Η συνεχόμενη παράταση της κράτησης του προσφεύγοντος εν αναμονή χορήγησης ασύλου, παραβίασε την προσωπική του ελευθερία
ΑΠΟΦΑΣΗ
Dshijri κατά Ουγγαρίας της 23.02.2023 (αρ. προσφ. 21325/16)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Κράτηση του προσφεύγοντος εν αναμονή της διαδικασίας χορήγησης ασύλου.
Ο προσφεύγων, υπήκοος Ιράκ, διέσχισε λαθραία τα σύνορα της Ουγγαρίας από την Ουκρανία στις 25 Σεπτεμβρίου 2015. Του χορηγήθηκε άδεια διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους. Η αρμόδια για θέματα ασύλου αρχή διέταξε την κράτησή του από τις 26 Σεπτεμβρίου 2015, επικαλούμενη ότι η ταυτότητα και η ιθαγένειά του δεν είχαν επιβεβαιωθεί και ότι, εάν αφηνόταν ελεύθερος, θα μπορούσε να καθυστερήσει ή να ματαιώσει τη διαδικασία ασύλου και θα προέκυπτε κίνδυνος φυγής. Λόγω έλλειψης διασυνδέσεων και πόρων στη χώρα, κρίθηκε ότι δεν μπορούσε να εφαρμοστεί άλλο λιγότερο αυστηρό περιοριστικό μέτρο.
Η κράτηση του προσφεύγοντος παρατάθηκε με απόφαση του Περιφερειακού Δικαστηρίου, με την αιτιολογία ότι η ταυτότητά του ήταν ασαφής, δεδομένου ότι δεν διέθετε κανένα έγκυρο έγγραφο που να την επιβεβαιώνει, ότι είχε εισέλθει παράνομα στην Ουγγαρία και ότι δεν είχε διασυνδέσεις στη χώρα ούτε μέσο διαβίωσης. Η κράτησή του συνέχισε να παρατείνεται έως τις 23 Δεκεμβρίου 2015.
Επικαλούμενος το άρθρο 5 § 1 της ΕΣΔΑ, ο προσφεύγων κατήγγειλε ότι η κράτηση ασύλου δεν ήταν νόμιμη και παραβίασε την προσωπική του ελευθερία.
Λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι ο προσφεύγων ήταν κάτοχος άδειας διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους και ελλείψει πειστικού επιχειρήματος περί του αντιθέτου, το Δικαστήριο δεν δέχτηκε ότι, εν προκειμένω, η κράτηση αποσκοπούσε στην αποτροπή παράνομης εισόδου στη χώρα, όπως ισχυρίστηκε η Κυβέρνηση. Επίσης, από κανένα στοιχείο δεν προέκυπτε ότι ο προσφεύγων δεν συνεργάστηκε με τις αρχές της χώρας.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 5 § 1 της ΕΣΔΑ και επιδίκασε στον προσφεύγοντα 6.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.500 ευρώ για έξοδα.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 5 παρ. 1
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων διέσχισε λαθραία τα σύνορα της Ουγγαρίας από την Ουκρανία στις 25 Σεπτεμβρίου 2015. Ενόψει της αίτησής του για διεθνή προστασία, στις 26 Σεπτεμβρίου 2015 το αστυνομικό τμήμα της κομητείας Szabolcs-Szatmár-Bereg ανέστειλε τη διαδικασία χορήγησης αλλοδαπών. Την ίδια ημέρα η Υπηρεσία Μετανάστευσης και Ιθαγένειας (εφεξής «η αρχή ασύλου») κίνησε διαδικασία ασύλου. Φαίνεται ότι στον προσφεύγοντα χορηγήθηκε άδεια διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής. Η αρμόδια για θέματα ασύλου αρχή διέταξε την κράτηση του προσφεύγοντος, με ισχύ από τις 26 Σεπτεμβρίου 2015. Επικαλέστηκε το άρθρο 31/A παράγραφος 1 στοιχεία α’ και γ’ του νόμου LXXX του 2007 περί ασύλου, και σημείωσε ότι η ταυτότητα και η ιθαγένεια του προσφεύγοντος δεν είχαν επιβεβαιωθεί και ότι, εάν αφηνόταν ελεύθερος, θα μπορούσε να καθυστερήσει ή να ματαιώσει τη διαδικασία ασύλου και θα προέκυπτε κίνδυνος διαφυγής. Δεδομένου ότι δεν είχε διασυνδέσεις στη χώρα ούτε πόρους για να συντηρηθεί, η αρμόδια για θέματα ασύλου αρχή έκρινε ότι δεν μπορούσε να εφαρμοστεί λιγότερο περιοριστικό μέτρο.
Κατόπιν διεξαγωγής επ’ ακροατηρίου συζήτησης, το Περιφερειακό Δικαστήριο του Debrecen αποφάσισε, στις 29 Σεπτεμβρίου 2015, κατόπιν αιτήματος της αρμόδιας για θέματα ασύλου αρχής, να παρατείνει την κράτηση ασύλου του προσφεύγοντος έως τις 29 Νοεμβρίου 2015. Επισήμανε ότι η ταυτότητα του προσφεύγοντος ήταν ασαφής, δεδομένου ότι δεν διέθετε κανένα έγκυρο έγγραφο που να το αποδεικνύει, ότι είχε εισέλθει παράνομα στην Ουγγαρία και ότι δεν είχε διασυνδέσεις στη χώρα ούτε μέσο διαβίωσης. Το δικαστήριο έκρινε ότι λιγότερο αυστηρά μέτρα – όπως η υποχρέωση τακτικού ελέγχου με τις αρχές, παραμονής σε καθορισμένο τόπο διαμονής ή καταβολής εγγύησης ασύλου – δεν ήταν κατάλληλα για να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα του προσφεύγοντος στις αρχές. Στο σκεπτικό του αναφερόταν στο άρθρο 5 § 1 στοιχείο στ’ της Σύμβασης.
Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση για θέματα ασύλου που διεξήχθη στις 17 Νοεμβρίου 2015, ο προσφεύγων προέβη σε νέες δηλώσεις σχετικά με την ταυτότητά του και τους λόγους για τους οποίους εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του.
Στις 17 Νοεμβρίου 2015, η αρμόδια για θέματα ασύλου αρχή ζήτησε εκ νέου την παράταση της κράτησης ασύλου. Με την από 20 Νοεμβρίου 2015 υποβολή του ενώπιον της αρμόδιας για θέματα ασύλου αρχής, ο δικηγόρος του προσφεύγοντος ζήτησε την παύση της κράτησης ασύλου και την εφαρμογή λιγότερο αυστηρών μέτρων για τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας του προσφεύγοντος κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
Στις 24 Νοεμβρίου 2015, το περιφερειακό δικαστήριο του Debrecen παρέτεινε την κράτηση έως τις 27 Δεκεμβρίου 2015. Το δικαστήριο βασίστηκε στο ότι ο προσφεύγων δεν είχε καμία σχέση με την Ουγγαρία και δεν διέθετε πόρους για να επιβιώσει και ότι η ταυτότητά του έπρεπε να επιβεβαιωθεί.
Στις 23 Δεκεμβρίου 2015, η αρμόδια για θέματα ασύλου αρχή απέρριψε την αίτηση ασύλου του προσφεύγοντος, αλλά του χορήγησε επικουρική προστασία. Παράλληλα, ανακάλεσε την άδεια διαμονής που του είχε χορηγηθεί για ανθρωπιστικούς λόγους. Την ίδια ημέρα τερματίστηκε η κράτηση ασύλου του.
Επομένως, η κράτηση ασύλου του προσφεύγοντος διήρκεσε από τις 26 Σεπτεμβρίου έως τις 23 Δεκεμβρίου 2015.
Ο προσφεύγων κατήγγειλε, σύμφωνα με το άρθρο 5 § 1 της ΕΣΔΑ, ότι η κράτηση ασύλου δεν ήταν νόμιμη.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Παραβίαση του άρθρου 5 § 1 της ΕΣΔΑ
Η Κυβέρνηση υποστήριξε ότι η διεύθυνση του προσφεύγοντος ήταν άγνωστη στις ουγγρικές αρχές μετά τη λήξη της κράτησής του και ότι ο συνήγορός του δεν απέδειξε ότι διατηρούσε επαφή μαζί του. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο δικηγόρος του υπέβαλε έντυπο εξουσιοδότησης υπογεγραμμένο από αυτόν και ότι στις 2 Αυγούστου 2021, κατόπιν αιτήματος του δικαστηρίου, επιβεβαίωσε τη διεύθυνση του προσφεύγοντος. Την ημέρα εκείνη προσκόμισε επίσης σημείωμα υπογεγραμμένο από τον προσφεύγοντα, με το οποίο επιβεβαίωνε ότι διατηρούσε επαφές με το δικηγόρο του και επιθυμούσε να συνεχίσει τη διαδικασία ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου. Επομένως, το ΕΔΔΑ δεν βρήκε κανένα λόγο να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο προσφεύγων δεν ήταν διατεθειμένος να συνεχίσει την προσφυγή του. Έτσι, η ένσταση της Κυβέρνησης απορρίφθηκε. Το Δικαστήριο επισήμανε περαιτέρω ότι η παρούσα προσφυγή δεν ήταν προδήλως αβάσιμη κατά την έννοια του άρθρου 35 § 3 (α) της ΕΣΔΑ ή απαράδεκτη για οποιονδήποτε άλλο λόγο. Επομένως, την έκρινε παραδεκτή.
Η Κυβέρνηση υποστήριξε ότι η κράτηση του προσφεύγοντος ενέπιπτε στο άρθρο 5 § 1 στοιχείο στ’ της ΕΣΔΑ, επειδή ο προσφεύγων είχε τεθεί υπό κράτηση εν αναμονή του καθορισμού του δικαιώματός του εισόδου και παραμονής στη χώρα. Υποστήριξε ότι σκοπός του εσωτερικού δικαίου ήταν απλώς να αποτρέψει την απέλαση των αιτούντων άσυλο εν αναμονή της διαδικασίας ασύλου τους και δεν τους είχε παράσχει άδεια εισόδου. Κατά την άποψή τους, μια τέτοια άδεια θα ήταν απαράδεκτη από την άποψη των διεθνών υποχρεώσεων της Ουγγαρίας σχετικά με την προστασία της ζώνης Σένγκεν.
Το Δικαστήριο έλαβε υπόψη το επιχείρημα αυτό. Παρέπεμψε στις αρχές που διατυπώθηκαν στην απόφαση Saadi κατά Ηνωμένου Βασιλείου ([GC], αρ. προσφ. 13229/03 §§ 64-66) και Suso Musa κατά Μάλτας της 23.07.2013 (αρ. προσφ. 42337/12 §§ 90 και 97). Επισήμανε ότι ο προσφεύγων υποστήριξε ότι του είχε χορηγηθεί άδεια διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο και κατείχε την άδεια αυτή καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας (βλ. M. K. κατά Ουγγαρίας της 09.06.2020 [Επιτροπή], αρ. προσφ. 46783/14, όπου δεν προσκομίστηκαν τέτοια στοιχεία). Τόνισε ότι, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 70 του κυβερνητικού διατάγματος 114/2007 (V. 24.) σχετικά με την εφαρμογή του νόμου II του 2007 σχετικά με την είσοδο και το δικαίωμα διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών, η αρχή ασύλου όφειλε να χορηγήσει στον αιτούντα άσυλο άδεια διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους εντός τριών ημερών από την υποβολή της αίτησης ασύλου. Ως εκ τούτου, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι ο προσφεύγων ήταν κάτοχος της προαναφερθείσας άδειας διαμονής και ελλείψει πειστικού επιχειρήματος περί του αντιθέτου, το Δικαστήριο δεν δέχτηκε ότι, εν προκειμένω, η κράτηση αποσκοπούσε στην αποτροπή παράνομης εισόδου στη χώρα (βλ. επίσης O.M. κατά Ουγγαρίας § 47 και αντίθεση Suso Musa, §§ 97-99).
Στο μέτρο που η κράτηση του προσφεύγοντος θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι εμπίπτει στο άρθρο 5 παρ. 1 στ. β’ της ΕΣΔΑ, δηλαδή κράτηση λόγω μη συμμόρφωσης με τη νόμιμη εντολή δικαστηρίου ή προκειμένου να διασφαλιστεί η εκπλήρωση οποιασδήποτε υποχρέωσης που προβλέπεται από το νόμο, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η παρούσα προσφυγή ήταν παρόμοια με την O.M. κατά Ουγγαρία, όπου το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 5 § 1. Υπογράμμισε ότι, κατ’ εφαρμογήν του νόμου περί ασύλου, η κράτηση ασύλου δεν μπορούσε να διαταχθεί για τον λόγο και μόνον ότι το πρόσωπο που ζητά την αναγνώριση είχε υποβάλει σχετική αίτηση (άρθρο 31/B παρ. 1). Σύμφωνα με το άρθρο 31/Α, θα μπορούσε να διαταχθεί για τους λόγους που απαριθμούνται σε αυτό και βάσει ατομικής αξιολόγησης όταν ο σκοπός της (δηλαδή η διεξαγωγή της διαδικασίας ασύλου ή η εξασφάλιση μεταφοράς βάσει των Συμβάσεων του Δουβλίνου) δεν μπορούσε να επιτευχθεί με άλλα μέτρα που διασφαλίζουν τη διαθεσιμότητα του.
Στην υπό κρίση υπόθεση, από κανένα στοιχείο δεν προέκυψε ότι ο προσφεύγων δεν συνεργάστηκε με τις αρχές της χώρας. Επιπλέον, το Δικαστήριο επισήμανε ότι, όπως και στην υπόθεση O.M. κατά Ουγγαρίας, οι αποφάσεις με τις οποίες διατάχθηκε και παρατάθηκε η κράτηση του αιτούντος επικαλέστηκαν την ανάγκη να αποσαφηνιστεί η ταυτότητά του και να αποτραπεί η διαφυγή του, αλλά διαπιστώθηκε ότι η συλλογιστική τους δεν ήταν επαρκώς εξατομικευμένη ώστε να δικαιολογεί το επίμαχο μέτρο, όπως απαιτείται επίσης από το εθνικό δίκαιο. Η αναφορά της Κυβέρνησης στο γεγονός ότι ο προσφεύγων εγκατέλειψε την Ουγγαρία μετά την απελευθέρωσή του και τη χορήγηση επικουρικής προστασίας δεν ασκεί επιρροή επί του συμπεράσματος αυτού.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 5 § 1 της ΕΣΔΑ σχετικά με την κράτηση του προσφεύγοντος κατά το διάστημα από τις 26 Σεπτεμβρίου έως τις 23 Δεκεμβρίου 2015.
Δίκαιη Ικανοποίηση (Άρθρο 41)
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε στον προσφεύγοντα 6.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.500 ευρώ για έξοδα (επιμέλεια: echrcaselaw.com).
