Η καταδίκη δημοσιογράφου για εκθείαση βίας και απαγωγέων δεν παραβίασε την ελευθερία της έκφρασης
ΑΠΟΦΑΣΗ
Altıntaş κατά Τουρκίας της 10.03.2020 (αριθ. προσφ. 50495/08)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δημοσιογραφική εκθείαση της βίας και ελευθερία της έκφρασης. Τον Μάρτιο του 1972, τρεις Βρετανοί υπήκοοι, οι οποίοι εργάζονταν για το ΝΑΤΟ απήχθησαν και εκτελέστηκαν από τους απαγωγείς τους και στη συνέχεια οι απαγωγείς, εκτός από έναν, σκοτώθηκαν από την αστυνομία.
Δικαστικό πρόστιμο στον προσφεύγοντα για άρθρο που δημοσιεύθηκε το 2007 στο περιοδικό του Tokat Demokrat, περιγράφοντας τους δράστες των «γεγονότων Kızıldere», μεταξύ άλλων ως «είδωλα της νεολαίας».
Ο προσφεύγων καταδικάστηκε το 2008 από το Ποινικό Δικαστήριο, το οποίο διαπίστωσε ότι το άρθρο εκθείαζε και δικαιολόγησε τις πράξεις των απαγωγέων που όσων συμμετείχαν σε αυτές.
Το Δικαστήριο του Στρασβούργου έκρινε ότι:
α) Ο προσφεύγων είχε υποστεί δυσανάλογο περιορισμό του δικαιώματός του για πρόσβαση σε δικαστήριο, καθώς δεν μπορούσε να ασκήσει έφεση κατά της πρωτόδικης καταδικαστικής απόφασης, γιατί το ύψος του προστίμου δεν έφθασε το νόμιμο όριο για άσκηση έφεσης.
β) Η παρέμβαση στο δικαίωμα του προσφεύγοντος στην ελευθερία της έκφρασης δεν ήταν δυσανάλογη στους θεμιτούς σκοπούς που επιδιώκονται. Συγκεκριμένα, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι εκφράσεις που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο, για τους δράστες και τις πράξεις τους, θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως εκφράσεις θαυμασμού της βίας ή τουλάχιστον ως μια προσπάθεια αιτιολόγησής της.
Επιπλέον, ήταν σημαντικό να μην αγνοηθεί ο κίνδυνος ότι τέτοιες διατυπώσεις θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν ή να οδηγήσουν ορισμένους νέους, ιδίως τα μέλη παράνομων οργανώσεων να διαπράξουν παρόμοιες βίαιες πράξεις με σκοπό να γίνουν, «είδωλα της νεολαίας» οι ίδιοι. Οι εκφράσεις που χρησιμοποιήθηκαν είχαν δώσει την εντύπωση στην κοινή γνώμη ότι, προκειμένου να εκπληρώσουν ένα σκοπό που τα πρόσωπα αυτά θεωρούσαν συμβατό με την ιδεολογία τους, η χρήση βίας μπορεί να είναι απαραίτητη και δικαιολογημένη.
Το Στρασβούργο έκρινε ομόφωνα, ότι υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο (άρθρο 6 § 1), και με πλειοψηφία, ότι δεν υπήρξε παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 10).
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 6
Άρθρο 10
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Cihan Altıntaş, είναι Τούρκος υπήκοος που γεννήθηκε το 1984 και ζει στην Άγκυρα. Την περίοδο εκείνη ήταν εκδότης του μηνιαίου περιοδικού Tokat Demokrat.
Τον Μάρτιο του 1972 μέλη δύο παράνομων οργανώσεων (Türkiye Halk Kurtuluş Partisi / Cephe (THKP / C) – Αραβικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Κόμμα / Μέτωπο και Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO) – Απελευθερωτικός Στρατός του Τουρκικού Λαού) απήγαγαν τρεις βρετανούς υπηκόους που εργάζονταν σε στρατιωτική βάση του ΝΑΤΟ στο Ünye και τους κράτησαν ως ομήρους. Ο σκοπός της απαγωγής ομήρων ήταν να αποφευχθεί η εκτέλεση της θανατικής ποινής σε τρεις ιδρυτές της οργάνωσης THKO. Οι όμηροι κρατήθηκαν σε ένα σπίτι στο Kızlldere, σε ένα χωριό της επαρχίας Tokat, όπου βρίσκονταν μέλη των δύο παράνομων οργανώσεων.
Λίγες μέρες αργότερα η στρατιωτική αστυνομία περικύκλωσε την οικία στο Kızıldere. Ωστόσο, οι απαγωγείς αρνήθηκαν να παραδοθούν και αντάλλαξαν πυρά με την αστυνομία, εκτελώντας στη συνέχεια τους τρεις ομήρους.
Όλοι οι απαγωγείς, εκτός από έναν, σκοτώθηκαν από την αστυνομία.
Τον Μάρτη του 2007, ένα άρθρο σχετικά με τα γεγονότα αυτά δημοσιεύθηκε στο περιοδικό του προσφεύγοντος με τίτλο «Ο M. και οι φίλοι του εξακολουθούν να αποτελούν ζωντανά είδωλα της νεολαίας». Περιέγραψε έτσι τους απαγωγείς ως «είδωλα» και ότι «σφαγιάστηκαν». Λίγες μέρες αργότερα κατηγορήθηκε για το αδίκημα της εκθείασης των εγκλημάτων και εγκληματιών, σύμφωνα με τα άρθρα 215 και 218 του Τουρκικού Ποινικού Κώδικα.
Τον Απρίλη του 2008, το ποινικό δικαστήριο Tokat διέταξε τον προσφεύγοντα να καταβάλει πρόστιμο ύψους περίπου 430 ευρώ θεωρώντας ότι το άρθρο εξιδανίκευε και εκθείαζε τους απαγωγείς που συμμετείχαν στα γεγονότα «Kızıldere».Ο προσφεύγων δεν μπορούσε να ασκήσει έφεση κατά της καταδικαστικής απόφασής λόγω του ύψους της επιβληθείσας ποινής, που ήταν κατώτερο από το όριο για άσκηση έφεσης.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 6 (δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο)
Το ΕΔΔΑ παρατήρησε ότι προγενέστερα, σε αρκετές περιπτώσεις, σχετικά με την έλλειψη δυνατότητας άσκησης έφεσης σε πρώτο βαθμό, είχε διαπιστώσει παραβίαση του άρθρου 6 § 1 της Σύμβασης. Στην προκειμένη περίπτωση, το Δικαστήριο έκρινε ότι ο προσφεύγων είχε υποστεί δυσανάλογο περιορισμό του δικαιώματός του πρόσβασης σε δικαστήριο και παραβιάστηκε το άρθρο 6 § 1 της ΕΣΔΑ.
Άρθρο 10 (ελευθερία έκφρασης)
Το Δικαστήριο παρατήρησε, αρχικά, ότι η ποινική καταδίκη του προσφεύγοντος αποτέλεσε παρέμβαση στην άσκηση του δικαιώματός του στην ελευθερία της έκφρασης. Αυτή η παρέμβαση είχε επιδιώξει τους νόμιμους στόχους της προστασίας της εθνικής και δημόσιας ασφάλειας, της διατήρησης της εδαφικής ακεραιότητας και της πρόληψης της εγκληματικότητας.
Δεύτερον, το άρθρο δημοσιεύθηκε σε έντονο κοινωνικό πλαίσιο, ιδίως ενόψει της ευαισθητοποίησης μέρους της τουρκικής κοινωνίας σε σχέση με τα «γεγονότα Kızıldere», η οποία ήταν πιθανό να είναι πιο αυξημένη στους κατοίκους του Tokat λόγω της γεωγραφικής εγγύτητάς τους στον τόπο όπου έλαβε χώρα το συμβάν και εξαιτίας της ημερομηνίας δημοσίευσης, η οποία σηματοδότησε την 35η επέτειο από αυτά τα γεγονότα.
Τρίτον, το άρθρο περιγράφει βίαιες πράξεις που διαπράττονται από ιδιώτες – εκείνη την εποχή μέλη παράνομων οργανώσεων – και παρουσίασε τις ενέργειές τους ως ηρωική συμπεριφορά από «νέους επαναστάτες», που λέγεται ότι είχαν αναχθεί σε «είδωλα της νεολαίας». Είχε επίσης περιγράψει το θάνατο των περισσότερων απαγωγέων μετά την ένοπλη αντιπαράθεση με την αστυνομία ως «σφαγή».
Κατά την άποψη του Δικαστηρίου, ήταν αναμφισβήτητο ότι, παρά τον σκοπό των δραστών των εν λόγω γεγονότων – ενδεχομένως θεωρημένος ως νόμιμος από ορισμένους – να αποτρέψουν τη επιβολή θανατικής ποινής στους συντρόφους τους, οι πράξεις που διαπράχθηκαν εναντίον των απαχθέντων, οι οποίοι είχαν εκτελεστεί από τους απαγωγείς τους και εναντίον των δυνάμεων ασφαλείας, θα μπορούσαν σαφώς να χαρακτηριστούν ως βίαιες.
Ως εκ τούτου οι εκφράσεις που χρησιμοποιούνται στο άρθρο σχετικά με τους δράστες των «γεγονότων Kızıldere» και τις ενέργειές τους θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως εξιδανικευμένες, ή τουλάχιστον ως δικαιολογώντας τις πράξεις βίας.
Επιπλέον, ήταν σημαντικό να μην ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος ότι κάποιες διατυπώσεις θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν ή να οδηγήσουν ορισμένους νέους, ιδίως τα μέλη ή τους ομοϊδεάτες ορισμένων παράνομων οργανώσεων να διαπράξουν παρόμοιες βίαιες πράξεις με σκοπό να γίνουν οι ίδιοι «είδωλα της νεολαίας».
Οι χρησιμοποιούμενες εκφράσεις έδωσαν την εντύπωση στην κοινή γνώμη – και ιδίως στα άτομα που μοιράζονταν παρόμοιες πολιτικές απόψεις με εκείνες που προωθούνται από τους δράστες των εν λόγω πράξεων – ότι, προκειμένου να εκπληρώσουν ένα σκοπό που τα πρόσωπα αυτά θεωρούσαν νόμιμο ως προς την ιδεολογία τους, η χρήση βίας μπορεί να είναι απαραίτητη και δικαιολογημένη.
Κατά συνέπεια, λαμβάνοντας υπόψη το περιθώριο εκτίμησης που παρέχεται στις εθνικές αρχές σε τέτοιες περιπτώσεις και το εύλογο ποσό του προστίμου που επιβλήθηκε στον προσφεύγοντα, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η αμφισβητούμενη παρέμβαση δεν μπορεί να θεωρηθεί ασυμβίβαστη με το άρθρο 10 της σύμβασης και ότι δεν ήταν δυσανάλογη προς τους επιδιωκόμενους νόμιμους σκοπούς.
Επομένως, δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Τουρκία πρέπει να καταβάλει στον προσφεύγοντα 1.500 ευρώ ως ηθική βλάβη.
Ξεχωριστή γνώμη
Ο δικαστής Bårdsen εξέφρασε από κοινού με τον δικαστή Pavli μια αντίθετη γνώμη.
