Βοσκοί σκοτώθηκαν από αδικαιολόγητη χρήση βίας από αστυνομικούς! Παραβίαση του ουσιαστικού και διαδικαστικού σκέλους του δικαιώματος στη ζωή
ΑΠΟΦΑΣΗ
Gasangusenov κατά Ρωσίας της 30.03.2021 (αριθ.προσφ. 78019/17)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαίωμα στη ζωή και αδικαιολόγητη χρήση θανατηφόρας βίας. Αναποτελεσματική έρευνα. Δολοφονία των δύο υιών του προσφεύγοντος, οι οποίοι εργάζονταν ως βοσκοί, κατά τη διάρκεια ειδικής επιχείρησης που πραγματοποιήθηκε από κρατικούς πράκτορες τον Αύγουστο του 2016 στη Ρωσία. Αναποτελεσματική επακόλουθη έρευνα.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι οι υιοί του προσφεύγοντος είχαν σκοτωθεί ως αποτέλεσμα της αδικαιολόγητης χρήσης θανατηφόρου βίας, κατά παράβαση του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ. Δεν υπήρχε καμία ένδειξη ότι είχε δοθεί η δέουσα προσοχή στον σχεδιασμό και στην εκτέλεση της επιχείρησης. Υπό το πρίσμα αυτό, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι δεν είχε αποδειχθεί ότι η βία που χρησιμοποιήθηκε, η οποία είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο των παιδιών του προσφεύγοντος, ήταν απολύτως απαραίτητη.
Επίσης, το ΕΔΔΑ παρατήρησε ότι η εξέταση του τόπου του εγκλήματος είχε πραγματοποιηθεί επιφανειακά και ορισμένα σημαντικά στοιχεία βρέθηκαν μόνο κατά τη διάρκεια μιας δεύτερης έρευνας την επόμενη ημέρα. Επομένως, διαπίστωσε επίσης ότι δεν είχε διεξαχθεί αποτελεσματική έρευνα για τη δολοφονία των παιδιών του προσφεύγοντος.
Το Δικαστήριο του Στρασβούργου διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή (άρθρο 2) τόσο ως προς την ουσιαστική όσο και ως προς την διαδικαστική πτυχή του (υποχρέωση αποτελεσματικής έρευνας).
Το Στρασβούργο έκρινε, σύμφωνα με το άρθρο 46 (δεσμευτική ισχύς και εκτέλεση αποφάσεων) της Σύμβασης, ότι η Κυβέρνηση έπρεπε να λάβει όλα τα απαραίτητα και κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσει στην παρούσα περίπτωση ότι τηρήθηκαν οι διαδικαστικές απαιτήσεις του άρθρου 2.
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε ποσό 120.000 ευρώ για ψυχική οδύνη.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 2
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Murtazaali Magomedovich Gasangusenov, είναι Ρώσος υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1970 και ζει στο Goor-Khindakh, Dagestan (Ρωσία).
Οι υιοί του προσφεύγοντος, οι Gasangusen και Nabi Gasangusenov, γεννήθηκαν το 1997 και το 1999 αντίστοιχα, και εργάζονταν ως βοσκοί στο Lagadib, βοσκότοπος που βρισκόταν περίπου 3 – 4 χιλιόμετρα μακριά από το Goor-Khindakh, ένα ορεινό χωριό στην περιοχή Shamilskiy. Σε διάφορες ημερομηνίες μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου 2016, πολλές τρομοκρατικές επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν από μέλη παράνομων ένοπλων ομάδων στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας δικαστή του Επαρχιακού Δικαστηρίου στις 11.08.2016, της ανατίναξης τοπικών τηλεοπτικών γραφείων και της πυρπόλησης ενός σχολείου.
Το απόγευμα της 23.08.2016, οι Gasangusen και Nabi Gasangusenov δεν επέστρεψαν στο σπίτι για το δείπνο. Νωρίς το επόμενο πρωί, τα πτώματά τους βρέθηκαν περίπου 1 χλμ. από το χωριό. Οι επίσημες πληροφορίες που ανακοίνωσε η αστυνομία τις πρώτες πρωινές ώρες της 24.08.2016 ανέφεραν ότι κατά τη διάρκεια ειδικής επιχείρησης αργά το απόγευμα της 23ης Αυγούστου έπεσαν πυροβολισμοί εναντίον αστυνομικών και οι δράστες είχαν σκοτωθεί κατά την ανταλλαγή πυρών. Την ίδια ημέρα, άνοιξε ποινική υπόθεση εναντίον των υιών του προσφεύγοντος για απόπειρα δολοφονίας αστυνομικού και διακίνηση όπλων.
Στις 31 Ιανουαρίου 2017, ο προσφεύγων υπέβαλε μήνυση και ζήτησε να ανοίξει ποινική υπόθεση σχετικά με τη δολοφονία των παιδιών του. Ισχυρίστηκε ότι στα πτώματά τους είχαν φορέσει μπουφάν που δεν ήταν δικά τους, ότι ο αριθμός των οπών σφαίρας στα μπουφάν δεν ταίριαζε με τις πληγές από σφαίρες στα πτώματα και ότι είχαν δολοφονηθεί από αστυνομικούς για άγνωστη αιτία. Τον Μάρτιο του 2017, ο προσφεύγων υπέβαλε καταγγελία στο Επαρχιακό Δικαστήριο, δηλώνοντας ότι δεν είχε λάβει απάντηση από τις ανακριτικές αρχές και, τον Απρίλιο του 2017, επανέλαβε το αίτημά του. Δεν του δόθηκε καμία απάντηση στα αιτήματά του.
Στις 15.11.2017, η έρευνα για την ποινική υπόθεση εναντίον των αδελφών Gasangusenov τέθηκε στο αρχείο επειδή δεν μπορούσε να αποδειχθεί ότι είχαν επιτεθεί στους αστυνομικούς. Ένα τμήμα του φακέλου μεταβιβάστηκε για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τη δολοφονία τους. Με βάση το υλικό αυτό, άνοιξε ποινικός φάκελος σχετικά με τη διερεύνηση της υπόθεσης δολοφονίας των υιών του προσφεύγοντος.
Στις 28.11.2017, χορηγήθηκε στον προσφεύγοντα καθεστώς θύματος και έδωσε κατάθεση. Σύμφωνα με τον προσφεύγοντα, τα παιδιά του είχαν σκοτωθεί σκόπιμα κατόπιν εντολών του επικεφαλής αστυνομικού, που ήθελε να χρησιμοποιήσει την κατάσταση γύρω από τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις για να προωθήσει την καριέρα του. Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι ο αξιωματικός είχε σκοτώσει τους υιούς του για να αποδείξει ότι η τοπική αστυνομία είχε επιτυχίες στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Κατά το χρόνο της προσφυγής, η έρευνα εκκρεμούσε ακόμη και οι δράστες της δολοφονίας των Nabi και Gasangusen Gasangusenov δεν είχαν ταυτοποιηθεί.
Βασιζόμενος στο άρθρο 2 (δικαίωμα στη ζωή) και στο άρθρο 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής) της ΕΣΔΑ, ο προσφεύγων παραπονέθηκε ότι οι αστυνομικοί δολοφόνησαν τα παιδιά του ώστε να χαρακτηριστούν αυτά ως μέλη παράνομων ένοπλων ομάδων που δρούσδαν στην περιοχή, και ότι οι αρχές είχαν αποτύχει να διερευνήσουν αποτελεσματικά το ζήτημα και ότι η καθυστέρηση στο άνοιγμα μιας υπόθεσης ήταν υπερβολικά μεγάλη.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 2
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι τα έγγραφα που υποβλήθηκαν δεν περιείχαν ενδείξεις ότι οι υιοί του προσφεύγοντος συμμετείχαν σε κάποιου είδους εγκληματική δραστηριότητα. Επισήμανε ότι ο τρόπος με τον οποίο βρέθηκαν τα πτώματα απέδειξε ότι η σκηνή του εγκλήματος είχε σκηνοθετηθεί. Παρατήρησε ότι ο ισχυρισμός του προσφεύγοντος ότι οι υιοί του είχαν σκοτωθεί από αστυνομικούς υποστηρίχθηκε από το υλικό που υποβλήθηκε, ιδίως από μια ειδησεογραφική αναφορά, μια επίσημη επιστολή που επιβεβαίωνε ότι η επιχείρηση είχε πραγματοποιηθεί, και μία δήλωση σε σχέση με μια απόφαση για κίνηση ποινικής δίωξης εναντίον των αδελφών. Επιπλέον, επιβεβαιώθηκε από δηλώσεις αξιωματικών στη Μόσχα σχετική έκκληση να βοηθήσουν οι τοπικές αστυνομικές δυνάμεις στην ειδική επιχείρηση, δηλαδή να ενισχυθούν από τοπικούς αστυνομικούς και από κατοίκους της περιοχής.
Λαμβάνοντας υπόψη την έλλειψη εναλλακτικής εκδοχής των γεγονότων στα επιχειρήματα της κυβέρνησης, το δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι Gasangusen και Nabi Gasangusenov σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια ειδικής επιχείρησης η οποία διενεργήθηκε από κρατικούς υπαλλήλους.
Όσον αφορά την ειδική επιχείρηση, το Δικαστήριο σημείωσε ότι δεν υπήρχαν πληροφορίες σχετικά με τον σχεδιασμό της από τα υποβληθέντα έγγραφα. Φαινόταν ότι δεν αντιμετωπίστηκε σοβαρά ο σχεδιασμός και η υλοποίησή του. Υπό το πρίσμα αυτό, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι δεν αποδείχθηκε ότι η θανατηφόρα βία που χρησιμοποιήθηκε, η οποία είχε προκαλέσει το θάνατο ήταν απαραίτητη.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση της ουσιαστικής πτυχής του δικαιώματος στη ζωή (άρθρο 2 της Σύμβασης).
Όσον αφορά την εικαζόμενη παραβίαση της διαδικαστικής πτυχής του άρθρου 2, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η εξέταση της σκηνής του εγκλήματος είχε πραγματοποιηθεί επιφανειακά και ορισμένα σημαντικά στοιχεία βρέθηκαν μόνο κατά τη διάρκεια μιας δεύτερης εξέτασης την επόμενη ημέρα. Κατά τη διάρκεια όλης αυτής της διαδικασίας , οι ανακριτές δεν έλαβαν μέτρα για να διευκρινίσουν ορισμένα βασικά ζητήματα. Επί πλέον, παρά τους συνεκτικούς και συνεπείς ισχυρισμούς του προσφεύγοντος, και τις εντολές του εθνικού δικαστηρίου, η ποινική υπόθεση για τη δολοφονία των υιών του προσφεύγοντος είχε καθυστερήσει αφού ενεργοποιήθηκε μόνο ένα έτος και τρεις μήνες μετά το συμβάν και οι ανακριτικοί υπάλληλοι δεν έδωσαν την κατάλληλη απάντηση στους σοβαρούς ισχυρισμούς για ακατάλληλη χρήση θανατηφόρας βίας από αστυνομικούς.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι διαπίστωσε παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2 της Σύμβασης σε σχέση με την αποτελεσματικότητα της έρευνας.
Άρθρο 46
Όσον αφορά την παράλειψη έρευνας, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η έρευνα στην ποινική υπόθεση για τη δολοφονία των Gasangusen και Nabi Nabi Gasangusenov ήταν ακόμη σε εκκρεμότητα σε εθνικό επίπεδο.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι αυτή η έρευνα έπρεπε να διευκρινίσει τις κύριες περιστάσεις της χρήσης θανατηφόρας βίας από τους κρατικούς φορείς και να αξιολογήσει τις δράσεις λαμβάνοντας υπόψη όλα τα γνωστά γεγονότα. Θα πρέπει επίσης να εξασφαλίσει την πρόσβαση των εγγυτέρων συγγενών στα βασικά έγγραφα των ποινικών υποθέσεων.
Συνεπώς, το Δικαστήριο έκρινε ότι η κυβέρνηση πρέπει να λάβει όλα τα απαραίτητα και κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσει, εν προκειμένω, ότι οι διαδικαστικές απαιτήσεις του Άρθρου 2 της Σύμβασης πληρούνται.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία οφείλει να καταβάλει στον προσφεύγοντα 120.000 ευρώ για ψυχική οδύνη.
