Η ισόβια ποινή κάθειρξης χωρίς δυνατότητα αποφυλάκισης υπό όρους για 40 χρόνια, συνιστά εξευτελιστική μεταχείριση
ΑΠΟΦΑΣΗ
Bancsók και László Magyar (αρ. 2) κατά Ουγγαρίας της 28.10.2021 (αρ. προσφ. 52374/15 και 53364/15)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ισόβια κάθειρξη υπό το πρίσμα του ΕΔΔΑ. Οι προσφεύγοντες διαμαρτυρήθηκαν ότι η ποινή της ισόβιας κάθειρξης που τους επιβλήθηκε, με δυνατότητα αποφυλάκισης υπό όρους μόνο μετά από 40 χρόνια φυλάκισης, ήταν ασυμβίβαστη με την ΕΣΔΑ.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι τέτοιες ποινές δεν προσέφεραν ουσιαστικά καμία πραγματική προοπτική αποφυλάκισης και δεν ήταν επομένως σύμφωνες με την ΕΣΔΑ. Επομένως, έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση της απαγόρευσης απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης (άρθρο 3 της ΕΣΔΑ).
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε στον πρώτο προσφεύγοντα 3.000 ευρώ και στον δεύτερο 10.600 ευρώ για έξοδα και τις δαπάνες. Η διαπίστωση παραβίασης αποτελούσε από μόνη της δίκαιη ικανοποίηση για οποιαδήποτε ηθική βλάβη έχουν υποστεί.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 3
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες, József Bancsók και László Magyar, είναι Ούγγροι υπήκοοι οι οποίοι γεννήθηκαν το 1979 και 1960 αντίστοιχα. Εκτίουν ισόβια κάθειρξη στην Ουγγαρία. Ο πρώτος εκ των προσφευγόντων, κ. Bancsók (αρ. προσφ. 52374/15) καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη για φόνο τον Ιούνιο του 2013, με δικαίωμα αποφυλάκισης υπό όρους μόνο αφού είχε εκτίσει 40 χρόνια φυλάκιση. Όταν η ποινή του κατέστη τελεσίδικη, κατόπιν έφεσης το 2015, ο κ. Bancsók υπέβαλε συνταγματική καταγγελία. Υποστήριξε ότι η απόφαση περί αποφυλάκισης μετά την έκτιση της θητείας των 40 ετών, ήταν αντίθετη με τη νομολογία του ΕΔΔΑ και συνιστούσε απάνθρωπη μεταχείριση. Η διαδικασία εκκρεμεί ακόμη.
Ο δεύτερος εκ των προσφευγόντων, κ. Magyar (αρ. προσφ. 53364/15) καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη τον Σεπτέμβριο του 2010, χωρίς δικαίωμα αποφυλάκισης υπό όρους, βάσει άρθρων του τότε ισχύοντος Ποινικού Κώδικα. Ωστόσο, μετά την απόφαση του ΕΔΔΑ στην υπόθεση László Magyar κατά Ουγγαρίας (αρ. 73593/10, 20 Μαΐου 2014), στην οποία διαπιστώθηκε παράβαση του άρθρου 3, η ποινή του επανεξετάστηκε ώστε να συμπεριλάβει τη δυνατότητα αποφυλάκισης υπό όρους μετά από 40 χρόνια φυλάκισης. Ο κ. Magyar υπέβαλε στη συνέχεια συνταγματική καταγγελία το 2015, υποστηρίζοντας ότι ο καθορισμός της δυνατότητας αποφυλάκισης μετά την έκτιση ποινής 40ετούς φυλάκισης ήταν αντίθετη με τις υποχρεώσεις της Ουγγαρίας βάσει της Σύμβασης. Η διαδικασία εκκρεμεί ακόμη.
Επικαλούμενοι το άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης), οι προσφεύγοντες υποστήριξαν ότι η ισόβια κάθειρξη με δυνατότητα αποφυλάκισης υπό όρους μετά από 40 χρόνια έκτισης της ποινής, ανερχόταν στην πράξη σε κάθειρξη για όλη τη διάρκεια της ζωής τους και ότι ουσιαστικά δεν υπήρχε προοπτική αποφυλάκισης. Ισχυρίστηκαν επομένως ότι οι ποινές τους συνιστούσαν απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση και παραβίαζαν τη Σύμβαση.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3
Το ΕΔΔΑ απέρριψε την ένσταση της Κυβέρνησης σχετικά με τη μη εξάντληση των εγχώριων ένδικων μέσων, σημειώνοντας ότι και οι δύο διαδικασίες ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου εκκρεμούσαν από το 2015, γεγονός που υπονόμευσε την πιθανή αποτελεσματικότητα αυτού του ένδικου μέσου στις περιπτώσεις τους.
Επανέλαβε ότι η ισόβια κάθειρξη θα μπορούσε να είναι σύμφωνη με τη Σύμβαση μόνο εάν υπήρχε τόσο προοπτική αποφυλάκισης όσο και δυνατότητα επανεξέτασης της ποινής. Το ΕΔΔΑ είχε ήδη κρίνει ότι όταν το εθνικό δίκαιο δεν προέβλεπε τη δυνατότητα μιας τέτοιας επανεξέτασης, η ποινή της ισόβιας κάθειρξης δε συμβαδίζει με τα πρότυπα του άρθρου 3 της Σύμβασης.
Επιπλέον, σύμφωνα με τη νομολογία του συγκριτικού και διεθνούς δικαίου υποστηρίζεται η θεσμοθέτηση ειδικού μηχανισμού που εγγυάται επανεξέταση το αργότερο 25 χρόνια μετά την επιβολή της ισόβιας κάθειρξης, με περαιτέρω περιοδικές αναθεωρήσεις. Σημείωσε ότι το χρονικό διάστημα των 40 ετών κατά τα οποία οι προσφεύγοντες θα έπρεπε να περιμένουν προτού μπορέσουν να αιτηθούν την αποφυλάκισή τους ήταν σημαντικά μεγαλύτερη από το μέγιστο συνιστώμενο χρονικό πλαίσιο. Ως εκ τούτου, κατέληξε ότι οι ποινές τους δεν προσέφεραν ουσιαστικά καμία πραγματική προοπτική αποφυλάκισης, και επομένως δεν ήταν σύμφωνες με τη Σύμβαση.
Ως εκ τούτου, υπήρξε παραβίαση της απαγόρευσης απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης (άρθρο 3 της ΕΣΔΑ).
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε στον πρώτο προσφεύγοντα 3.000 ευρώ και στον δεύτερο 10.600 ευρώ για έξοδα και τις δαπάνες. Η διαπίστωση παραβίασης αποτελούσε από μόνη της δίκαιη ικανοποίηση για οποιαδήποτε ηθική βλάβη έχουν υποστεί.
