Η απαγόρευση εισόδου στη Λιθουανία διάσημου τραγουδιστή επειδή έκανε ρωσική προπαγάνδα, δεν παραβίασε την ελευθερία της έκφρασης
ΑΠΟΦΑΣΗ
Kirkorov κατά Λιθουανίας της 18.04.2024 (προσφυγή αριθ. 12174/22)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Απαγόρευση εισόδου του προσφεύγοντος, ενός δημοφιλούς τραγουδιστή και μουσικού παραγωγού, στη Λιθουανία, επειδή θεωρήθηκε απειλή για την εθνική ασφάλεια. Οι λιθουανικές αρχές διαπίστωσαν ότι αποτελούσε εργαλείο της ρωσικής προπαγάνδας στα κράτη της πρώην ΕΣΣΔ και ότι, δίνοντας τακτικά συναυλίες στην Κριμαία, υποστήριζε την επιθετική πολιτική του ρωσικού κράτους.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η εκτίμηση των λιθουανικών αρχών, η οποία βασίστηκε στις δηλώσεις και στη συμπεριφορά του προσφεύγοντος, δεν ήταν αυθαίρετη ή αβάσιμη. Ειδικότερα, ο προσφεύγων είχε δηλώσει ανοιχτά ότι υποστήριζε τις ενέργειες της Ρωσίας στη χερσόνησο της Κριμαίας και αναφερόταν στον εαυτό του ως «εκπρόσωπο του Βλαντιμίρ Πούτιν επί σκηνής». Τα εγχώρια δικαστήρια είχαν εξάλλου σταθμίσει τα συμφέροντα της εθνικής ασφάλειας και της δημόσιας τάξης έναντι των ενεργειών του προσφεύγοντος και της απαγόρευσης που του επιβλήθηκε και δεν την έκριναν δυσανάλογη. Το ΕΔΔΑ υπογράμμισε επίσης ότι τα εθνικά δικαστήρια, το Κοινοβούλιο της Λιθουανίας και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχαν αναγνωρίσει την ανάγκη αποκάλυψης της ρωσικής παραπληροφόρησης και του προπαγανδιστικού πολέμου.
Το ΕΔΔΑ απέρριψε την προσφυγή ως απαράδεκτη.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 10,
Άρθρο 1 ΠΠΠ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Filip Bedros Kirkorov, είναι Βούλγαρος και Ρώσος υπήκοος που γεννήθηκε το 1967 και ζει στη Μόσχα. Τον Ιανουάριο του 2021 οι λιθουανικές μεταναστευτικές αρχές, κατόπιν αιτήματος του Υπουργείου Εξωτερικών, του απαγόρευσαν την είσοδο στη Λιθουανία για πέντε έτη, διότι θεωρήθηκε απειλή για την εθνική ασφάλεια. Οι αρχές σημείωσαν ειδικότερα ότι ήταν ένας δημοφιλής Ρώσος τραγουδιστής και μουσικός παραγωγός με μεγάλη επιρροή στη Ρωσική Ομοσπονδία και σε άλλα κράτη της πρώην ΕΣΣΔ και, ως εκ τούτου, αποτελούσε εργαλείο «ήπιας ισχύος».
Διαπίστωσαν επίσης ότι, δίνοντας τακτικά συναυλίες στην Κριμαία, υποστήριζε την επιθετική πολιτική της Ρωσίας. Ο προσφεύγων απευθύνθηκε στα δικαστήρια. Υποστήριξε συγκεκριμένα ότι ήταν καλλιτέχνης και δεν ενδιαφερόταν για την πολιτική. Τα τραγούδια του αφορούσαν την αγάπη, τις ανθρώπινες σχέσεις και τη φύση. Στις προτάσεις τους στα δικαστήρια, οι μεταναστευτικές αρχές επανέλαβαν τα επιχειρήματά τους για την απαγόρευση, διευκρινίζοντας ότι ο προσφεύγων είχε μεταδώσει δημόσια το μήνυμα ότι η «επιστροφή» της χερσονήσου της Κριμαίας στη Ρωσία ήταν «ένα ένδοξο και νικηφόρο γεγονός» και αναφερόταν στον εαυτό του ως «εκπρόσωπος του Βλαντίμιρ Πούτιν επί σκηνής». Η προσφυγή του προσφεύγοντος απορρίφθηκε αμετάκλητα τον Σεπτέμβριο του 2021 από το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο. Διαπίστωσε ότι η συμπεριφορά του δικαιολογούσε την απαγόρευση αυτή. Διαπίστωσε επίσης ότι η απαγόρευση δεν ήταν δυσανάλογη: Ο προσφεύγων δεν είχε οικογενειακούς, κοινωνικούς ή οικονομικούς δεσμούς στη Λιθουανία και, εν πάση περιπτώσει, δεν είχε περιοριστεί το δικαίωμά του να δίνει συναυλίες σε άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε.
Η απαγόρευση εξακολουθεί να ισχύει και ο προσφεύγων δεν μπορεί να εισέλθει στη Λιθουανία από το 2021.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 10
Αρχικά, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η απαγόρευση περιόρισε την ανταλλαγή πληροφοριών και ιδεών του προσφεύγοντος στη Λιθουανία και ότι, ως εκ τούτου, υπήρξε επέμβαση στο δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης βάσει του άρθρου 10. Η παρέμβαση αυτή είχε νομική βάση τόσο βάσει του εθνικού δικαίου όσο και βάσει του δικαίου της ΕΕ και ο σκοπός της – η προστασία της εθνικής ασφάλειας και της δημόσιας τάξης – ήταν νόμιμος.
Στη συνέχεια, επισήμανε ότι η απόφαση για την επιβολή της απαγόρευσης είχε βασιστεί σε αντικειμενικά και αιτιολογημένα δεδομένα, δηλαδή στις δηλώσεις και την συμπεριφορά του προσφεύγοντος, και όχι σε εικασίες. Πράγματι, όπως σημείωσαν οι μεταναστευτικές αρχές και τα εθνικά δικαστήρια, ο προσφεύγων δεν είχε αρνηθεί το γεγονός ότι υποστήριζε τις ενέργειες της Ρωσικής Ομοσπονδίας στη χερσόνησο της Κριμαίας. Επιπλέον, αναφέρθηκε στην εισήγηση των αρχών μετανάστευσης ότι διάφορα μέσα προπαγάνδας, συμπεριλαμβανομένης της τηλεόρασης, των κοινωνικών δικτύων, των ταινιών και διάσημων τραγουδιστών, όπως ο προσφεύγων, είχαν χρησιμοποιηθεί από τη Ρωσία κατά των κρατών της Βαλτικής. Η εξήγηση αυτή είχε αναφερθεί από τα εθνικά δικαστήρια στην αιτιολόγηση της απαγόρευσης. Πράγματι, τόσο το Seimas – στο ψήφισμά του (nutarimas) του 2002 σχετικά με την έγκριση της στρατηγικής εθνικής ασφάλειας – όσο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – στο ψήφισμά του του 2016 σχετικά με τη στρατηγική επικοινωνία της ΕΕ για την αντιμετώπιση της προπαγάνδας – είχαν αναγνωρίσει την ανάγκη αποκάλυψης της ρωσικής παραπληροφόρησης και του προπαγανδιστικού πολέμου.
Συνολικά, στον φάκελο της υπόθεσης δεν υπήρχε τίποτα που να υποδηλώνει ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν κάνει λάθος στην εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών ή εφάρμοσαν τον νόμο με αυθαίρετο ή παράλογο τρόπο. Επιπλέον, οι αποφάσεις των δικαστηρίων που επικύρωσαν την απαγόρευση είχαν ληφθεί μετά την ακρόαση του προσφεύγοντος.
Τέλος, το Δικαστήριο συμφώνησε με τα εθνικά δικαστήρια ότι η απαγόρευση δεν ήταν δυσανάλογη, δεδομένου ότι είχε ληφθεί υπόψη ότι τα δικαιώματά του ως πολίτη της ΕΕ είχαν περιοριστεί μόνο όσον αφορά την είσοδό του στη Λιθουανία και ότι, εν πάση περιπτώσει, δεν είχε οικογενειακούς, κοινωνικούς ή οικονομικούς δεσμούς με τη χώρα αυτή.
Το Δικαστήριο έκρινε την προσφυγή του προσφεύγοντος βάσει του άρθρου 10 απαράδεκτη ως προδήλως αβάσιμη.
Άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο προσφεύγων θα μπορούσε, αλλά δεν είχε ασκήσει αγωγή αποζημίωσης στα δικαστήρια της Λιθουανίας όσον αφορά την καταγγελία του για απώλεια εισοδήματος από ακυρωθείσες συναυλίες.
Συνεπώς, και αυτή η καταγγελία κρίθηκε απαράδεκτη διότι ο προσφεύγων δεν είχε εξαντλήσει τα εσωτερικά ένδικα μέσα (επιμέλεια: echrcaselaw.com).
