Αδικαιολόγητη η μη εκτέλεση αποφάσεων για άρση παράνομων κατασκευών. Παραβίαση δίκαιης δίκης και δικαιώματος σεβασμού της ιδιοκτησίας
ΑΠΟΦΑΣΗ
Vlahović κατά Μαυροβουνίου της 22.02.2024 (αριθ. προσφ. 62444/10)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Mη εκτέλεση δικαστικής απόφασης και διοικητικών αποφάσεων υπέρ του προσφεύγοντος σχετικά με ιδιοκτησιακή διαφορά. Ο προσφεύγων ήταν συνιδιοκτήτης σε δύο οικόπεδα. Άλλος συνιδιοκτήτης, χωρίς προηγούμενη έγκριση από τους λοιπούς συνιδιοκτήτες, μεταξύ των οποίων και ο προσφεύγων, και χωρίς την άδεια του δήμου, κατασκεύασε σύστημα συλλογής λυμάτων στα δύο οικόπεδα και ασφαλτόστρωσε το δρόμο με σκυρόδεμα. Ο προσφεύγων άσκησε αγωγή για τις παράνομες κατασκευές. Ένας πραγματογνώμονας κατέθεσε ως μάρτυρας ότι οι κατασκευές αυτές θα προκαλούσαν πιθανώς πλημμύρες και αποθέσεις εδάφους και συνεπώς καταστροφές των οικοπέδων.
Παρόλο που ο προσφεύγων πέτυχε την έκδοση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης και δύο διοικητικών αποφάσεων υπέρ του, οι οποίες διέταξαν τον συνιδιοκτήτη να άρει τις εν λόγω κατασκευές, αυτές δεν εκτελέστηκαν ποτέ λόγω αφενός της ύπαρξης νέου συνιδιοκτήτη του ακινήτου (του δήμου, που υπεισήλθε στα δικαιώματα ιδιοκτησίας στη θέση του παλιού συνιδιοκτήτη) και αφετέρου της εν εξελίξει διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Πιο συγκεκριμένα, οι εγχώριες αρχές και τα δικαστήρια απέρριψαν όλες τις προσπάθειες εκτέλεσης του προσφεύγοντος με την αιτιολογία ότι η σχετική απόφαση είχε εκδοθεί σε σχέση με τον συνιδιοκτήτη του και όχι με το δήμο. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι θα μπορούσε να αναμένεται νομίμως ότι η μεταβίβαση από τον συνιδιοκτήτη του τμήματος του οικοπέδου του στο δήμο συνεπαγόταν και τη μεταβίβαση της υποχρέωσης που αφορούσε αυτά παράνομες κατασκευές σε αυτό.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η παράλειψη του κράτους να εκτελέσει την αμετάκλητη απόφαση και τις σχετικές αποφάσεις παραβίασε το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη (άρθρο 6 § 1 της ΕΣΔΑ) και το δικαίωμα στην στην ειρηνική απόλαυση της ιδιοκτησίας (άρθρο 1 Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου).
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε 4.700 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.025 ευρώ για έξοδα
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 6 παρ. 1
Άρθρο 1 ΠΠΠ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Zoran Vlahović, είναι ένας από τους συνιδιοκτήτες δύο οικοπέδων, με αριθμ. 1084/4 και 1084/10, που βρίσκονται στο Herceg Novi. Του ανήκει το 1/3 και το 1/2 των δύο οικοπέδων αντίστοιχα. Κατά το σχετικό χρονικό διάστημα, ο M.D. κατείχε το 1/18 και το 1/12 των οικοπέδων. Το οικόπεδο ήταν εγγεγραμμένο ως δρόμος χωρίς κατηγορία.
Τον Ιούνιο του 2005 ο M.D. κατασκεύασε σύστημα συλλογής λυμάτων στα δύο οικόπεδα και ασφαλτοστρώθηκε ο δρόμος με σκυρόδεμα. Το έπραξε χωρίς προηγούμενη έγκριση των άλλων συνιδιοκτητών και χωρίς άδεια του δήμου.
Σε αδιευκρίνιστη ημερομηνία αργότερα, ο προσφεύγων και ένας από τους άλλους συνιδιοκτήτες του οικοπέδου άσκησαν αγωγή κατά του M.D. για την παράνομη κατασκευή συστήματος αποχέτευσης λυμάτων και την επίστρωση του δρόμου με σκυρόδεμα. Η διαφορά καταχωρίστηκε στο μητρώο ακινήτων τον Νοέμβριο του 2008.
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ένας πραγματογνώμονας κατασκευών κατέθεσε τα πορίσματά του. Συγκεκριμένα, διαπίστωσε ότι η τοποθέτηση του σκυροδέματος στο έδαφος για την κατασκευή του δρόμου είχε προκαλέσει την επιτάχυνση της ροής των νερών της βροχής κατά μήκος του οδοστρώματος. Δήλωσε ότι η σχάρα και το κανάλι που κατασκευάστηκαν σε ένα τμήμα του δρόμου δεν επαρκούσαν για τη συλλογή των επιφανειακών υδάτων από τη νεοσύστατη λεκάνη απορροής. Ως εκ τούτου, με την πάροδο του χρόνου, η ανεξέλεγκτη αποστράγγιση των επιφανειακών υδάτων από τον δρόμο που ήταν στρωμένος με σκυρόδεμα θα προκαλούσε πιθανώς πλημμύρες και αποθέσεις εδάφους, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται τα παρακείμενα οικόπεδα που ανήκουν στους ενάγοντες. Επιπλέον, εάν το νερό από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο δεν ρυθμιζόταν, το νερό που προερχόταν από το οικόπεδο του εναγόμενου μέρους θα διέβρωνε ακόμη και το οικόπεδο στο οποίο είχε κατασκευαστεί ο δρόμος. Ο πραγματογνώμονας ανέφερε περαιτέρω ότι το σύστημα συλλογής λυμάτων είχε κατασκευαστεί χωρίς προηγούμενη άδεια του αρμόδιου διοικητικού οργάνου, πράγμα που σήμαινε επίσης ότι μπορούσε να μην είχε κατασκευαστεί σύμφωνα με τα σχετικά κατασκευαστικά πρότυπα.
Στις 26 Φεβρουαρίου 2010 το Πρωτοδικείο του Herceg Novi (Osnovni sud) έκρινε ότι ο M.D. είχε παραβιάσει τα δικαιώματα του προσφεύγοντος όσον αφορά τα οικόπεδα με αριθ. 1084/4 και 1084/10, καθώς τα είχε παράνομα επιστρώσει με σκυρόδεμα και είχε κατασκευάσει σύστημα συλλογής λυμάτων στο οικόπεδο με αριθ. 1084/10. Διέταξε τον M.D. να απομακρύνει τα προαναφερθέντα αντικείμενα εντός 15 ημερών.
Στις 29 και 30 Μαρτίου 2010 η δημοτική αστυνομία εξέδωσε δύο αποφάσεις με τις οποίες διέταξε τον M.D. να απομακρύνει το παράνομα κατασκευασμένο σύστημα συλλογής λυμάτων και την τσιμεντόστρωση αντίστοιχα. Οι αποφάσεις αυτές επικυρώθηκαν στις 27 Απριλίου 2010 από τον προϊστάμενο του δήμου, ο οποίος ενεργούσε ως διοικητικό όργανο δευτέρου βαθμού.
Στις 18 Μαΐου 2010 ο M.D. μεταβίβασε δωρεάν στο δήμο τα δικαιώματα ιδιοκτησίας του επί του επίμαχου οικοπέδου.
Στις 9 Δεκεμβρίου 2010 ο δήμος ζήτησε από τη Διοίκηση Ακίνητης Περιουσίας να του επιτραπεί να απαλλοτριώσει τα εν λόγω οικόπεδα.
Μεταξύ της 28ης Δεκεμβρίου 2010 και της 6ης Μαΐου 2019 η δημοτική αστυνομία εξέδωσε μια σειρά αποφάσεων με τις οποίες ανέβαλε την εκτέλεση των αποφάσεών της του Μαρτίου 2010 για διάφορους λόγους. Όλες αυτές οι αποφάσεις ακυρώθηκαν από τον επικεφαλής διοικητή.
Στις 8 Φεβρουαρίου 2011 το Ανώτατο Δικαστήριο της Ποντγκόριτσα επικύρωσε την πρωτόδικη απόφαση της 26 Φεβρουαρίου 2010, καθιστώντας την απόφαση αυτή αμετάκλητη.
Στις 15 Απριλίου 2011 το Πρωτοδικείο εξέδωσε εκτελεστό τίτλο σε σχέση με την απόφασή του. Στις 11 Οκτωβρίου 2011 το Ανώτατο Δικαστήριο την ακύρωσε με την αιτιολογία ότι ο M.D. δεν ήταν πλέον συνιδιοκτήτης της εν λόγω γης και ενόψει της εν εξελίξει διαδικασίας απαλλοτρίωσης.
Στις 19 Μαρτίου 2012 το Πρωτοδικείο απέρριψε το αίτημα του προσφεύγοντος να εκτελέσει ο δήμος την απόφαση, με το σκεπτικό ότι είχε εκδοθεί αμετάκλητη απόφαση όχι για τον δήμο, αλλά για τον προηγούμενο ιδιοκτήτη Μ.D. Η απόφαση επικυρώθηκε στις 24 Μαΐου 2012.
Στις 17 Απριλίου 2012 η Διοίκηση Ακινήτων απέρριψε την αίτηση απαλλοτρίωσης του δήμου. Στις 12 Νοεμβρίου 2012 ο δήμος υπέβαλε νέα αίτηση απαλλοτρίωσης στη Διοίκηση Ακινήτων, αλλά, μετά από παραπομπή, η διαδικασία αναβλήθηκε για τις 29 Μαΐου 2015.
Στις 8 Απριλίου 2015 το Πρωτοδικείο εξέδωσε προσωρινή διαταγή, κατόπιν αίτησης του M.D. και μιας ιδιωτικής εταιρείας, με την οποία απαγορεύτηκε η αφαίρεση της τσιμεντόστρωσης του δρόμου και του συστήματος συλλογής λυμάτων, όπως διέταξε η δημοτική αστυνομία, μέχρι την περάτωση της διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Το δικαστήριο διαπίστωσε επίσης ότι, σε περίπτωση εκτέλεσης των αποφάσεων της δημοτικής αστυνομίας, οι διάδικοι που είχαν ζητήσει ασφαλιστικά μέτρα και άλλοι ένοικοι δεν θα μπορούσαν να ζήσουν στα διαμερίσματά τους, με αποτέλεσμα να υποστούν σχεδόν ανεπανόρθωτη ζημία. Ειδικότερα, δεν υπήρχε άλλος δρόμος πρόσβασης στα σπίτια τους εκτός από αυτόν που θα επηρεαζόταν από την εκτέλεση των αποφάσεων και οι ένοικοι δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τις υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης που είναι απαραίτητες για την κανονική λειτουργία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεών τους. Την 1η Ιουνίου 2015 το Πρωτοδικείο, ως δευτεροβάθμιο δικαστήριο εκτέλεσης, απέρριψε την ένσταση που είχε υποβάλει ο προσφεύγων κατά της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων.
Στις 11 Απριλίου 2017 το Ανώτατο Δικαστήριο, αποφασίζοντας επί μιας από τις αιτήσεις δίκαιης αποζημίωσης που υπέβαλε ο προσφεύγων σε σχέση με χρονοβόρες διαδικασίες εκτέλεσης, έκρινε, μεταξύ άλλων, ότι η διαδικασία απαλλοτρίωσης δεν μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο για την εκτέλεση αποφάσεων που διατάσσουν την απομάκρυνση ορισμένων αντικειμένων.
Στις 19 Φεβρουαρίου 2021 η Διοίκηση Ακίνητης Περιουσίας και Κρατικής Περιουσίας ακύρωσε την απόφαση της 29ης Μαΐου 2015, η οποία είχε αναστείλει τη διαδικασία απαλλοτρίωσης.
Στις 9 Μαρτίου 2021, μετά από πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες του προσφεύγοντος να επισπεύσει την εκτέλεση των αποφάσεων, το Ανώτατο Δικαστήριο διέταξε την επείγουσα περάτωση της διαδικασίας εκτέλεσης. Σημείωσε ότι η εκτέλεση θεωρήθηκε οριστική όταν η σχετική απόφαση είτε εκτελέστηκε είτε τερματίστηκε η διαδικασία εκτέλεσης.
Στις 27 Απριλίου 2021 το Πρωτοδικείο τερμάτισε την εκτέλεση της απόφασης της 26ης Φεβρουαρίου 2010 και ακύρωσε όλες τις ενέργειες που είχαν αναληφθεί σχετικά. Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι υπήρχαν περιστάσεις που εμπόδιζαν εξ ολοκλήρου την εκτέλεση, ιδίως ότι ο εναγόμενος που κατονομάζεται στην απόφαση δεν ήταν πλέον συνιδιοκτήτης της εν λόγω γης.
Στις 12 Αυγούστου 2021, μετά από παραπομπή, η Διοίκηση Ακίνητης Περιουσίας και Κρατικής Περιουσίας εξέδωσε απόφαση με την οποία απαλλοτριώθηκε η εν λόγω έκταση υπέρ του δήμου, προκειμένου να κατασκευαστεί δρόμος πρόσβασης σύμφωνα με το λεπτομερές πολεοδομικό σχέδιο. Στις 14 Νοεμβρίου 2022, μετά από νέα παραπομπή, το Υπουργείο Οικονομικών, ως δευτεροβάθμιο όργανο, ακύρωσε την απόφαση. Στις 19 Δεκεμβρίου 2022 ο προσφεύγων προσέβαλε την απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου.
Εν τω μεταξύ, στις 20 Ιανουαρίου 2022 το Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε συνταγματική προσφυγή που άσκησε ο προσφεύγων στις 31 Μαΐου 2017 σχετικά με τη μη εφαρμογή της. Το δικαστήριο επικύρωσε, επί της ουσίας, το σκεπτικό που δόθηκε από τα δικαστήρια στο πλαίσιο της διαδικασίας εκτέλεσης.
Στις 27 Μαΐου 2022 η Εισαγγελία, απορρίπτοντας μία από τις μηνύσεις που είχε υποβάλει ο προσφεύγων σε σχέση με τη διαδικασία απαλλοτρίωσης, έκρινε ότι η διοικητική διαδικασία (απαλλοτρίωσης) δεν μπορούσε να εμποδίσει με κανέναν τρόπο την εκτέλεση της αμετάκλητης δικαστικής απόφασης του 2010 που διέταξε την απομάκρυνση των παράνομα κατασκευασμένων αντικειμένων.
Κατά τη διάρκεια πολλών ετών ο προσφεύγων επανέλαβε τακτικά το αίτημά του για εκτέλεση της απόφασης, τόσο κατά του M.D. όσο και κατά του δήμου, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Με τον τρόπο αυτό επικαλέστηκε το άρθρο 28 του νόμου περί αναγκαστικής εκτέλεσης. Σε μία από τις αποφάσεις του, εκείνη της 9 Αυγούστου 2019, το Πρωτοδικείο σημείωσε ότι ο προσφεύγων είχε επικαλεστεί τη διάταξη αυτή, αλλά ωστόσο επιβεβαίωσε τις προηγούμενες διαπιστώσεις, δηλαδή ότι ο δήμος δεν ήταν διάδικος στην αστική δίκη ούτε υποχρεώθηκε από τη σχετική απόφαση να προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια. Απέρριψε όλους τους άλλους ισχυρισμούς του προσφεύγοντος ως αβάσιμους.
Στις 16 Ιουνίου 2023 το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ του προσφεύγοντος και ακύρωσε την απόφαση της 9 Αυγούστου 2019. Ειδικότερα, το Συνταγματικό Δικαστήριο διαπίστωσε ότι το Πρωτοδικείο δεν είχε εξετάσει την εφαρμογή του άρθρου 28 του νόμου περί αναγκαστικής εκτέλεσης, την οποία ο προσφεύγων επικαλέστηκε ρητά. Το Συνταγματικό Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 6 λόγω έλλειψης επαρκούς και σχετικής αιτιολογίας στην απόφαση του Πρωτοδικείου.
Στις 12 Δεκεμβρίου 2023 η διαδικασία απαλλοτρίωσης εκκρεμούσε ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου, η προσωρινή διαταγή εξακολουθούσε να ισχύει και η απόφαση και οι δύο διοικητικές αποφάσεις που εκδόθηκαν υπέρ του προσφεύγοντος παρέμεναν ανεκτέλεστες.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο M.D., ένας από τους συνιδιοκτήτες της εν λόγω έκτασης κατά τον χρόνο εκείνο, κατασκεύασε ένα σύστημα συλλογής λυμάτων και ασφαλτόστρωσε το δρόμο με σκυρόδεμα σε ακίνητο συνιδιοκτησίας με τον προσφεύγοντα, όχι μόνο παράνομα, αλλά και ενώ προφανώς δεν τηρούσε τα σχετικά κατασκευαστικά πρότυπα. Παρόλο που ο προσφεύγων πέτυχε την έκδοση δικαστικής απόφασης και δύο διοικητικών αποφάσεων υπέρ του, οι οποίες διέταξαν τον M.D. να άρει τις εν λόγω κατασκευές, αυτές δεν εκτελέστηκαν ποτέ λόγω (α) της ύπαρξης νέου συνιδιοκτήτη του ακινήτου – του δήμου και όχι του M.D. και (β) της εν εξελίξει διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Πιο συγκεκριμένα, οι εγχώριες αρχές και τα δικαστήρια απέρριψαν όλες τις αιτήσεις εκτέλεσης του προσφεύγοντος με την αιτιολογία ότι η σχετική απόφαση είχε εκδοθεί σε σχέση με τον M.D. και όχι με τον δήμο. Εξέδωσαν επίσης προσωρινή διαταγή υπέρ του M.D., απαγορεύοντας την εκτέλεση των αποφάσεων της δημοτικής αστυνομίας μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας απαλλοτρίωσης.
Όσον αφορά την αλλαγή καθεστώτος ιδιοκτησίας, το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε την πρωτόδικη απόφαση που διέταξε τον M.D. να απομακρύνει τα αντικείμενα που είχε κατασκευάσει παράνομα, ανεξάρτητα από την αλλαγή ιδιοκτησίας, η οποία στο μεταξύ είχε πραγματοποιηθεί. Ωστόσο, ακόμη και αν η αλλαγή της ιδιοκτησίας ήταν σχετική για τους σκοπούς της εκτέλεσης, το Δικαστήριο σημείωσε ότι οι σχετικές διατάξεις και των δύο νόμων περί εκτέλεσης προέβλεπαν σταθερά ότι η εκτέλεση μπορούσε να ζητηθεί και κατά εκείνων που δεν είχαν οριστεί ως εναγόμενοι στις εκτελεστές αποφάσεις, εάν η σχετική υποχρέωση μεταβιβαζόταν σε αυτούς. Σημειώνεται εν προκειμένω ότι η διαφορά μεταξύ προσφεύγοντος και M.D. σχετικά με τις κατασκευές στο εν λόγω οικόπεδο καταχωρήθηκε δεόντως στο κτηματολόγιο το 2008, δηλαδή πολύ πριν από τη μεταβίβαση της κυριότητας. Ο δήμος, επομένως, δεν μπορούσε να αγνοεί την εν λόγω διαφορά και θα μπορούσε να αναμένεται ότι γνώριζε επίσης την πρωτοβάθμια απόφαση σχετικά με το θέμα αυτό, η οποία είχε εκδοθεί. Επομένως, θα μπορούσε να γνώριζε ότι η μεταβίβαση από τον M.D. του τμήματος του οικοπέδου του στο δήμο συνεπαγόταν και τη μεταβίβαση της υποχρέωσης που αφορούσε τα αντικείμενα που είχαν κατασκευαστεί παράνομα σε αυτό. Εάν αυτό δεν συνέβαινε, οι ενάγοντες θα μπορούσαν πράγματι να βρεθούν σε καταστάσεις όπου οι εναγόμενοι θα μπορούσαν να μεταβιβάσουν επανειλημμένα την κυριότητα του σχετικού ακινήτου, υποχρεώνοντας τους ενάγοντες να κινήσουν τη μία σειρά αστικών διαδικασιών μετά την άλλη, παρεμποδίζοντας έτσι ατελείωτα την εκτέλεση σε σχέση με το εν λόγω ακίνητο. Ωστόσο, ανεξαρτήτως της σχετικής νομικής διάταξης, τα εθνικά δικαστήρια έκριναν ότι ο προσφεύγων έπρεπε να κινήσει χωριστή αστική διαδικασία κατά του δήμου, παρόλο που δεν ήταν ο δήμος που είχε προβεί παράνομα στις εν λόγω κατασκευές και παρόλο που ο προσφεύγων είχε ήδη κινήσει μία σειρά αστικών διαδικασιών σχετικά με το θέμα αυτό και είχε λάβει αποφάσεις υπέρ του. Με τον τρόπο αυτό, τα κατώτερα δικαστήρια παρέλειψαν να εξετάσουν την εφαρμογή της σχετικής νομικής διάταξης, όπως επισήμανε το Συνταγματικό Δικαστήριο όταν ακύρωσε την απόφαση του Πρωτοδικείου.
Όσον αφορά τη διαδικασία απαλλοτρίωσης, το Δικαστήριο σημείωσε ότι, παρά το υποτιθέμενο δημόσιο συμφέρον, η διαδικασία απαλλοτρίωσης εκκρεμεί εδώ και αρκετά χρόνια. Επίσης, μολονότι ήταν ήδη σε εξέλιξη, η Κυβέρνηση δεσμεύτηκε να εκτελέσει την εν λόγω δικαστική απόφαση και τις σχετικές διοικητικές αποφάσεις, και ενόψει αυτής της διαβεβαίωσης το Δικαστήριο διέγραψε την υπόθεση από τον κατάλογο των υποθέσεων το 2016. Το Δικαστήριο παρατήρησε περαιτέρω ότι τα εθνικά όργανα, συμπεριλαμβανομένου του Ανώτατου Δικαστηρίου, έκριναν ρητά ότι η διαδικασία απαλλοτρίωσης δεν μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο για την εκτέλεση των αποφάσεων. Η Κυβέρνηση υποστήριξε ότι οι σχετικές αποφάσεις θα εκτελούνταν εάν η γη δεν απαλλοτριωνόταν, πράγμα που σημαίνει ότι η εκτέλεση ήταν ακόμη δυνατή. Συνεπώς, το Δικαστήριο δεν πείστηκε ότι η διαδικασία απαλλοτρίωσης αποτελούσε προδικαστικό ζήτημα, όπως υποστήριξε η Κυβέρνηση.
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, το Δικαστήριο έκρινε ότι η παράλειψη του κράτους να εκτελέσει την τελεσίδικη απόφαση και τις σχετικές αποφάσεις ισοδυναμεί με παραβίαση του άρθρου 6 § 1 (βλ. Boucke §§ 74-75, 79 και 89-94, Milić §§ 63-65, 68, Vukelić §§ 98-102 και Mijanović §§ 81-87).
Θεωρεί επίσης ότι η επίμαχη μη εκτέλεση συνιστά επέμβαση στο δικαίωμα του προσφεύγοντος στην ειρηνική απόλαυση της ιδιοκτησίας του, η οποία δεν δικαιολογείται στην προκειμένη περίπτωση. Κατά συνέπεια, το ΕΔΔΑ διαπίστωσε και παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.
ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 46 ΤΗΣ ΣΎΜΒΑΣΗΣ
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι το άρθρο 46, όπως ερμηνεύεται υπό το πρίσμα του άρθρου 1, επιβάλλει στο εναγόμενο κράτος νομική υποχρέωση όχι μόνο να καταβάλει στους ενδιαφερομένους τα ποσά που επιδικάζονται ως δίκαιη ικανοποίηση, αλλά και να επιλέξει, υπό την εποπτεία της Επιτροπής Υπουργών, τα γενικά ή/και, ενδεχομένως, τα ατομικά μέτρα που πρέπει να λάβει στην εσωτερική του έννομη τάξη για να θέσει τέρμα στην παραβίαση που διαπίστωσε το Δικαστήριο και να αποκαταστήσει στο μέτρο του δυνατού τις συνέπειες (βλ. Scozzari και Giunta κατά Ιταλίας [GC], αριθ. προσφ. 39221/98 και 41963/98 § 249). Εναπόκειται πρωτίστως στο ενδιαφερόμενο κράτος να επιλέξει, υπό την εποπτεία της Επιτροπής Υπουργών, τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει στην εσωτερική του έννομη τάξη για να εκπληρώσει την υποχρέωσή του βάσει του άρθρου 46 της Σύμβασης (βλ. Öcalan κατά Τουρκίας [GC], αριθ. προσφ. 46221/99 § 210).
Ωστόσο, κατ’ εξαίρεση, με σκοπό να βοηθήσει το εναγόμενο κράτος να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του βάσει του άρθρου 46, το Δικαστήριο μπορεί να προτείνει διάφορες επιλογές και να αφήσει την επιλογή του μέτρου και την εφαρμογή του στη διακριτική ευχέρεια του ενδιαφερόμενου κράτους ή η φύση της διαπιστωθείσας παραβίασης μπορεί να είναι τέτοια που να μην αφήνει πραγματική επιλογή ως προς τα μέτρα που απαιτούνται για την επανόρθωσή της και το Δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει να υποδείξει μόνο ένα τέτοιο μέτρο. Τα συγκεκριμένα διορθωτικά μέτρα, εάν υπάρχουν, που απαιτούνται από ένα εναγόμενο κράτος προκειμένου να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του δυνάμει του άρθρου 46 πρέπει να εξαρτώνται από τις ιδιαίτερες περιστάσεις της εκάστοτε υπόθεσης και να καθορίζονται υπό το πρίσμα των όρων της απόφασης του Δικαστηρίου στην εν λόγω υπόθεση, και λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την ανωτέρω νομολογία του Δικαστηρίου.
Η παραβίαση που διαπίστωσε το Δικαστήριο στην παρούσα υπόθεση εξακολουθεί να πλήττει τον προσφεύγοντα, δεδομένου ότι βρίσκεται σε μια κατάσταση όπου η σχετική απόφαση και οι αποφάσεις που εκδόθηκαν υπέρ του ήδη από το 2010 δεν έχουν ποτέ εκτελεστεί και όπου τα εθνικά δικαστήρια, μετά από περισσότερα από 10 χρόνια μη εκτέλεσης των εν λόγω αποφάσεων, τερμάτισαν τη διαδικασία εκτέλεσης, επιτρέποντας έτσι στις παράνομες κατασκευές να παραμείνουν στο ακίνητο συνιδιοκτησίας του προσφεύγοντος.
Το Δικαστήριο έχει ήδη κρίνει ότι το δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο θα ήταν απατηλό εάν το εσωτερικό νομικό σύστημα ενός συμβαλλόμενου κράτους επέτρεπε σε μια αμετάκλητη, δεσμευτική δικαστική απόφαση να παραμείνει ανενεργή σε βάρος ενός μέρους. Ωστόσο, το Δικαστήριο δεν μπορεί να αγνοήσει τις διαπιστώσεις των εθνικών δικαστηρίων ότι οι εν λόγω παράνομες κατασκευές, που δεν ήταν σύμφωνες και με τα σχετικά πρότυπα, παρείχαν τη μόνη πρόσβαση στα γύρω σπίτια και τη σύνδεσή τους με το αποχετευτικό σύστημα. Το Δικαστήριο παρατήρησε επίσης ότι το οικόπεδο κατεγράφη ως μη κατηγοριοποιημένος δρόμος ακόμη και πριν από το χρόνο των γεγονότων. Η Κυβέρνηση υποστήριξε ότι υπήρχε επομένως δημόσιο συμφέρον για την απαλλοτρίωση της εν λόγω γης. Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι δεν εναπόκειται σε αυτό να εικάσει αν υπάρχει ή όχι δημόσιο συμφέρον για αυτήν την απαλλοτρίωση. Το ζήτημα αυτό θα πρέπει να επιλυθεί στο πλαίσιο της διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης, το γεγονός ότι η διαδικασία απαλλοτρίωσης κινήθηκε το 2010 και το φερόμενο δημόσιο συμφέρον για την ύπαρξη οδού πρόσβασης και συστήματος αποχέτευσης στα σχετικά οικόπεδα, το Δικαστήριο θεώρησε ιδιαίτερα σημαντικό να ληφθούν οι κατάλληλες ρυθμίσεις προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η διαδικασία απαλλοτρίωσης θα διεξαχθεί και θα ολοκληρωθεί χωρίς περαιτέρω περιττές καθυστερήσεις, το αργότερο εντός ενός έτους από την ημερομηνία που η παρούσα απόφαση θα καταστεί αμετάκλητη. Σε περίπτωση που η διαδικασία απαλλοτρίωσης δεν ολοκληρωθεί εντός της προθεσμίας αυτής ή δεν απαλλοτριωθεί η έκταση, η δικαστική απόφαση και οι διοικητικές αποφάσεις που εκδόθηκαν υπέρ του προσφεύγοντος πρέπει να εκτελεστούν το αργότερο εντός τριών μηνών από την ημερομηνία αυτή.
Δίκαιη ικανοποίηση (Άρθρο 41)
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε 4.700 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.025 ευρώ για έξοδα (επιμέλεια: echarcaselaw.com).
