Άρνηση παροχής ιατρικής βοήθειας σε στρατιώτη με αποτέλεσμα τον θάνατό του και έλλειψη έρευνας για απόδοση ευθυνών. Παραβίαση δικαιώματος στη ζωή
ΑΠΟΦΑΣΗ
Plokhovy κατά Ρωσίας της 22.12.2020 (αρ. προσφ. 45024/07)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαίωμα στη ζωή και αποτελεσματική έρευνα. Διαδικαστικό και ουσιαστικό σκέλος του δικαιώματος στη ζωή.
Ο γιος των προσφευγόντων απεβίωσε ενώ υπηρετούσε τη θητεία του στο στρατό. Ο αποβιώσας ήταν απόλυτα υγιής, παραπονέθηκε όμως έντονα για ενοχλήσεις ωστόσο δεν του παρασχέθηκε άμεσα ιατρική βοήθεια. Μόνο όταν ενεπλάκη σε καυγά με ανώτερους αξιωματικούς εισήχθη σε νοσοκομείο με σοβαρούς τραυματισμούς, ωστόσο ήταν πλέον αργά για θεραπεία και κατέληξε. Οι εισαγγελικές αρχές δεν άσκησαν ποινική δίωξη και δεν διεξήχθη καμία έρευνα. Ακολούθως η αστική αγωγή αποζημίωσης κατά της μονάδας που ασκήθηκε από τους γονείς απορρίφθηκε.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι οι καθυστερήσεις των αρχών στην πρόσβαση του γιου των προσφευγόντων στην ιατρική περίθαλψη, στις κατάλληλες εξετάσεις και στη θεραπεία, έθεσαν τη ζωή του σε κίνδυνο. Οι αρχές επίσης παρέλειψαν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της ζωής του.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του ουσιαστικού σκέλους του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ.
Επίσης το Στρασβούργο έκρινε ότι η απουσία ποινικής έρευνας ή άλλων μέσων που θα μπορούσαν να προσδιορίσουν τις συνθήκες του θανάτου του γιου των προσφευγόντων παραβίασε και το διαδικαστικό σκέλος του άρθρου 2.
Το Δικαστήριο επιδίκασε στους προσφεύγοντες από κοινού 34.195 ευρώ για ψυχική οδύνη και αποζημίωση και 2.489 ευρώ για έξοδα.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 2
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες Tatiana Aleksandrovna Plokhova και Vladimir Mikhaylovich Plokhov, είναι Ρώσοι υπήκοοι που ζουν στην Αγία Πετρούπολη (Ρωσία).
Η προσφυγή αφορούσε το θάνατο του γιου των προσφευγόντων, ο οποίος αρρώστησε κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας και την έλλειψη αποτελεσματικής διερεύνησης του θανάτου του.
Στις 17 Μαΐου 2004, ο γιος τους κατατάχθηκε στο στρατό. Σύμφωνα με τους προσφεύγοντες και τους σχετικούς ιατρούς ήταν σε καλή κατάσταση.
Τον Αύγουστο του 2005, παραπονέθηκε ότι ένιωθε έναν πόνο. Ζήτησε να δει έναν γιατρό τουλάχιστον δύο φορές. Το αίτημά του έγινε δεκτό μόνο στις 3 Σεπτεμβρίου 2005, όταν η πάθηση του επιδεινώθηκε. Διαγνώστηκε οξεία γαστρίτιδα. Συνταγογραφήθηκαν εξετάσεις αλλά δεν πραγματοποιήθηκαν.
Στις 10 Σεπτεμβρίου 2005 είχε μια φιλονικία με άλλο στρατιώτη. Αφού φέρεται να χτυπήθηκε επανειλημμένα στο κεφάλι, ανέφερε σε γιατρό μεταξύ άλλων εμετό, αίμα στα ούρα και πόνο στο αριστερό του πλευρό.
Την επόμενη εβδομάδα ο γιος των προσφευγόντων εισήχθη σε δύο νοσοκομεία. Διάφορες εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν ωστόσο έπεσε σε κώμα. Στις 19 Σεπτεμβρίου 2005, απεβίωσε.
Στις 16 Σεπτεμβρίου 2005 ολοκληρώθηκε μια εσωτερική έρευνα για τα γεγονότα. Διαπιστώθηκε ότι η αιτία της ασθένειάς του και του ξυλοδαρμού προέρχονταν από την ηγεσία της στρατιωτικής του μονάδας. Στις 19 Σεπτεμβρίου 2005, κινήθηκαν ποινικές διαδικασίες σχετικά με τον διαπληκτισμό στις 10 Σεπτεμβρίου 2005. Πραγματοποιήθηκε αυτοψία, η οποία διαπίστωσε πολλαπλούς τραυματισμούς στο σώμα του. Ο επιτιθέμενος καταδικάστηκε σε χρόνο φυλάκισης, ενώ οι προσφεύγοντες έλαβαν 5.000 Ρωσικά ρούβλια ως αποζημίωση.
Το 2005 και το 2006 (δύο φορές) ο εισαγγελέας αρνήθηκε να κινήσει ποινική διαδικασία σχετικά με το θάνατο του γιού των προσφευγόντων. Οι προσφεύγοντες προσέφυγαν στα δικαστήρια αλλά χωρίς επιτυχία. Οι προσφεύγοντες κατέθεσαν αγωγή αποζημίωσης εναντίον της στρατιωτικής μονάδας του γιου τους σχετικά με το θάνατό του. Κρίθηκε αβάσιμη από τα δικαστηρια.
Βασιζόμενοι στο διαδικαστικό και ουσιαστικό σκέλος του άρθρου 2 (δικαίωμα στη ζωή) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν ότι ο θάνατος του γιου τους κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας και η έλλειψη κατάλληλης έρευνας σχετικά με αυτό το ζήτημα παραβίασαν τα δικαιώματά τους.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Ουσιαστικό σκέλος
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο γιος των προσφευγόντων ήταν υγιής όταν είχε παρουσιαστεί για την στρατιωτική του θητεία.
Το Δικαστήριο επισήμανε ότι, σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, ο γιος τους αρρώστησε τον Αύγουστο του 2005, και ζήτησε ανεπιτυχώς την άδεια να δει γιατρό τουλάχιστον δύο φορές. Μόνο στις 3 Σεπτεμβρίου 2005, όταν η κατάσταση της υγείας του γιου των προσφευγόντων επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο, του επετράπη να επισκεφθεί γιατρό. Σύμφωνα με τα ιατρικά αρχεία που έγιναν μετά την είσοδο του γιου των προσφευγόντων στην ιατρική μονάδα στις 3 Σεπτεμβρίου 2005, ήταν άρρωστος τις προηγούμενες τρεις ημέρες. Με βάση αυτό το αρχείο, οι πραγματογνώμονες ιδιώτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ασθένεια είχε αρχίσει στα τέλη Αυγούστου. Σε μεταγενέστερη ιατροδικαστική έκθεση, στρατιωτικοί πραγματογνώμονες αμφισβήτησαν το παραπάνω συμπέρασμα. Ωστόσο, το Δικαστήριο δεν χρειάστηκε να προσδιορίσει εάν ο γιος των προσφευγόντων αρρώστησε στις αρχές ή στα τέλη Αυγούστου 2005. Εναπόκειται στις κρατικές αρχές να το διερευνήσουν. Το Δικαστήριο παρατήρησε συναφώς ότι η αποτυχία να επιτραπεί στον γιο των προσφευγόντων να επισκεφθεί γιατρό, έγινε η αιτία για την πειθαρχική επίπληξη των εμπλεκόμενων στρατιωτικών αξιωματικών. Η πρόσβαση του γιου των προσφευγόντων στην ιατρική περίθαλψη ήταν γεγονός και ήταν γνωστό στις ανακριτικές αρχές.
Κατά την περίοδο μεταξύ της εισαγωγής του γιου των προσφευγόντων στην ιατρική μονάδα από τις 3 έως τις 10 Σεπτεμβρίου 2005, δεν πραγματοποιήθηκαν ιατρικές εξετάσεις, συμπεριλαμβανομένων των βασικών εξετάσεων αίματος και ούρων. Το γεγονός αυτό είχε αποδειχθεί από εμπειρογνώμονες ήδη από το Νοέμβριο του 2005. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων ιατρών διαπίστωσε ότι η αποτυχία διεξαγωγής αυτών των εξετάσεων συνέβαλε στο θάνατο του γιου των προσφευγόντων. Ακόμα κι αν οι άλλοι πραγματογνώμονες αργότερα αμφισβήτησαν τις προηγούμενες ιατροδικαστικές εκθέσεις και ότι οι εξετάσεις αίματος και ούρων σε αντίθεση με τη βιοψία θα επέτρεπαν τη σωστή διάγνωση και την επιτυχή θεραπεία της νόσου του γιου τους, το γεγονός ότι δεν πραγματοποιήθηκαν ιατρικές εξετάσεις για 8 ημέρες μετά την εισαγωγή του στην ιατρική μονάδα είναι αναμφισβήτητο.
Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι κατά την ίδια περίοδο, μεταξύ 3 και 10 Σεπτεμβρίου 2005, ο γιος των προσφευγόντων δεν έλαβε καμία θεραπεία εκτός από πολυβιταμίνες και ένα φάρμακο για τη θεραπεία της γαστρίτιδας, από την οποία δεν έπασχε. Οι ειδικοί θεώρησαν ότι η θεραπεία δεν αντενδεικνυόταν αλλά ούτε ήταν χρήσιμη.
Μόνο το απόγευμα της 10ης Σεπτεμβρίου 2005, όταν ο γιος των προσφευγόντων μεταφέρθηκε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο του Βίμποργκ, και την επόμενη μέρα πραγματοποιήθηκαν πολλές εξετάσεις σε αυτόν. Του δόθηκε επίσης υγρά και αιμοστατική και αντιβακτηριακή θεραπεία. Ωστόσο, στις 12 Σεπτεμβρίου η κατάσταση της υγείας του γιου των προσφευγόντων επιδεινώθηκε και μεταφέρθηκε στο 442 Circuit Hospital σε κατάσταση αναισθησίας. Απεβίωσε στις 19 Σεπτεμβρίου 2005.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, το Δικαστήριο έχει θεωρήσει ότι καθυστερώντας την πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη και, στη συνέχεια, καθυστερώντας τις κατάλληλες εξετάσεις και θεραπεία, οι αρχές έθεσαν τη ζωή του σε κίνδυνο και παρέλειψαν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσουν τη ζωή του.
Με βάση τα παραπάνω, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, ελλείψει έγκαιρης πρόσβασης σε επαρκή ιατρική περίθαλψη, οι εγχώριες αρχές έθεσαν αδικαιολόγητα σε κίνδυνο τη ζωή του γιου των προσφευγόντων. Έτσι, το κράτος δεν συμμορφώθηκε με τη θετική του υποχρέωση βάσει του άρθρου 2 της Σύμβασης.
Διαδικαστικό σκέλος
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι στην παρούσα υπόθεση η έρευνα άρχισε μόνο στις 18 Νοεμβρίου 2005, περίπου δύο μήνες μετά το θάνατο. Επιπλέον, οι αρχές αρνήθηκαν επανειλημμένα να ξεκινήσουν ποινική έρευνα για το θάνατο του γιου των προσφευγόντων. Μετά την επιβεβαίωση της τελευταίας απόρριψης της 10ης Μαρτίου 2007 από τα εθνικά δικαστήρια, δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ ποινική έρευνα.
Όπως αποδεικνύεται από την παρούσα υπόθεση, δεν επετράπη στους προσφεύγοντες η υποστήριξη της κατηγορίας, δεν κατέστησαν διάδικοι, επομένως, δεν μπορούσαν να ασκήσουν τα διαδικαστικά δικαιώματα που συνοδεύουν το καθεστώς αυτό. Έτσι, η έρευνα που διεξήχθη στην παρούσα υπόθεση δεν πληρούσε και δεν μπορούσε να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του άρθρου 2 της Σύμβασης ως προς τη διαδικαστική υποχρέωση του κράτους.
Όσον αφορά τις αστικές, διοικητικές ή πειθαρχικές προσφυγές που διατίθενται στους προσφεύγοντες το Δικαστήριο σημείωσε τα εξής. Αν και οι ανώτεροι αξιωματικοί του γιου των προσφευγόντων, P. και O., τιμωρήθηκαν με πειθαρχικές επιπλήξεις για την αρχική καθυστερημένη πρόσβαση του γιου των προσφευγόντων σε ιατρική περίθαλψη, οι διαδικασίες αυτές δεν αφορούσαν άλλες μεταγενέστερες περιόδους ιατρικής υποστήριξης. Επομένως, η πειθαρχική διαδικασία από μόνη της δεν απέδειξε συνολικά τις συνθήκες που οδήγησαν στο θάνατο του γιου των προσφευγόντων. Επιπλέον, απορρίφθηκε η αστική αγωγή των προσφευγόντων με την οποία επιδίωκαν να αποδώσουν αστική ευθύνη στο προσωπικό της στρατιωτικής μονάδας του γιου τους. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα εθνικά δικαστήρια αναφέρθηκαν ως επί το πλείστον στην άρνηση ποινικής δίωξης της 10ης Μαρτίου 2007 ως απόδειξη της έλλειψης υπαιτιότητας στις ενέργειες του προσωπικού της στρατιωτικής μονάδας. Φαίνεται λοιπόν ότι η άρνηση διεξαγωγής ποινικής έρευνας υπονόμευε επίσης τις πιθανότητες επιτυχίας των προσφευγόντων στα αστικά δικαστήρια, τα οποία δεν πραγματοποίησαν ανεξάρτητη διαπίστωση γεγονότων με σκοπό τον προσδιορισμό της αιτίας του θανάτου και την υποχρέωση λογοδοσίας των υπευθύνων.
Η απουσία ποινικής έρευνας ή άλλων μέσων που μπορούν να προσδιορίσουν κατανοητά τις συνθήκες του θανάτου του γιου των προσφευγόντων οδήγησε το ΕΔΔΑ στο συμπέρασμα ότι οι αρχές δεν συμμορφώθηκαν με την υποχρέωσή τους να διενεργήσουν αποτελεσματική έρευνα.
Ως εκ τούτου, υπήρξε παραβίαση του διαδικαστικού της σκέλους του άρθρου 2 της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση: Το ΕΔΔΑ επιδίκασε ποσό 295 ευρώ για αποζημίωση, 33.800 ευρώ για ψυχική οδύνη και 2.489 ευρώ για έξοδα και δαπάνες στους προσφεύγοντες από κοινού (επιμέλεια echrcaselaw.com).
