Ποσόστωση λόγω φύλου στους συνδυασμούς των υποψηφίων σε εθνικές εκλογές. Ο αποκλεισμός κόμματος λόγω παραβίασης της ποσόστωσης των φύλων στους υποψήφιους είναι σύμφωνος με την ΕΣΔΑ
ΑΠΟΦΑΣΗ
Zevnik κ.α. κατά Σλοβενίας της 5.12.2019 (αριθ. προσφ. 54893/18)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαίωμα για ελεύθερες εκλογές και εκλογική Νομοθεσία.
Δύο από τους προσφεύγοντες είναι πολιτικά κόμματα που έθεσαν υποψηφιότητα στις εκλογές. Σε αυτά τα κόμματα ανήκαν δύο από τους προσφεύγοντες. Η συμμετοχή των κομμάτων απορρίφθηκε γιατί στους συνδυασμούς με τους υποψήφιους δεν υπήρχε η απαιτούμενη ποσόστωση του 35% των γυναικών. Τα εγχώρια Δικαστήρια απέρριψαν αμετάκλητα τις προσφυγές των κομμάτων για παραβίαση της εκλογικής νομοθεσίας.
Το Στρασβούργο συμφώνησε ότι οι διατάξεις σχετικά με τις απαιτήσεις φύλου ήταν επαρκώς και ξεκάθαρα ορισμένες στο εθνικό δίκαιο, σημειώνοντας ότι η προώθηση της ισότητας των φύλων αποτέλεσε μείζονα στόχο μεταξύ των Κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης και οι προσφεύγοντες είχαν τη δυνατότητα να προβλέψουν ότι η μη συμμόρφωση θα είχε ως αποτέλεσμα την απόρριψη της συμμετοχής στις εκλογές των συνδυασμών τους. Λαμβάνοντας υπόψη και την ευρεία διακριτική ευχέρεια που δίνονταν στα Κράτη αναφορικά με την οργάνωση και τη λειτουργία των εκλογικών συστημάτων, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η απόρριψη των συνδυασμών των υποψηφίων δεν μπορεί να θεωρηθεί δυσανάλογη, συνεπώς δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου.
Όσον αφορά την παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης λόγω της άρνησης των τηλεοπτικών σταθμών να διαθέσουν στα κόμματα δωρεάν χρόνο εκπομπής, το Στρασβούργο διαπίστωσε το επικρινόμενο από τους προσφεύγοντες μέτρο στηρίχθηκε σε αντικειμενική και λογική αιτιολόγηση γιατί τα συγκεκριμένα κόμματα δεν τηρούσαν την εκλογική νομοθεσία και ακολούθως έκρινε την καταγγελία αβάσιμη.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου
Αρθρο 10
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες είναι τρεις Σλοβένοι υπήκοοι, η Metka Zevnik, γεννηθείσα το 1946, ο Aleš Primc, γεννημένος το 1973, και Franc Kangler, γεννημένος το 1965, και δύο πολιτικά κόμματα Lista Franca Kanglerja – Nova ljudska stranka (Νέο Λαϊκό Κόμμα του Kangler) και Glas za otroke in družine (Η φωνή για παιδιά και Οικογένειες).
Ο τέταρτος και ο πέμπτος προσφεύγων, πολιτικά κόμματα, σχημάτισαν συνασπισμό το 2018 για τις πρόωρες κοινοβουλευτικές εκλογές που θα πραγματοποιούνταν τον Ιούνιο του ίδιου έτους. Ο συνασπισμός υπέβαλε καταλόγους υποψηφίων και στις οκτώ εκλογικές περιφέρειες της Σλοβενίας.
Τον Μάιο του 2018 οι εκλογικές επιτροπές της πρώτης και της έκτης εκλογικής περιφέρειας απέρριψαν το συνασπισμό που περιελάμβαναν τον πρώτο και τον δεύτερο προσφεύγοντα δεδομένου ότι δεν πληρούσαν το απαιτούμενο επίπεδο εκπροσώπησης των γυναικών( 35%) ως ποσοστό του συνολικού αριθμού των υποψηφίων σε κάθε λίστα.
Εκπρόσωποι των απορριφθέντων συνδυασμών προσέφυγαν στο Ανώτατο Δικαστήριο. Ισχυρίστηκαν ότι ο αριθμός των γυναικών και στις δύο λίστες ήταν περισσότερο από το 35% του συνολικού αριθμού των υποψηφίων καθώς οι ίδιες υποψήφιες είχαν την δυνατότητα να θέσουν υποψηφιότητα σε περισσότερες εκλογικές περιφέρειες στην εν λόγω εκλογική διαδικασία. Εναλλακτικά, οι εκλογικές επιτροπές θα έπρεπε να έχουν δώσει στο κόμμα το χρόνο να διορθώσει το πρόβλημα.
Το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε τις προσφυγές τους. Μεταξύ άλλων, έκρινε ότι η ποσόστωση των δύο φύλων βάση νόμου ήταν σαφής και ότι αυτό που είχε σημασία ήταν ο αριθμός των πραγματικών υποψηφίων και όχι το γεγονός ότι το ίδιο άτομο κατέβαινε υποψήφιο σε διάφορες περιοχές.
Οι εκπρόσωποι των απορριφθέντων συνδυασμών προσέφυγαν στο Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο αποφάσισε με επτά ψήφους έναντι δύο να μην εξετάσει την υπόθεση. Διαπίστωσε ότι οι εκλογικοί κατάλογοι έπρεπε να υποβληθούν εμπροθέσμως και να είναι σύμφωνες με το νόμο, ο οποίος ήταν σαφής όσον αφορά τις απαιτήσεις ποσοστώσεων.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου
Το Δικαστήριο επισήμανε ότι η απόρριψη των συνδυασμών στις δύο εκλογικές περιφέρειες θα μπορούσε να έχει επηρεάσει το αποτέλεσμα του συνασπισμού σε εθνικό επίπεδο και, επομένως, τις πιθανότητες του τρίτου προσφεύγοντα να εκλεγεί καθώς ήταν σε λίστα που είχε γίνει αποδεκτή. Επομένως, η απόρριψη των δύο συνδυασμών είχε παρεμποδίσει τα εκλογικά δικαιώματα που εγγυάται η Σύμβαση.
Οι προσφεύγοντες υποστήριξαν ότι η νομοθεσία περί εκπροσώπησης των φύλων ήταν ασαφής και διφορούμενη αλλά το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα δύο ανώτατα εγχώρια δικαστήρια της Σλοβενίας, στηρίχθηκαν στον Εκλογικό νόμο και στη δική τους νομολογία και οι διατάξεις και οι κυρώσεις για τη μη συμμόρφωση στη νομοθεσία ήταν σαφείς και προβλέψιμες.
Το Δικαστήριο συμφώνησε ότι οι διατάξεις σχετικά με τις απαιτήσεις φύλου ήταν πράγματι επαρκώς και ξεκάθαρα ορισμένες στο εθνικό δίκαιο και ότι οι προσφεύγοντες είχαν τη δυνατότητα να προβλέψουν ότι η μη συμμόρφωση θα είχε ως αποτέλεσμα την απόρριψη των εκλογικών συνδυασμών.
Το Δικαστήριο, σημειώνοντας ότι η προώθηση της ισότητας των φύλων αποτέλεσε μείζονα στόχο μεταξύ των Κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης, έκρινε επίσης ότι η εν λόγω παρέμβαση είχε επιδιώξει τον θεμιτό σκοπό της ενίσχυσης της δημοκρατικής νομιμότητας με την εξασφάλιση καλύτερης ισορροπίας μεταξύ γυναικών και ανδρών στην πολιτική σκηνή.
Τέλος, το Δικαστήριο εξέτασε το ζήτημα αν η απόρριψη των συνδυασμών ήταν ανάλογη προς τον επιδιωκόμενο θεμιτό σκοπό. Καθοδήγηση μπορεί να βρεθεί στα έγγραφα του Συμβουλίου της Ευρώπης, τα οποία όχι μόνο επέτρεπαν αλλά και ενθάρρυναν την υιοθέτηση των ποσοστώσεων για τα φύλα στα εκλογικά συστήματα, με αυστηρές κυρώσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. Το Δικαστήριο έδωσε επίσης έμφαση στην άποψη του Συνταγματικού Δικαστηρίου ότι υπήρξε μια ισχυρή ώθηση για τα πολιτικά κόμματα να σέβονται τους κανόνες εκπροσώπησης των φύλων εάν γνώριζαν εκ των προτέρων ότι θα μπορούσαν να αποκλειστούν από τις εκλογές για μη τήρηση τους.
Τα εγχώρια δικαστήρια έλαβαν επίσης υπόψη τους λόγους μη συμμόρφωσης, με τα αποτελέσματα της εξισορρόπησης του δικαιώματος του εκλέγεσθαι ενάντια στην ανάγκη εξασφάλισης του σεβασμού του φύλου σύμφωνα με τους κανόνες ποσοστώσεων, ανάλογα με το κατά πόσον ο κατάλογος καταρτίστηκε με επιμελή τρόπο και κατά πόσο η οργάνωση που την είχε καταρτίσει είχε παραβιάσει εν γνώσει του τον κανόνα ποσοστώσεων των φύλων.
Στην περίπτωση των προσφευγόντων, τα δικαστήρια είχαν διαπιστώσει ότι ο συνασπισμός είχε ενεργήσει χωρίς την απαιτούμενη επιμέλεια και ήταν ο μόνος που κατηγορήθηκε για το γεγονός ότι οι κανόνες δεν τηρήθηκαν.
Επίσης, τα δικαστήρια δεν θα μπορούσαν να αποκλείσουν αυθαίρετα τους άνδρες υποψηφίους από τους καταλόγους ή να δώσουν στους προσφεύγοντες περισσότερο χρόνο για τη διόρθωση των ελλείψεων. Το Ανώτατο Δικαστήριο και το Συνταγματικό Δικαστήριο είχαν κρίνει ότι η επανόρθωση του ζητήματος θα απαιτούσε την εκ νέου εκτέλεση των αναγκαίων εκλογικών καθηκόντων.
Ωστόσο, οι αρχικοί κατάλογοι υποβλήθηκαν μόνο μία ημέρα πριν από τη λήξη της προθεσμίας, γεγονός που σήμαινε ότι οι απαραίτητες αλλαγές θα έπρεπε να γίνουν μετά την ημερομηνία αυτή.
Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο δέχθηκε ότι η απόφαση να μην επιτραπούν οι διορθώσεις βασίστηκε στην νομιμότητα της νομοθετικής εξουσίας να διασφαλίσει την έγκαιρη ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας και σεβασμό στην αρχή της ίσης εκλογής.
Λαμβάνοντας υπόψη τις εκτιμήσεις του στην υπόθεση και την ευρεία διακριτική ευχέρεια (περιθώριο εκτίμησης) που δίνονταν στα Κράτη αναφορικά με την οργάνωση και τη λειτουργία των εκλογικών συστημάτων, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η απόρριψη των καταλόγων των υποψηφίων δεν μπορεί να θεωρηθεί δυσανάλογη. Επομένως, η αιτίαση των προσφευγόντων ήταν προδήλως αβάσιμη και έπρεπε να απορριφθεί.
Το άρθρο 10 και το άρθρο 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι οι προσφεύγοντες είχαν επίσης καταγγείλει βάσει του άρθρου 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου αναφορικά με την άρνηση του ραδιοτηλεοπτικού φορέα RTV της Σλοβενίας να δώσει στον συνασπισμό δωρεάν χρόνο εκπομπής σε εθνικό επίπεδο επειδή δεν είχε εκλογικούς συνδυασμούς σε όλες τις εκλογικές περιφέρειες.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η απόφαση του ραδιοτηλεοπτικού φορέα βασίστηκε στη νομοθεσία και τους κανόνες, βάση της οποίας δίνονταν απεριόριστος χρόνος εκπομπής μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων, με την προϋπόθεση να έχουν εκλογικούς συνδυασμούς υποψηφίων και στις οκτώ εκλογικές περιφέρειες, πράγμα που σημαίνει ότι δόθηκε σε όσους επιχείρησαν να καλύψουν το σύνολο του εκλογικού σώματος και όχι μόνο την εκλογική περιφέρεια στην οποία είχαν τον συνδυασμό τους.
Επιπλέον, οι προσφεύγοντες δεν υποστήριξαν ότι δεν είχαν πρόσβαση στην επι πληρωμή τηλεοπτική μετάδοση, παρεμποδίζοντας την προεκλογική τους εκστρατεία όπου οι συνδυασμοί τους έγιναν δεκτοί ή παρεμποδίστηκαν από τη χρήση άλλων διαθέσιμων μεθόδων εκλογικής προβολής.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι το επικρινόμενο από τους προσφεύγοντες μέτρο στηρίχθηκε σε αντικειμενική και λογική αιτιολογία και δεν διέκρινε τυχόν εξαιρετικές περιστάσεις που να δικαιολογούν διαφορετικό συμπέρασμα. Επομένως, η καταγγελία ήταν προδήλως αβάσιμη και έπρεπε να απορριφθεί. Διατύπωσε το ίδιο συμπέρασμα σχετικά με την σχεδόν ταυτόσημη καταγγελία των προσφευγόντων βάσει του άρθρου 10.
Άρθρο 6
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι η διάταξη αυτή δεν εφαρμόζεται σε διαδικασίες που αφορούν εκλογικές διαφορές και η αιτίαση των προσφευγόντων στο πλαίσιο του σημείου αυτού έπρεπε να απορριφθεί ως απαράδεκτη (επιμέλεια echrcaselaw.com).
