Άρνηση εγγραφής κουμμουνιστικού κόμματος που το καταστατικό και το πολιτικό του πρόγραμμα ήταν προδήλως επικίνδυνα για τη δημοκρατία! Μη παραβίαση της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι
ΑΠΟΦΑΣΗ
Επιτροπή για την οργάνωση και εγγραφή του Ρουμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (RCP) κατά Ρουμανίας, της 21.12.2021 (αριθ. προσφ. 20401/15)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και προστασία της δημόσιας τάξης και της δημοκρατίας.
Η προσφεύγουσα «Επιτροπή για την οργάνωση και εγγραφή του Ρουμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (RCP)» διαμαρτυρήθηκε για την απόρριψη της αίτησής της για εγγραφή στη λίστα των πολιτικών κομμάτων. Οι εγχώριες αρχές έκριναν ότι το πρόγραμμα και οι καταστατικές αρχές του εν λόγω κόμματος δεν είχαν αποστασιοποιηθεί από το πρώην Κομμουνιστικό Κόμμα Ρουμανίας (πρώην RCP), περιείχαν ασαφείς και γενικούς όρους και επέτρεπαν ολοκληρωτικές και εξτρεμιστικές ενέργειες, ικανές να βλάψουν την εθνική ασφάλεια, αποτελούσαν δε κίνδυνο για τις δημοκρατικές αξίες .
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι υπήρχαν αρκετές παρατυπίες, όπως εντοπίστηκαν από τα εθνικά δικαστήρια, στην αίτηση εγγραφής του κόμματος. Όσον αφορά το περιεχόμενο του καταστατικού και του πολιτικού προγράμματός του, το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι περιείχαν αόριστους και γενικούς όρους, ότι αγνόησαν τις δημοκρατικές αξίες ότι επέτρεψαν ενέργειες ολοκληρωτικού και εξτρεμιστικού χαρακτήρα που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την εθνική ασφάλεια, και ότι αντιπροσώπευαν κίνδυνο για τις δημοκρατικές αξίες.
Δεδομένου ότι δεν υπήρχε γενική απαγόρευση ίδρυσης κουμμουνιστικού κόμματος, και ότι η ανάλυση των εθνικών αρχών για την απαγόρευση εγγραφής του συγκεκριμένου κόμματος ήταν πλήρης και ορισμένη, το ΕΔΔΑ δεν διαπίστωσε παραβίαση της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι γιατί η παρέμβαση εξυπηρετούσε επιτακτική κοινωνική ανάγκη για την προστασία της δημοκρατίας.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 11
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα «Επιτροπή για την οργάνωση και εγγραφή του Ρουμάνικου Κουμμουνιστικού Κόμματος», (RCP), κατήγγειλε ότι οι ρουμανικές αρχές είχαν απορρίψει την αίτησή του για εγγραφή του RCP στη λίστα των πολιτικών κομμάτων. Το Επαρχιακό Δικαστήριο του Βουκουρεστίου απέρριψε την αίτησή της στις 12 Μαΐου 2014.
Η απόφαση έγινε τελεσίδικη στις 20 Οκτωβρίου 2014 από το Εφετείο του Βουκουρεστίου. Τα Ρουμανικά Δικαστήρια διαπίστωσαν ιδίως ότι το πρόγραμμα και καταστατικές αρχές του RCP, περιείχαν διατάξεις που ήταν αντίθετες με το νόμο για τα πολιτικά κόμματα και ότι υπήρχε πραγματικός κίνδυνος υπονόμευσής των δημοκρατικών αξιών, καθόσον η εμφάνιση ενός πολιτικού κόμματος που δεν αρνήθηκε τους δεσμούς του με το πρώην Κομμουνιστικό Κόμμα Ρουμανίας (πρώην RCP) ήταν πιθανό να προκαλέσει συγκρούσεις μέσα στην κοινωνία. Θεώρησε επίσης ότι το πρόγραμμα και οι αρχές του πρώην RCP που καθόριζαν τις βασικές αρχές του κόμματος, ήταν πολύ ασαφείς και περιλάμβαναν γενικούς όρους, επιβεβαιώνοντας έτσι την πρόθεση των ιδρυτών του να επαναφέρουν την ίδια πολιτική ιδεολογία όπως αυτή του πρώην RCP, η οποία είχε εγκαταλειφθεί το 1989.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 11 (ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι)
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η άρνηση εγγραφής του RCP ως πολιτικού κόμματος ισοδυναμούσε με παρέμβαση στο δικαίωμα της προσφεύγουσας στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι. Αυτή η παρέμβαση προβλεπόταν με νομοθεσία (Ν. 14/2003 και 51/1991), η δέσμευση της οποίας δεν είχε αμφισβητηθεί από την προσφεύγουσα και είχε ως στόχο την προστασία της εθνικής ασφάλειας και των δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών.
Δύο είδη επιχειρημάτων προβλήθηκαν από τα εθνικά δικαστήρια για να δικαιολογήσουν την άρνηση εγγραφής του RCP: τυπικοί λόγοι και λόγοι που σχετίζονται με το περιεχόμενο του καταστατικού και του πολιτικού του προγράμματος.
Όσον αφορά τους τυπικούς λόγους, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι υπήρξαν αρκετές παρατυπίες, όπως εντοπίστηκαν από τα εθνικά δικαστήρια, στην αίτηση εγγραφής του κόμματος. Οι νομικές απαιτήσεις που επιβλήθηκαν με σκοπό την εγγραφή του RCP δεν είχαν σκοπό να τιμωρήσουν το μέρος λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις ή τις πολιτικές αρχές του κόμματος. Σε κάθε περίπτωση, η δυνατότητα αποκατάστασης όλων αυτών των ελλείψεων και η υποβολή νέας αίτησης για εγγραφή ήταν ανοιχτή στην προσφεύγουσα και δεν το έκανε χωρίς να αποτελεί ένα υπερβολικό εμπόδιο. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι τυπικοί λόγοι που τέθηκαν από τα εγχώρια δικαστήρια σχετικά με την άρνηση εγγραφής του κόμματος ήταν σχετικοί και ορισμένοι και «ανάλογοι με τον επιδιωκόμενο νόμιμο στόχο».
Ως προς τους λόγους που σχετίζονται με το περιεχόμενο του καταστατικού και του πολιτικού προγράμματος – λόγοι που χρησιμοποιήθηκαν επίσης για να δικαιολογήσουν την άρνηση καταχώρισης του RCP – το Δικαστήριο παρατήρησε ότι, αναφερόμενο στο καταστατικό και το πρόγραμμα, τα εθνικά δικαστήρια είχαν κρίνει ότι περιείχαν αόριστους και γενικούς όρους, ότι αγνόησαν τις δημοκρατικές αξίες και την κοινωνική και πολιτική εξέλιξη της χώρας από το 1989, ότι επέτρεψαν ενέργειες ολοκληρωτικού και εξτρεμιστικού χαρακτήρα που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την εθνική ασφάλεια, ότι αντιπροσώπευαν κίνδυνο για τις δημοκρατικές αξίες και ότι το κόμμα δεν είχε αποσυνδεθεί από το πρώην RCP. Αν και το ιστορικό πλαίσιο που σημάδεψε από την εμπειρία του ολοκληρωτικού κομμουνισμού την Ρουμανία ή η μαρξιστική ιδεολογία, δεν μπορούσαν αυτούσια να δικαιολογήσουν την ανάγκη παρέμβασης, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η προσφεύγουσα στην παρούσα υπόθεση δεν είχε αποσυνδεθεί απολύτως και πλήρως από το πρώην RCP.
Το δικαίωμα της προσφεύγουσας να σχηματίσει κομμουνιστικό κόμμα δεν ήταν απατηλό (κόμματα βασισμένα στο κομμουνιστικό δόγμα υπήρχαν ήδη στη Ρουμανία) και τα ιδρυτικά έγγραφα του κόμματος θα μπορούσαν να αναδιατυπωθούν ώστε να ευθυγραμμιστούν με το εθνικό δίκαιο. Τέλος, σε αντίθεση με τον ισχυρισμό της προσφεύγουσας, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν εξηγήσει επαρκώς τους λόγους για τη διαπίστωσή τους, ότι η αίτηση εγγραφής δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις που ορίζονται στους νόμους 14/2003 και 51/1991 και, επιπλέον, είχε διαπιστωθεί πώς το πρόγραμμα και το καταστατικό του RCP έρχονταν σε αντίθεση με την έννομη τάξη της χώρας, και ιδιαίτερα με τις θεμελιώδεις αρχές της δημοκρατίας.
Υπό το φως όλων αυτών των παραγόντων, καθώς και του περιθωρίου εκτίμησης που παρέχεται στα κράτη, αν και στενό, σε τέτοια ζητήματα, το Δικαστήριο έκρινε ότι η ανάλυση των εθνικών δικαστηρίων σχετικά με το καταστατικό και το πολιτικό πρόγραμμα που υπέβαλε η προσφεύγουσα δεν ήταν αβάσιμη. Οι αρχές ήθελαν να αποτρέψουν έναν πολιτικό σχηματισμό που είχε καταχραστεί σοβαρά τη θέση του μια μακρά περίοδο, με τη δημιουργία ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος, από την κατάχρηση των δικαιωμάτων του στο μέλλον, και ως εκ τούτου να αποφύγει κάθε κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια ή για τα θεμέλια μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Αυτή η άρνηση βασιζόταν στην επιθυμία να αντιμετωπιστεί μια ιδιαίτερα σοβαρή κατάχρηση, έστω και από μία πιθανότητα , η οποία θα μπορούσε να υπονομεύσει τις αρχές του κράτους δικαίου και τα θεμέλια της δημοκρατίας.
Οι εθνικές αρχές δικαιολογημένα θεώρησαν ότι η εν λόγω παρέμβαση πληρούσε «επιτακτική κοινωνική ανάγκη» και δεν ήταν δυσανάλογη προς τους επιδιωκόμενους θεμιτούς σκοπούς. Η άρνηση εγγραφής της προσφεύγουσας ήταν επομένως «απαραίτητη σε μια δημοκρατική κοινωνία» κατά την έννοια του άρθρου 11 της Σύμβασης (ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι).
Το ΕΔΔΑ έκρινε την αίτηση προδήλως αβάσιμη και την απέρριψε σύμφωνα με το άρθρο 35 §§ 3 και 4 της ΕΣΔΑ (επιμέλεια echrcaselaw.com).
