Η διακοπή προγραμμάτων «πολιτικής πλατφόρμας» στην κρατική τηλεόραση δεν παραβίασε την ελευθερία έκφρασης της προσφεύγουσας πολιτικής ένωσης
ΑΠΟΦΑΣΗ
Associazione Politica Nazionale Lista Marco Pannella και Radicali Italiani κατά Ιταλίας της 31.08.21 (αρ. προσφ. 20002/13)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Διακοπή ορισμένων πολιτικών προγραμμάτων, γνωστών ως «πολιτικές πλατφόρμες», στην κρατική τηλεόραση. Οι προσφεύγουσες ήταν δύο πολιτικές ενώσεις που κατήγγειλαν παραβίαση του δικαιώματός τους να μεταδίδουν τις ιδέες και τις απόψεις τους.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα προγράμματα είχαν διακοπεί λόγω αδράνειας εκ μέρους της «Επιτροπής Εποπτείας» – ένα πολιτικό όργανο που εκφράζει τις επιθυμίες του ιταλικού κοινοβουλίου όσον αφορά τη δημόσια ραδιοτηλεόραση – η οποία είχε σταματήσει να παρέχει στα κανάλια RAI τις οδηγίες που απαιτούνται για την οργάνωση των εν λόγω πολιτικών εκπομπών. Συνεπώς ήταν πολιτικά μία επιλογή, εντός της διακριτικής ευχέρειας του Κοινοβουλίου.
Η δομή των προγραμμάτων χρονολογείται από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν το κοινωνικό πλαίσιο ήταν πολύ διαφορετικό από το σημερινό. Όλες οι πολιτικές ομάδες και κόμματα που είχαν λάβει μέρος, χωρίς διάκριση, είχαν επηρεαστεί από τις συνέπειες της διακοπής. Η σταδιακή αντικατάσταση αυτών των «πολιτικών πλατφορμών» από πιο εμπεριστατωμένες πολιτικές συζητήσεις είχαν δώσει στη RAI μεγαλύτερη ελευθερία. Έτσι, το δημόσιο σύστημα ραδιοτηλεόρασης παρείχε τώρα άλλες δυνατότητες μετάδοσης των πολιτικών ιδεών και απόψεων στην τηλεόραση. Η διακοπή της «πολιτικής πλατφόρμας» είχε έτσι συντελεστεί στο πλαίσιο της γενικής εξέλιξης της κρατικής μετάδοσης στην Ιταλία.
Το Δικαστήριο παρατήρησε, ωστόσο, ότι η προσφεύγουσα ένωση δεν είχε αποτελεσματικό ένδικο μέσο με σκοπό την αμφισβήτηση της διακοπής των εν λόγω προγραμμάτων.
Το ΕΔΔΑ δεν διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης (άρθρου 10), και παραβίαση του άρθρου 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής).
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 10,
Άρθρο 13
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγουσες ενώσεις, Associazione Politica Nazionale Lista Marco Pannella και Radicali Italiani, είναι δύο Ιταλικές πολιτικές ενώσεις των οποίων τα κεντρικά γραφεία βρίσκονται στη Ρώμη. Υποστήριξαν ότι η διακοπή ενός τηλεοπτικού προγράμματος όπου διεξάγονταν πολιτικές συζητήσεις είχε παραβιάσει το δικαίωμά τους να μεταδίδουν ελεύθερα τις απόψεις και ιδέες τους.
Όσον αφορά τη σχετική νομοθεσία, οι ειδικές διατάξεις για την ιταλική ραδιοτηλεόραση κάνουν διάκριση μεταξύ δύο κατηγορίες προγραμμάτων. Πολιτικά προγράμματα «επικοινωνίας», τα οποία περιλαμβάνουν «εκλογικές πλατφόρμες», που οργανώνονται κατά την προεκλογική περίοδο και« πολιτικές πλατφόρμες», που μεταδόθηκαν στο πλαίσιο του τακτικού τηλεοπτικού προγράμματος. Υπάρχουν επίσης ειδησεογραφικά προγράμματα, που ασχολούνται με την επικαιρότητα, την κοινωνία και την πολιτική.
Ο νομοθέτης έχει αναθέσει το καθήκον του ελέγχου του προγράμματος και της δραστηριότητας της τηλεόρασης σε δύο όργανα: την κοινοβουλευτική επιτροπή για τη γενική εποπτεία και την εποπτεία της ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης (Commissione Parlamentare per l’indirizzo generale e la vigilanza dei servizi radiotelevisivi – «επιτροπή εποπτείας») και την αρχή διασφάλισης της επικοινωνίας (Autorità per le garanzie nelle comunicazioni – «AGCOM»). Η επιτροπή εποπτείας μεταφέρει τις προθέσεις του Κοινοβουλίου σε θέματα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Το AGCOM είναι μια ανεξάρτητη διοικητική αρχή που ασκεί ρυθμιστικά και εποπτικά καθήκοντα στο τηλεπικοινωνιακό και οπτικοακουστικό τομέα.
Στις 21 Νοεμβρίου 2007, η επιτροπή εποπτείας έδωσε οδηγίες στην RAI για την τελευταία διεξαγωγή «Πολιτικών πλατφορμών» πριν από τις εκλογές. Μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2008, η σύνθεση της επιτροπής εποπτείας ανανεώθηκε και η νέα επιτροπή απέτυχε να παράσχει στη RAI τις απαραίτητες οδηγίες για την οργάνωση ενός νέου γύρου πολιτικών προγραμμάτων επικοινωνίας. Ως αποτέλεσμα, τα προγράμματα «πολιτικής πλατφόρμας» δεν ήταν πλέον προγραμματισμένα.
Βασιζόμενη στο άρθρο 10 (ελευθερία έκφρασης), η πρώτη προσφεύγουσα ένωση διαμαρτυρήθηκε για την διακοπή ορισμένων πολιτικών προγραμμάτων, για τα οποία ισχυρίστηκε ότι ήταν αποτέλεσμα αδράνειας εκ μέρους της επιτροπής εποπτείας. Υποστήριξε ότι ήταν το δικαίωμά της να μεταδίδει ελεύθερα τις ιδέες και τις απόψεις του παραβιάστηκε.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η πολιτική ένωση Radicali Italiani, δεύτερη προσφεύγουσα, δεν είχε αποδείξει πώς είχε επηρεαστεί άμεσα από τη διακοπή των προγραμμάτων της «πολιτικής πλατφόρμας» και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η καταγγελία της είχε στραφεί αφηρημένα κατά των φερόμενων παραλείψεων των εθνικών αρχών. Συνεπώς, η δεύτερη προσφεύγουσα δεν μπορούσε να ισχυριστεί, σύμφωνα με το άρθρο 34 της ΕΣΔΑ, ότι είναι θύμα της καταγγελλόμενης κατάστασης και έτσι η προσφυγή της έπρεπε να απορριφθεί, σύμφωνα με το άρθρο 35 §§ 3 (α) και 4 της ΕΣΔΑ.
Άρθρο 10
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι, εκτός εκλογικών περιόδων, η οργάνωση «πολιτικών πλατφορμών» στα κανάλια του Staterun απαιτούσε οδηγίες από κοινοβουλευτικό όργανο, δηλαδή την επιτροπή εποπτείας, ενώ η πρωτοβουλία για ειδησεογραφικά προγράμματα εμπίπτει στην συντακτική αυτονομία κάθε καναλιού και κάθε τηλεοπτική αίθουσα ειδήσεων, με την επιφύλαξη της συμμόρφωσης με τις γενικές αρχές της αμεροληψίας και του πλουραλισμό των πληροφοριών.
Το Δικαστήριο επισήμανε ότι η διακοπή των «πολιτικών πλατφορμών» ήταν αποτέλεσμα αδράνειας εκ μέρους της επιτροπής εποπτείας – ενός πολιτικού φορέα που εκφράζει τις επιθυμίες του Ιταλικού Κοινοβουλίου όσον αφορά τη δημόσια ραδιοτηλεόραση – η οποία είχε σταματήσει να παρέχει στην RAI τις οδηγίες που απαιτούνται για την οργάνωση των επίμαχων προγραμμάτων. Συνεπώς ήταν μία πολιτική επιλογή, εντός της διακριτικής ευχέρειας της Βουλής. Συνεπώς, το Δικαστήριο έπρεπε να εξακριβώσει αν οι επιπτώσεις της διακοπής των εκπομπών αυτών για την ελευθερία έκφρασης της πρώτης προσφεύγουσας ήταν συμβατή με την ΕΣΔΑ.
Το Δικαστήριο επισήμανε, πρώτον, ότι η μορφή των προγραμμάτων «πολιτικής πλατφόρμας» χρονολογείται από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν το κοινωνικό πλαίσιο ήταν πολύ διαφορετικό από το σημερινό. Η προσφεύγουσα ένωση δεν ήταν το μόνο «πολιτικό υποκείμενο» που επηρεάστηκε από τη διακοπή αυτών των προγραμμάτων: όλες οι πολιτικές ομάδες και κόμματα που είχαν λάβει μέρος σε αυτά, χωρίς διάκριση, είχαν υποστεί τις συνέπειες της διακοπής. Θα ήταν διαφορετικά αν η άρνηση παροχής τηλεοπτικού χρόνου για ένα συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα είχε αποφασιστεί ταυτόχρονα με την μετάδοση των απόψεων των άλλων, δημιουργώντας έτσι μια ανισότητα που θα μπορούσε να έχει παραβιάσει το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ. Η σταδιακή αντικατάσταση αυτών των «πολιτικών πλατφορμών» από εμβριθείς πολιτικές συζητήσεις είχαν δώσει στην RAI μεγαλύτερη δημοσιογραφική ελευθερία. Έτσι, το δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό σύστημα παρείχε τώρα άλλες δυνατότητες για τη μετάδοση πολιτικών ιδεών και απόψεων στην τηλεόραση.
Συνεπώς, το Δικαστήριο έκρινε ότι η διακοπή του προγράμματος «πολιτικής πλατφόρμας» έπρεπε να εξεταστεί στο πλαίσιο της γενικής εξέλιξης της κρατικής ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης στην Ιταλία. Αυτή η εξέλιξη συνίστατο σε μια σταδιακή μείωση του ρόλου μίας πολιτικής αρχής και αναγνώριση της συντακτικής αυτονομίας κάθε καναλιού και των εφημερίδων που είναι υπεύθυνες για τα ειδησεογραφικά προγράμματα, με στόχο την προώθηση της αμεροληψίας, της αντικειμενικότητας και της πολυφωνίας των πληροφοριών.
Το συμπέρασμα του Δικαστηρίου ήταν ότι η διακοπή των μεταδόσεων της «πολιτικής πλατφόρμας» δεν είχε στερήσει τη δυνατότητα από την προσφεύγουσα ένωση να μεταδίδει τις απόψεις της και ότι δεν υπήρξε δυσανάλογη παραβίαση του δικαιώματός του στην ελευθερία έκφρασης.
Συνεπώς, το ΕΔΔΑ δεν διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 10 της Σύμβασης.
Άρθρο 13
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν την άποψη ότι, ως κοινοβουλευτικό όργανο, η επιτροπή εποπτείας εξέφρασε τις επιθυμίες του ιταλικού κοινοβουλίου και ότι οι ενέργειές της ήταν πολιτικού χαρακτήρα. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται από αυτό το όργανο βάσει του Ν. 103 του 1975 δεν ήταν διοικητικές αλλά πολιτικές.
Όσον αφορά τη διακοπή των εν λόγω τηλεοπτικών προγραμμάτων, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι δεν είχαν χορηγηθεί αποτελεσματικά ένδικα μέσα στην προσφεύγουσα ένωση.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 13 της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η διαπίστωση παράβασης συνιστούσε επαρκή ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη η πρώτη προσφεύγουσα ένωση και ότι το εναγόμενο κράτος πρέπει να πληρώσει στην πρώτη προσφεύγουσα ένωση 127 ευρώ για έξοδα.
