Η έλλειψη πρόσβασης διεμφυλικού Ιρανού σε διαδικασία αναγνώρισης φύλου, επειδή η ληξιαρχική του πράξη δεν είχε εκδοθεί στη χώρα που ζούσε, παραβίασε την ιδιωτική του ζωή.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Rana κατά Ουγγαρίας της 16.7.2020 (αριθ. 40888/17)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Διεμφυλικός από το Ιράν που είχε λάβει άσυλο στην Ουγγαρία, δεν μπορούσε να αλλάξει νόμιμα το φύλο και το όνομά του, διότι η γέννησή του δεν είχε καταχωρηθεί στην εν λόγω χώρα. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι το εγχώριο σύστημα αναγνώρισης φύλου είχε αποκλείσει τον προσφεύγοντα επειδή δεν είχε ληξιαρχική πράξη γέννησης από την Ουγγαρία και ο μοναδικός νομικά αναγνωρισμένος τρόπος αλλαγής ονόματος και φύλου ήταν η διόρθωση αυτής. Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν επιτεύχθηκε δίκαιη ισορροπία μεταξύ δημοσίου συμφέροντος και του δικαιώματος του προσφεύγοντος στο σεβασμό της ιδιωτικής του ζωής λόγω της άρνησης των αρχών να του παρέχουν πρόσβαση στη νομική διαδικασία αναγνώρισης φύλου. Το ΕΔΔΑ έκρινε ομόφωνα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής) της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Jafarizad Barenji Rana, είναι Ιρανός υπήκοος που γεννήθηκε το 1987 και ζει στη Βουδαπέστη. Ο προσφεύγων γεννήθηκε στο Ιράν, και από νεαρή ηλικία αυτοπροσδιοριζόνταν ως άνδρας. Το 2015 υπέβαλε αίτηση ασύλου στην Ουγγαρία και τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους η αρχή ασύλου έκανε δεκτό το αίτημα, διαπιστώνοντας ότι είχε υποστεί δίωξη στο Ιράν λόγω της ταυτότητας του φύλου του (διεμφυλικότητά).
Τον Μάρτιο του 2016 ο προσφεύγων υπέβαλε αίτηση για αλλαγή φύλου και διόρθωσης ονόματος στο Γραφείο Ουγγρικής Μετανάστευσης και το Γραφείο Ιθαγένειας δεδομένου ότι τα ιρανικά του έγγραφα τον ταυτοποιούσαν ως γυναίκα. Το Γραφείο ενημέρωσε τον προσφεύγοντα ότι η αλλαγή φύλου καταχωρήθηκε καταρχήν από το Ληξιαρχείο Γεννήσεων, Γάμων και θανάτων. Τον Ιούλιο του 2016, το Ληξιαρχείο εξέδωσε επίσημη απορριπτική απόφαση χωρίς να εξετάσει την αίτηση επί της ουσίας, θεωρώντας ότι δεν είχε δικαιοδοσία να αναλάβει περαιτέρω. Δεδομένου ότι η γέννηση του προσφεύγοντος δεν είχε καταχωρηθεί στην Ουγγαρία, η αίτηση δεν μπορούσε να προωθηθεί στο συγκεκριμένο Ληξιαρχείο.
Το Διοικητικό και Εργατικό Δικαστήριο της Βουδαπέστης απέρριψε την έφεση του προσφεύγοντος τον Νοέμβριο του 2016 και τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους, ο προσφεύγων υπέβαλε καταγγελία ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Το Δικαστήριο απέρριψε την καταγγελία τον Ιούνιο του 2018, κρίνοντας ότι ο δικαστής του κατώτερου δικαστηρίου δεν θα μπορούσε να αποφανθεί διαφορετικά στην υπόθεση του προσφεύγοντος, δεδομένης της έλλειψης οποιασδήποτε νομικής βάσης για την αλλαγή των ονομάτων μη Ούγγρων πολιτών. Ωστόσο, τόνισε ότι το δικαίωμα διόρθωσης του ονόματος ήταν θεμελιώδες και ότι μια τέτοια αλλαγή έπρεπε να συμβαδίζει με την αλλαγή φύλου. Έκρινε ότι η νομοθετική παράλειψη ήταν δυσανάλογα περιοριστική και αντισυνταγματική και κάλεσε το Κοινοβούλιο να βρει λύση ώστε να δίνεται η δυνατότητα σε άτομα που έχουν εγκατασταθεί νόμιμα χωρίς ουγγρικά πιστοποιητικά γέννησης να αλλάξουν το όνομά τους, για παράδειγμα εισάγοντας την διόρθωση ονόματος σε άλλα επίσημα έγγραφα των ουγγρικών αρχών. Η νομοθετική αλλαγή που ζήτησε το Συνταγματικό Δικαστήριο δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο εξέτασε την υπόθεση από την άποψη της θετικής υποχρέωσης του κράτους να διασφαλίσει το δικαίωμα του προσφεύγοντος στο σεβασμό της ιδιωτικής του ζωής, επαναλαμβάνοντας τη νομολογία του επί του ζητήματος αυτού.
Το Δικαστήριο δεν αμφισβήτησε την επιλογή των ουγγρικών αρχών να ρυθμίσουν τη νομική αναγνώριση αλλαγής φύλου ως ένα ειδικό είδος διαδικασίας διόρθωσης ονόματος που εκτελείται από το Ληξιαρχείο. Ωστόσο, για την εξισορρόπηση των ανταγωνιστικών συμφερόντων που διακυβεύονται, τα κράτη είχαν περιορισμένη διακριτική ευχέρεια («περιθώριο εκτίμησης») όσον αφορά μια ουσιώδη πτυχή της αλλαγής της ταυτότητας, όπως η ταυτότητα φύλου στην περίπτωση του προσφεύγοντος.
Σημείωσε τη διαπίστωση του Συνταγματικού Δικαστηρίου για την νομοθετικό κενό, το οποίο αποκλείει όλους τους νόμιμους αλλοδαπούς κατοίκους της Ουγγαρίας από την πρόσβαση στη διαδικασία αλλαγής ονόματος και αναγνώρισης φύλου ανεξάρτητα από τις περιστάσεις τους, ως δυσανάλογο περιορισμό του δικαιώματός τους στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Επιπλέον, οι αρχές είχαν απορρίψει την αίτηση του προσφεύγοντος για καθαρά τυπικούς λόγους, χωρίς να εξετάσουν την κατάστασή του, χωρίς να σταθμίσουν τα διακυβευόμενα ανταγωνιστικά συμφέροντα. Συγκεκριμένα, δεν είχαν λάβει υπόψη το γεγονός ότι του δόθηκε άσυλο ακριβώς επειδή διώχθηκε στη χώρα καταγωγής του λόγω του ότι ήταν διεμφυλικός. Το Δικαστήριο θεώρησε ότι δεν θα μπορούσε εύλογα να αναμένεται να ζητήσει αναγνώριση της αλλαγής φύλου του στο Ιράν.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η παροχή πρόσβασης σε μια διαδικασία νομικής αναγνώρισης φύλου σε άτομα χωρίς ουγγρικά πιστοποιητικά γέννησης, μαζί με την εξέταση των αξιώσεών τους επί της ουσίας, θα μπορούσε να αποτελέσει πρόσθετο διοικητικό φόρτο για τις αρχές. Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να δικαιολογήσει την ανεπιφύλακτη απόρριψη του αιτήματος του προσφεύγοντος. Επιπλέον, η θετική υποχρέωση που καθορίζεται από το Συνταγματικό Δικαστήριο ήταν σχετικά περιορισμένη και ο πιθανός αντίκτυπος στο κράτος δεν φαίνεται να σοβαρός.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν είχε επιτευχθεί δίκαιη ισορροπία μεταξύ του δημοσίου συμφέροντος και του δικαιώματος του προσφεύγοντος στο σεβασμό της ιδιωτικής του ζωής δεδομένου ότι του είχε απαγορευτεί η πρόσβαση στη νόμιμη διαδικασία αναγνώρισης φύλου. Ως εκ τούτου, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ουγγαρία έπρεπε να καταβάλει στον προσφεύγοντα 6.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.500 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.
