Το ΕΔΔΑ δεν έχει δικαιοδοσία να ελέγχει την εκτέλεση των αποφάσεων του στο καθ’ού κράτος. Απαράδεκτη η προσφυγή που αφορούσε παραβίαση που ήδη έχει κριθεί από το ΕΔΔΑ
ΑΠΟΦΑΣΗ
Jordan κατά Ηνωμένου Βασιλείου της 23.06.2022 ( προσφ.αρ. 48066/21)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαιοδοσία ΕΔΔΑ και «δεδικασμένο» αποφάσεων του.
Η υπόθεση αφορούσε δεύτερη προσφυγή που άσκησε η προσφεύγουσα για τον θάνατο του γιού τους από αξιωματικό της αστυνομίας το 1992. Το ΕΔΔΑ, το 2001 εξέδωσε απόφαση για παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2 με την αιτιολογία ότι η ανακριτική διαδικασία δεν ξεκίνησε αμέσως και ότι είχε διαρκέσει πολύ καιρό (Hugh Jordan κατά Ηνωμένου Βασιλείου της 04.05.2016, αρ.προσφ. 24746/94). Η έρευνα στο καθ’ ού κράτος συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε το έτος 2016. Η αποζημίωση που επιδικάστηκε στην προσφεύγουσα με αμετάκλητη απόφαση ανέρχονταν στο ποσό των 5.000 GBP. Άσκησε εν νέου προσφυγή στο ΕΔΔΑ για παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2 σε συνδυασμό με το άρθρο 13 λόγω του μικρού ποσού της αποζημίωσης που επιδικάστηκε.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι αφού έχει ήδη διαπιστώσει παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2, το οποίο περιελάμβανε τη διαπίστωση ότι η έρευνα δεν είχε ξεκινήσει αμέσως και δεν είχε πραγματοποιηθεί αρκετά γρήγορα, δεν είχε δικαιοδοσία να επανεξετάσει το θέμα της καθυστέρησης της έρευνας και της μη εκτέλεσης της απόφασης του στο καθ΄ού κράτος. Υπενθύμισε ότι αρμόδιο όργανο για τον έλεγχο της εκτέλεσης των αποφάσεων είναι η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 2
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, Teresa Jordan, είναι Ιρλανδή υπήκοος η οποία γεννήθηκε το 1944 και ζει στο Μπέλφαστ. Η προσφυγή αφορούσε την έρευνα για τον θάνατο του γιου της, Pearse Jordan, ο οποίος πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε από έναν αξιωματικό της Βασιλικής Αστυνομίας του Ulster («RUC») το 1992, όταν ήταν 22 ετών.
Μετά τον πυροβολισμό, το RUC διενήργησε έρευνα, βάσει της οποίας το Τμήμα των Εισαγγελιών («το DPP») αποφάσισε να μην ασκήσει δίωξη σε κανέναν αξιωματικό. Μια ιατροδικαστική έρευνα ξεκίνησε στις 4 Ιανουαρίου 1995 και αναβλήθηκε αργότερα τον ίδιο μήνα. Η ανάκριση ήταν ακόμη σε εκκρεμότητα το 2001, όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξέτασε για πρώτη φορά την αποτελεσματικότητα της έρευνας βάσει του δικονομικού σκέλους του άρθρου 2 της Σύμβασης στην υπόθεση Hugh Jordan κατά Ηνωμένου Βασιλείου, αρ.προσφ. 24746/94, στις 4 Μαΐου 2001.
Διαπιστώνοντας παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2, το Δικαστήριο εντόπισε ελλείψεις, συμπεριλαμβανομένου του ότι η ανακριτική διαδικασία δεν είχε ξεκινήσει αμέσως και ότι είχε διαρκέσει πολύ καιρό. Το Δικαστήριο επιδίκασε στον Hugh Jordan 10.000 GBP ως δίκαιη ικανοποίηση. Μια δεύτερη έρευνα για το θάνατο του Pearse Jordan ξεκίνησε στις 24 Σεπτεμβρίου 2012. Η απόφαση εκδόθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2012. Ο Hugh Jordan υπέβαλε τρεις αιτήσεις δικαστικής αναθεώρησης που αμφισβητούσαν διάφορες πτυχές της δεύτερης έρευνας με αναφορά στο άρθρο 2 της ΕΣΔΑ. Ανέφερε δε επίσης ότι η καθυστέρηση στην έναρξη της έρευνας ήταν ασυμβίβαστη με το άρθρο 2.
Το δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση της δεύτερης έρευνας και έκρινε ότι η Αστυνομική Υπηρεσία της Βόρειας Ιρλανδίας («PSNI», το οποίο είχε αντικαταστήσει το RUC) είχε καθυστερήσει κατά παράβαση του άρθρου 2 του διαδικαστικού σκέλους. Επιδίκασε στον Jordan 7.500 GBP ως αποζημίωση.
Το Εφετείο διέταξε τη διεξαγωγή περαιτέρω έρευνας. Έφεση του Αρχιφύλακα κατά της αποζημίωσης παρέμεινε εν αναμονή της περάτωσης της τρίτης ανάκρισης. Αυτή η έρευνα ξεκίνησε στις 7 Φεβρουαρίου 2016 και ολοκληρώθηκε στις 21 Απριλίου 2016. Κατά της απόφασης η προσφεύγουσα άσκησε έφεση η οποία απορρίφθηκε.
Το 2019 το Εφετείο μείωσε την επιδικασθείσα αποζημίωση κατά του PSNI σε 5.000 GBP. Σύμφωνα με το σκπετικό, η μόνη υπαίτια καθυστέρηση από την πλευρά του PSNI είχε προκύψει μεταξύ Μαρτίου 2007 και Μαΐου 2008. Στις 29 Μαρτίου 2021 το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση αναίρεσης της κας Jordan.
Νωρίτερα τον ίδιο μήνα, η Επιτροπή Υπουργών είχε κλείσει την εξέτασή της για την υπόθεση Hugh Jordan λαμβάνοντας υπόψη ότι το ζήτημα των επιμέρους μέτρων είχε επιλυθεί και ότι το ζήτημα των γενικών μέτρων συνέχισαν να εξετάζονται στο πλαίσιο της ομάδας υποθέσεων “McKerr” – μια ομάδα υποθέσεων σχετικά με τις έρευνες για δολοφονίες από τις υπηρεσίες ασφαλείας στη Βόρεια Ιρλανδία κατά τη διάρκεια των «ταραχών».
Επικαλούμενη το διαδικαστικό σκέλος του άρθρου 2 (δικαίωμα στη ζωή), η προσφεύγουσα παραπονέθηκε ότι παραβιάστηκε το δικαίωμα άμεσης ακρόασης όσον αφορά την έρευνα για τον θάνατο του γιου της λόγω της καθυστέρησης που σημειώθηκε μεταξύ της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του 2001 και της ολοκλήρωσης της τρίτης ανάκρισης το 2016. Παραπονέθηκε επίσης ότι η επιδίκαση 5.000 GBP δεν αντιπροσώπευε δίκαιη ικανοποίηση για την καθυστέρηση, πράγμα που σήμαινε ότι είχε παραβιαστεί το δικαίωμά της σε πρόσβαση αποτελεσματικού ένδικου μέσου σύμφωνα με το άρθρο 13.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Δεδομένου ότι το Δικαστήριο δεν έχει δικαιοδοσία να επαληθεύσει εάν ένα συμβαλλόμενο μέρος έχει συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που του επιβλήθηκαν από μία από τις αποφάσεις του Δικαστηρίου, δεν εξετάζει καταγγελίες σχετικά με την παράλειψη των κρατών να εκτελέσουν τις αποφάσεις τους, κηρύσσοντας τέτοιες καταγγελίες απαράδεκτες ratione materiae εκτός εάν εγείρεται νέο ζήτημα το οποίο δεν είχε κριθεί στην προηγούμενη απόφαση.
Δεν είχαν προκύψει νέες πτυχές ή ζητήματα στα γεγονότα αυτής της υπόθεσης. Ενώ ήταν λυπηρό που 11 χρόνια είχαν παρέλθει μεταξύ της απόφασης του Δικαστηρίου του 2001 και της έναρξης της δεύτερης ανάκρισης, ενόψει του γεγονότος ότι το Δικαστήριο είχε ήδη διαπιστώσει παραβίαση του δικονομικού σκέλους του άρθρου 2, το οποίο περιελάμβανε μια διαπίστωση ότι η έρευνα δεν είχε ξεκινήσει έγκαιρα και δεν είχε διεξαχθεί αρκετά γρήγορα, δεν είχε τη δικαιοδοσία να επανεξετάσει τώρα το ζήτημα της καθυστέρησής της. Η εκτέλεση της εν λόγω απόφασης είχε αποτελέσει αντικείμενο εποπτείας από την Επιτροπή Υπουργών, η οποία είχε λάβει υπόψη όλες τις μετέπειτα εγχώριες διαδικασίες πριν κλείσει την υπόθεση το 2021.
Ως προς αυτό, το Δικαστήριο επανέλαβε ότι οι ειδικές απαιτήσεις του άρθρου 2 της υποχρέωσης έρευνας πρέπει να εξετάζονται από κοινού και όχι αποσπασματικά. Αυτό ίσχυε ιδιαίτερα στο συγκεκριμένο πλαίσιο των υποθέσεων ανακρίσεων κληρονομιάς της Βόρειας Ιρλανδίας, οι οποίες σε εγχώριο επίπεδο είχε μετατραπεί σε «αντίπαλο πεδίο μάχης» στο οποίο δεν ήταν ούτε επιθυμητό ούτε σκόπιμο να λειτουργήσει το Δικαστήριο ως περαιτέρω δευτεροβάθμιο δικαστήριο, αντιμετωπίζοντας κάθε αμφισβήτηση της ανακριτικής διαδικασίας όταν και αν προέκυπτε (βλ. Gribben κατά Ηνωμένου Βασιλείου της 25.01.2022, αρ. προσφ. 28864/18 § 120).
Σε κάθε περίπτωση, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η προσφεύγουσα είχε επιτύχει ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων τόσο την αναγνώριση όσο και αποζημίωση για την παράβαση που κατήγγειλε σε αυτή την προσφυγή. Αν και υποστήριξε ότι η αποζημίωση των 5.000 GBP δεν αντιπροσώπευε δίκαιη ικανοποίηση για την καθυστέρηση, δεν υπήρξε εμφανής ασυμφωνία μεταξύ αυτού του ποσού, με βάση τη διαπίστωση ότι υπήρχε μια περίοδος περίπου 14 μηνών υπαίτια καθυστέρηση που αποδόθηκε στο PSNI, και την επιδίκαση 10.000 GBP από το Δικαστήριο το 2001 για την κάλυψη όλων των ελλείψεων της έρευνας, αλλά χωρίς να περιορίζεται στην έλλειψη ταχύτητας.
Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν είχε δικαιοδοσία να εξετάσει την καταγγελία της προσφεύγουσας δυνάμει του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2, από μόνο του ή σε συνδυασμό με το άρθρο 13 της ΕΣΔΑ.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η προσφυγή ήταν ratione materiae ασυμβίβαστη με τις διατάξεις της Σύμβασης και την απέρριψε (επιμέλεια echrcaselaw.com).
