς των αστυνομικών οι οποίοι ακινητοποίησαν τους δύο προσφεύγοντες στο έδαφος, τους φόρεσαν χειροπέδες και τους απείλησαν με τα όπλα τους. Υπό το πρίσμα αυτών των περιστάσεων, ο βαθμός βίας που χρησιμοποιήθηκε εναντίον του κ. Iliev και του κ. Ganchev, η  οποία δεν ήταν απολύτως απαραίτητη με βάση τη συμπεριφορά τους, υπονόμευε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια τους. Ως αποτέλεσμα, υποβλήθηκαν σε εξευτελιστική μεταχείριση.

Συμπέρασμα: Ομόφωνη παραβίαση.

2. Όσον αφορά τη μεταχείριση που υπέστησαν οι άλλοι τρεις προσφεύγοντες

Οι ομάδες παρέμβασης επέλεξαν να μην διαρρήξουν τις πόρτες εισόδου στα σπίτια των προσφευγόντων η αστυνομία χτύπησε το κουδούνι και η κυρία Ilieva και η κυρία Gancheva πήγαν να ανοίξουν. Μόλις μπήκε, η αστυνομία έσπρωξε τους δύο προσφεύγουσες και έστρεψαν για λίγο τα όπλα τους προς αυτές. Η φυσική αλληλεπίδραση μεταξύ των αστυνομικών και της κας Ilieva και της κα Gancheva ήταν επομένως πολύ σύντομη και ελάχιστης έντασης.

Στη συνέχεια, δεν υπήρχε φυσική επαφή μεταξύ της κυρίας Ilieva και της αστυνομίας: η προσφεύγουσα είδε τον πατέρα της να συλλαμβάνεται από τους αξιωματικούς και αντέδρασε συναισθηματικά σε αυτό το γεγονός.

Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν το συμπέρασμα ότι οι αστυνομικοί παραβίασαν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια αυτών των τριών προσφευγουσών. Οι αστυνομικές επιχειρήσεις που περιλαμβάνουν παρέμβαση στο σπίτι και σύλληψη υπόπτων αναπόφευκτα προκαλούν αρνητικά συναισθήματα σε άτομα όπως οι προσφεύγουσες. Ωστόσο, καμία από αυτές δεν φαίνεται να επηρεάζεται ιδιαίτερα από τις ενέργειες της αστυνομίας, για παράδειγμα λόγω της ιδιαίτερα εύθραυστης κατάστασης της υγείας ή της νεανικής ηλικίας της κυρίας Ilieva. Εν προκειμένω, καμία από τους τρεις προσφεύγουσες δεν παρουσίασε στοιχεία που να οδηγούν στο συμπέρασμα ότι μια από αυτές έπασχε από μια κατάσταση, η οποία θα μπορούσε να επιδεινωθεί από τις ενέργειες των αστυνομικών εν όψει και του ότι κατά τον κρίσιμο χρόνο η κυρία Ilieva δεν ήταν μικρό παιδί, αλλά ήταν δεκαεννέα .

Υπό το πρίσμα αυτών των στοιχείων, και στις ειδικές περιστάσεις της υπόθεσης, οι ενέργειες των αστυνομικών σε σχέση με αυτές τις τρεις προσφεύγουσες, οι οποίες ήταν πολύ σύντομες και χαμηλής έντασης, δεν φαίνονται δυσανάλογες ενόψει ενός απροσδόκητου και αγχωτικού γεγονότος, όπως η είσοδος της αστυνομίας νωρίς το πρωί στα αντίστοιχα σπίτια τους, και ότι οι ενέργειες δεν παραβίαζαν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια τους.

Συμπέρασμα: Μη παραβίαση (ομόφωνα).

Άρθρο 13

Το Δικαστήριο κατέληξε επίσης ομόφωνα στο συμπέρασμα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 13 σε συνδυασμό με το άρθρο 3, διότι ούτε η πειθαρχική διαδικασία βάσει του νόμου εναντίον του Υπουργού Εσωτερικών, ούτε η αγωγή αποζημίωσης κατά του κράτους δεν ήταν επαρκώς αποτελεσματικά εσωτερικά ένδικα μέσα τα οποία οι πέντε προσφεύγοντες θα μπορούν να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους να μην υποστούν μεταχείριση αντίθετη με το άρθρο 3.

Άρθρο 41: 3.000 ευρώ στον καθένα από τους κ.κ. Iliev και Ganchev, για ηθική βλάβη. Η διαπίστωση παραβίασης του άρθρου 13 κρίθηκε επαρκής για την ηθική βλάβη που υπέστησαν οι κα Ilieva, Ilieva και Gancheva.