Η ποινική καταδίκη διαδηλωτή επειδή έβγαλε ομιλία κατά της αστυνομίας, βάσει διατάξεων χωρίς την απαραίτητη προβλεψιμότητα, παραβίασε την ελευθερία έκφρασής του.

ΑΠΟΦΑΣΗ

Bozan κατά Τουρκίας της 29.09.2020 (αρ. 56816/10 και 4175/11)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ποινική καταδίκη και ελευθερία έκφρασης. Διαδήλωση εις μνήμην δεκατεσσάρων μελών της οργάνωσης PKK που σκοτώθηκαν από την αστυνομία. Όταν οι διαδηλωτές στάθηκαν για ένα λεπτό σιωπηλοί ως φόρο τιμής για τους νεκρούς, ο προσφεύγων έβγαλε ομιλία εναντίον των πράξεων της αστυνομίας με έντονη συγκινησιακή φόρτιση. Ποινική καταδίκη του προσφεύγοντος με την κατηγορία ότι «είχε μιλήσει κατά τη διάρκεια διαδήλωσης».

Το Στρασβούργο έκρινε ότι οι ποινικές διατάξεις με τις οποίες καταδικάστηκε ο προσφεύγων δεν είχαν την απαραίτητη προβλεψιμότητα διότι δεν παρείχαν στους προσφεύγοντες αξιόπιστη εγγύηση κατά της αυθαίρετης ποινικής δίωξης, ιδίως λόγω του εύρους των περιπτώσεων που εμπίπτουν σε αυτές, και ότι η πρακτική εφαρμογή των διατάξεων αυτών δε φαίνεται να αποκαθιστά αυτήν την ανεπάρκεια. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η εν λόγω παρέμβαση δεν ήταν «σύμφωνη με το νόμο» κατά την έννοια της παραγράφου 2 του άρθρου 10 της Σύμβασης.

Παραβίαση του άρθρου 10 (ελευθερία της έκφρασης) της ΕΣΔΑ.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 10

Άρθρο 6

Άρθρο 3 ΠΠΠ

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων γεννήθηκε το 1978 και ζει στο Mersin.

Λόγω υποψιών ότι διέπραξε αδικήματα κατά τη διάρκεια δύο διαδηλώσεων που διοργανώθηκαν στις 31 Μαρτίου και 21 Απριλίου 2006 στο Mersin, ο προσφεύγων συνελήφθη στις 3 Μαΐου 2006 και τέθηκε υπό κράτηση την επόμενη ημέρα.

Στις 26 Μαΐου 2006, ο εισαγγελέας της Αdana άσκησε δίωξη κατά του προσφεύγοντος ως τον επικεφαλής προπαγάνδας υπέρ τρομοκρατικής οργάνωσης λόγω των ομιλιών του και των πράξεων που είχε διαπράξει κατά τις προαναφερθείσες διαδηλώσεις.

Στις 11 Ιουλίου 2006, ο προσφεύγων αφέθηκε ελεύθερος.

Στις 6 Δεκεμβρίου 2007, αφού ανασκεύασε τα πραγματικά περιστατικά, το Κακουργιοδικείο της Adana έκρινε τον προσφεύγοντα ένοχο για διάπραξη αδικημάτων στο όνομα παράνομης οργάνωσης χωρίς να είναι μέλος αυτής και τον καταδίκασε σε φυλάκιση έξι ετών και τριών μηνών κατ’ εφαρμογή του άρθρου 314 § 2 του Ποινικού Κώδικα και με αναφορά στα άρθρα 314 § 3 και 220 § 6 του ίδιου κώδικα. Σημείωσε σχετικά ότι, κατά τη διάρκεια της διαδήλωσης της 31ης Μαρτίου 2006, η οποία φέρεται να οργανώθηκε μετά από πρόσκληση του PKK (Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν, παράνομη ένοπλη οργάνωση) για να τιμήσει τον θάνατο δεκατεσσάρων μελών αυτής της οργάνωσης που σκοτώθηκαν από την αστυνομία, ο προσφεύγων είχε περπατήσει μπροστά από τους διαδηλωτές, φωνάζοντας συνθήματα, κουνώντας πλακάτ υπέρ του ΡΚΚ και του αρχηγού του, και διέπραξε πράξεις βίας. Πρόσθεσε ότι οι διαδηλωτές είχαν σταθεί για ένα λεπτό σιωπηλοί ως φόρο τιμής για τους νεκρούς και ότι ο προσφεύγων, παρά τις εκκλήσεις της αστυνομίας, εμπόδισε την ομάδα να διασκορπιστεί. Δήλωσε ότι ο προσφεύγων είχε κάνει την ακόλουθη ομιλία:

“(…) φίλοι, σας προσκαλώ να κρατήσετε ένα λεπτό σιωπής στη μνήμη των ανθρώπων μας που σκοτώθηκαν την περασμένη εβδομάδα (…) ο λαός μας έχει ορίσει συνομιλητή για την επίλυση του κουρδικού ζητήματος με τη συμμετοχή εκατομμύριων ανθρώπων (…) οι άνθρωποι έχριαν τον αξιότιμο Öcalan ως τον εκπρόσωπό τους (…) έσφαξαν δεκατέσσερις αντάρτες των HPG Popular Defense Forces, ένα παράρτημα του PKK χρησιμοποιώντας χημικά όπλα κατά τη διάρκεια μια επιχείρηση στο Muş (…) Λόγω της μισαλλοδοξίας ορισμένων, οι άνθρωποι μας δεν είχαν καν δικαίωμα να απαιτήσουν τα πτώματα των νεκρών τους για να τους κηδεύσουν  και παρενέβησαν στην κηδεία που οργανώθηκε. Κατά τη διάρκεια του συμβάντος δολοφόνησαν τους ανθρώπους μας, τον ακριβή αριθμό των οποίων δεν γνωρίζουμε. Ανάμεσά τους ήταν παιδιά έξι και εννέα ετών. Πρέπει να αναρωτηθείτε: Είναι ένας εξάχρονος τρομοκράτης; Είναι ένα παιδί εννέα ετών τρομοκράτης; Κατά την άποψή μου, οι πραγματικοί τρομοκράτες είναι αυτοί που σκότωσαν παιδιά έξι και εννέα ετών γεμίζοντας τα με σφαίρες (…) Βασιζόμαστε τώρα στην αλληλεγγύη των πόλεων Amed, Siirt, Batman, Hakkari, Van και Mersin. Οι άνθρωποι του Mersin έχουν δείξει σήμερα την αλληλεγγύη τους προς τη πόλη Amed. “

Επιπλέον, το Κακουργιοδικείο έκρινε τον προσφεύγοντα ένοχο ομολογίας του εγκλήματος και των εγκληματιών λόγω της ομιλίας του στις 21 Απριλίου 2006.

Στις 2 Ιουνίου 2010, το Ακυρωτικό Δικαστήριο, επικύρωσε την απόφαση του Κακουργιοδικείου όσον αφορά την καταδίκη του προσφεύγοντος για αδικήματα στο όνομα μιας παράνομης οργάνωσης χωρίς να αποτελεί μέλος της και την απέρριψε σε σχέση με το αδίκημα της ομολογίας του αδικήματος.

Την 1η Νοεμβρίου 2010 ο προσφεύγων ξεκίνησε να εκτίει την ποινή φυλάκισης που του επιβλήθηκε ως μέρος της ποινικής του καταδίκης για αδίκημα διάπραξης αδικημάτων για λογαριασμό μιας παράνομης οργάνωσης χωρίς να είναι μέλος αυτής.

Στις 23 Ιουνίου 2011, θεωρώντας ότι το περιεχόμενο της ομιλίας του προσφεύγοντος  στις 21 Απριλίου 2006, αποτελούσε αδίκημα προπαγάνδας υπέρ μιας τρομοκρατικής οργάνωσης, το Κακουργιοδικείο καταδίκασε τον προσφεύγοντα σε δέκα μήνες  «φυλάκισης κατ’ εφαρμογή του Άρθρου 7 § 2 του Ν.3713», πριν ανασταλεί η έκδοση της παρούσας απόφασης.

Στις 22 Ιουλίου 2011, το Κακουργιοδικείο απέρριψε την ένσταση του προσφεύγοντος στην απόφαση περί αναστολής της έκδοσης της απόφασης της 23ης Ιουνίου 2011.

Στις 10 Ιουλίου 2012, κατόπιν αιτήματος του προσφεύγοντος και του εισαγγελέα, το Κακουργιοδικείο αποφάσισε να αναστείλει την εκτέλεση της ποινής που επιβλήθηκε στον προσφεύγοντα λόγω της καταδίκης του για διάπραξη αδικημάτων στο όνομα παράνομης οργάνωσης χωρίς να είναι μέλος, θεωρώντας ότι στο μεταξύ ορισμένες νομοθετικές αλλαγές θα μπορούσαν να λειτουργήσουν υπέρ του προσφεύγοντος.

Στις 10 Σεπτεμβρίου 2013, μετά την επανέναρξη της υπόθεσης στο πλαίσιο διαδικασίας επανεξέτασης, το Κακουργιοδικείο ακύρωσε την ποινή φυλάκισης του προσφεύγοντος για διάπραξη αδικημάτων για λογαριασμό παράνομης οργάνωσης χωρίς να είναι μέλος με την αιτιολογία ότι, δυνάμει του Άρθρου 7 § 5 του Ν.3713 όπως τροποποιήθηκε με το Άρθρο 8 § 2 του Νόμου αρ. 6459 που τέθηκε σε ισχύ στις 30 Απριλίου 2013 (βλ. παράγραφο 21 παρακάτω), δεν υπήρχε λόγος να επιβληθεί ποινή στον προσφεύγοντα για αυτό το αδίκημα.

Ο προσφεύγων κατέθεσε έφεση κατά της απόφασης αυτής, την οποία απέρριψε το Κακουργιοδικείο στις 20 Φεβρουαρίου 2015.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Άρθρο 10

α) Ύπαρξη παρεμβάσεων

Το Δικαστήριο σημειώνει ότι ο προσφεύγων καταδικάστηκε για διάπραξη αδικημάτων στο όνομα μιας παράνομης οργάνωσης χωρίς να είναι μέλος αυτής και για προπαγάνδα υπέρ μιας τρομοκρατικής οργάνωσης λόγω των πράξεων που είχε διαπράξει και των ομιλιών του, και πιο συγκεκριμένα ότι «είχε μιλήσει κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων». Παρατηρεί, αφενός, ότι πριν από την ακύρωση της ποινής φυλάκισης που του επιβλήθηκε για την ποινική καταδίκη του για διάπραξη αδικημάτων για λογαριασμό παράνομης οργάνωσης χωρίς να είναι μέλος ο προσφεύγων είχε εκτίσει μέρος αυτής (περίπου είκοσι δύο μήνες) και, αφετέρου, ότι η έκδοση της απόφασης σχετικά με την καταδίκη του ως επικεφαλής προπαγάνδας υπέρ μιας τρομοκρατικής οργάνωσης ανεστάλη.

Λαμβάνοντας υπόψη τις ποινές ποινής φυλάκισης άνω των επτά ετών που επιβλήθηκαν κατά του προσφεύγοντος, ποινές εκ των οποίων εξέτισε μέρος καθώς και του αποτρεπτικού αποτελέσματος της ποινικής διαδικασίας εναντίον του, η οποία ήταν χρονοβόρα, το Δικαστήριο θεωρεί ότι υπήρξε παρέμβαση στην άσκηση του δικαιώματος του ελευθερία της έκφρασης (Erdoğdu v. Turkey, no 25723/94, § 72, ECHR 2000-VI, Dilipak v. Turkey, no 29680/05, § 51, 15 September 2015, Ergündoğan, παραπάνω, § 26 και Selahattin Demirtaş εναντίον Τουρκίας (αρ.3), αρ. 8732/11, § 26, 9 Ιουλίου 2019 · βλ. Επίσης, αντίστροφα, Otegi Mondragon κατά Ισπανίας, αρ. 2034/07, § 60, ECHR 2011).

β) Αιτιολόγηση της παρέμβασης

Τέτοιες παρεμβάσεις παραβιάζουν το άρθρο 10, εκτός εάν «ορίζονται από το νόμο», εξυπηρετούν έναν ή περισσότερους από τους νόμιμους σκοπούς που αναφέρονται στην παράγραφο 2 και είναι  «απαραίτητες σε μια δημοκρατική κοινωνία» για την επίτευξή τους.

Όσον αφορά το κατά πόσον η καταγγελλόμενη παρέμβαση ήταν δικαιολογημένη, το Δικαστήριο κρίνει σκόπιμο να εξετάσει χωριστά και διαδοχικά το ζήτημα της αιτιολόγησης της καταδίκης του προσφεύγοντος ότι διέπραξε αδικήματα για λογαριασμό παράνομης οργάνωσης χωρίς να είναι μέλος αφενός και τη ποινική καταδίκη του ως επικεφαλής προπαγάνδας υπέρ μιας τρομοκρατικής οργάνωσης από την άλλη.

Σχετικά με την ποινική καταδίκη του προσφεύγοντος για διάπραξη αδικημάτων για λογαριασμό παράνομης οργάνωσης χωρίς να είναι μέλος της

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι δεν αμφισβητήθηκε μεταξύ των διαδίκων ότι η ποινική καταδίκη του προσφεύγοντος για διάπραξη αδικημάτων για λογαριασμό παράνομης οργάνωσης χωρίς να είναι μέλος προβλέπεται από το νόμο, ειδικότερα από το Άρθρα 220 § 6 και 314 §§ 2 και 3 του Ποινικού Κώδικα.

Συναφώς, υπενθυμίζει ότι είχε ήδη την ευκαιρία να υπογραμμίσει σε παρόμοια υπόθεση σχετικά με καταδίκη που επιβλήθηκε στους προσφεύγοντες κατ’ εφαρμογή των προαναφερθεισών ποινικών διατάξεων ότι το άρθρο 220 § 6 του Ποινικού Κώδικα δεν είχε προβλεψιμότητα για τον λόγο ότι δεν παρείχε στους προσφεύγοντες αξιόπιστη εγγύηση κατά της αυθαίρετης δίωξης, ιδίως λόγω του εύρους των περιπτώσεων που εμπίπτουν σε αυτήν, και ότι η πρακτική εφαρμογή του δεν φαίνεται να αποκαθιστά  αυτήν την ανεπάρκεια. Σε αυτήν την περίπτωση, το ΕΔΔΑ δεν βλέπει κανένα λόγο να απομακρυνθεί από την προσέγγιση που ακολουθήθηκε.

Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο θεωρεί ότι η εν λόγω παρέμβαση δεν ήταν «σύμφωνη με το νόμο» κατά την έννοια της παραγράφου 2 του άρθρου 10 της Σύμβασης. Έχοντας υπόψη το συμπέρασμα αυτό, θεωρεί ότι δεν είναι απαραίτητο να εξακριβωθεί εάν οι άλλοι όροι που απαιτούνται από την παρούσα παράγραφο – συγκεκριμένα η ύπαρξη νόμιμου σκοπού και η αναγκαιότητα παρέμβασης σε μια δημοκρατική κοινωνία – είναι σεβαστές σε αυτήν την περίπτωση.

Συνεπώς, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 της Σύμβασης.

Η ποινική καταδίκη του προσφεύγοντος για προπαγάνδα υπέρ μιας τρομοκρατικής οργάνωσης

Λαμβάνοντας υπόψη τη διαπίστωση παραβίασης που επιτεύχθηκε ανωτέρω  το Δικαστήριο θεωρεί περιττό να εξετάσει το ζήτημα της αιτιολόγησης της ποινικής καταδίκης του προσφεύγοντος για προπαγάνδα υπέρ μιας τρομοκρατικής οργάνωσης.

Σχετικά με τις πιθανές παραβιάσεις των άρθρων 6 §§ 1 και 3 της συμβάσης και του άρθρου 3 του πρώτου πρωτοκόλλου συνδυασμένο με το άρθρο 14 της συμβάσης

Στηριζόμενος στο άρθρο 6 § 1 της Σύμβασης, ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι τα στοιχεία που αποτελούν τα αδικήματα για τα οποία καταδικάστηκε δεν ήταν προβλέψιμα.

Σύμφωνα με την ίδια διάταξη, διαμαρτύρεται ότι η γνώμη του Γενικού Εισαγγελέα στο Ακυρωτικό Δικαστήριο δεν του κοινοποιήθηκε κατά τη διαδικασία ενώπιον του δικαστηρίου αυτού.

Σύμφωνα με το Άρθρο 6 §§ 1 και 3 (δ) της Σύμβασης, ισχυρίζεται ότι δεν ήταν σε θέση να εξετάσει μάρτυρες της δίωξης και να εξετάσει μάρτυρες υπεράσπισης κατά τη διαδικασία ακρόασης ενώπιον του Κακουργιοδικείου.

Στηριζόμενος στο άρθρο 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου σε συνδυασμό με το άρθρο 14 της σύμβασης, διαμαρτύρεται ότι στερήθηκε το δικαίωμα ψήφου και υποψηφιότητας μετά την ποινική του καταδίκη.

Λαμβάνοντας υπόψη τη διαπίστωση παραβίασης του άρθρου 10 της Σύμβασης στην οποία κατέληξε , το Δικαστήριο θεωρεί ότι δεν είναι πλέον απαραίτητο να αποφασίσει χωριστά είτε για το παραδεκτό είτε για το βάσιμο των καταγγελιών που υποβλήθηκαν βάσει των άρθρων 6 §§ 1 και 3 της Σύμβασης και του Άρθρου 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου.

Δίκαιη Ικανοποίηση: 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.500 ευρώ για έξοδα και δαπάνες (echrcaselaw.com).