Προσωρινή κράτηση υπόπτου για 1,5 ώρα παρά την ανάκληση του εντάλματος σύλληψης. Παραβίαση του δικαιώματος στην προσωπική ελευθερία
ΑΠΟΦΑΣΗ
Kerem Çiftçi κατά Τουρκίας της 21.09.2021 (αρ. προσφ. 35205/09)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Προσωρινή κράτηση, προϋποθέσεις νομιμότητας, δικαίωμα αποζημίωσης σε παράνομη στέρηση της ελευθερίας.
Ο προσφεύγων θεωρήθηκε ύποπτος για σοβαρές κατηγορίες της συμμετοχής σε τρομοκρατική οργάνωση, επίθεση σε δυνάμεις ασφαλείας με πέτρες και μολότοφ και φθορά ξένης ιδιοκτησίας. Εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης το οποίο μετά από προσφυγή του ανακλήθηκε. Η εισαγγελία καθυστέρησε πάνω από μήνα να αποστείλει την ανάκληση του εντάλματος στην Αστυνομία. Ως εκ τούτου συνελήφθη και κρατήθηκε προσωρινά για 1,5 ώρα. Άσκησε καταγγελία για παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία και για την απόρριψη του αιτήματος του για αποζημίωση.
Το Στρασβούργο επανέλαβε ότι το άρθρο 5 § 1 της Σύμβασης απαιτεί καταρχάς κάθε κράτηση να είναι «νόμιμη». Ο κατάλογος των εξαιρέσεων στο δικαίωμα στην ελευθερία που αναφέρεται στο άρθρο 5 § 1 είναι εξαντλητικός προκειμένου να διασφαλιστεί ότι κανένας δεν στερείται αυθαίρετα την ελευθερία του.
Εν προκειμένω παρατήρησε ότι η επίδικη στέρηση της ελευθερίας δεν είχε νομική βάση εξ αρχής. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 § 1 της ΕΣΔΑ δεδομένου ότι η κράτηση του προσφεύγοντος, έστω και για σύντομο χρονικό διάστημα, παρά το γεγονός ότι το ένταλμα σύλληψης είχε ανακληθεί, ήταν παράνομη.
Περαιτέρω το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι το δίκαιο του εναγόμενου κράτους, δεν προέβλεπε εκτελεστό δικαίωμα αποζημίωσης για την παράνομη στέρηση της ελευθερίας, κατά συνέπεια έκρινε ότι υπήρχε παραβίαση του άρθρου 5 παρ. 5 της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 5§1,
Άρθρο 5 περ.5
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Kerem Çiftçi, είναι Τούρκος υπήκοος, γεννημένος το 1970 και κάτοικος του Μπάτμαν (Τουρκία).
Η υπόθεση αφορούσε ένταλμα σύλληψης κατά του προσφεύγοντος και την αστυνομική του κράτηση, μεταξύ άλλων για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση (PKK – Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν, παράνομη ένοπλη οργάνωση), επίθεση στις δυνάμεις ασφαλείας χρησιμοποιώντας πέτρες, μπαστούνια και βόμβες μολότοφ και τη πρόκληση φθοράς σε δημόσια και ιδιωτική περιουσία. Κρατήθηκε για περίπου μιάμιση ώρα τον Ιανουάριο 2007.
Στηριζόμενος στο άρθρο 5 (δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια), ισχυρίστηκε ότι η κράτησή του ήταν παράνομη καθώς το ένταλμα σύλληψης είχε ήδη ανακληθεί ένα μήνα νωρίτερα. Ισχυρίστηκε, επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 5 § 5 (εκτελεστό δικαίωμα αποζημίωσης), ότι τα εθνικά δικαστήρια απέρριψαν την αίτηση αποζημίωσής για τη παράνομη κράτηση.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι το άρθρο 5 § 1 της Σύμβασης απαιτεί, καταρχάς, κάθε κράτηση να είναι «νόμιμη», η οποία περιλαμβάνει τον όρο της συμμόρφωσης σε μια διαδικασία που ορίζεται από το νόμο. Η Σύμβαση αναφέρεται εδώ ουσιαστικά στο εθνικό δίκαιο και ορίζει την υποχρέωση συμμόρφωσης με τους ουσιαστικούς και διαδικαστικούς κανόνες της. Ωστόσο, η συμμόρφωση με το εθνικό δίκαιο δεν είναι επαρκής: Το άρθρο 5 § 1 απαιτεί, επιπλέον, ότι κάθε στέρηση της ελευθερίας πρέπει να συνάδει με τον σκοπό της προστασίας του ατόμου από την αυθαιρεσία. Επιπρόσθετα, ο κατάλογος των εξαιρέσεων στο δικαίωμα στην ελευθερία, που αναφέρεται στο άρθρο 5 § 1, είναι εξαντλητικός και μόνο μια στενή ερμηνεία αυτών των εξαιρέσεων είναι σύμφωνη με τον στόχο της εν λόγω διάταξης, δηλαδή να διασφαλίσει ότι κανένας δεν στερείται αυθαίρετα την ελευθερία του.
Όσον αφορά τις συνθήκες της παρούσας υπόθεσης, το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο προσφεύγων ήταν υπό αστυνομική κράτηση για περίπου μιάμιση ώρα. Δεν αμφισβητήθηκε ότι κατά συνέπεια «στερήθηκε την ελευθερία του» κατά την έννοια του άρθρου 5 § 1 της Σύμβασης.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι στις 4 Απριλίου 2006 ο προσφεύγων συνελήφθη ως ύποπτος για υπονόμευση της ενότητας του κράτους και την ακεραιότητα της χώρας με επίθεση στις δυνάμεις ασφαλείας χρησιμοποιώντας πέτρες, μπαστούνια και βόμβες μολότοφ · για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση · και για τη φθορά ξένης ιδιοκτησίας, δημόσιας και ιδιωτικής. Επισήμανε, ωστόσο, ότι ο εισαγγελέας ανακάλεσε το ένταλμα σύλληψης . Παρά την ανάκληση του εντάλματος σύλληψης, ο προσφεύγων τέθηκε υπό κράτηση περίπου ένα μήνα αργότερα, σύμφωνα με το ίδιο ένταλμα σύλληψης, επειδή η απόφαση ανάκλησης του εντάλματος σύλληψης πριν από την εκτέλεσή του δεν είχε διαβιβαστεί ακόμη στην αστυνομία του Batman.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι εναπόκειται , κατ’ αρχάς, στις εθνικές αρχές, και ιδίως στα δικαστήρια, να ερμηνεύσουν το εσωτερικό δίκαιο, και ιδίως τους κανόνες διαδικαστικού χαρακτήρα, και το Δικαστήριο δεν θα υποκαταστήσει τη δική του ερμηνεία με τη δική τους, απουσία αυθαιρεσίας. Ωστόσο, δεδομένου ότι η μη συμμόρφωση με το εσωτερικό δίκαιο μπορεί να συνεπάγεται παραβίαση του άρθρου 5 § 1 της Σύμβασης, συνάγεται ότι το Δικαστήριο μπορεί και πρέπει να ασκήσει κάποια εξουσία για να ελέγξει εάν τηρήθηκε το εθνικό δίκαιο.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι το Εφετείο απέρριψε την προσφυγή του προσφεύγοντος με το σκεπτικό ότι η χρονική διάρκεια της αστυνομικής κράτησης θα μπορούσε να θεωρηθεί εύλογη αν το ένταλμα σύλληψης για τον προσφεύγοντα ήταν έγκυρο. Το Δικαστήριο σημείωσε εδώ ότι κατά την αξιολόγηση της αξίωσης του προσφεύγοντος για αποζημίωση, το Πρωτοδικείο έλαβε κυρίως υπόψη το χρονικό διάστημα που ο προσφεύγων είχε περάσει στην αστυνομική κράτηση και όχι το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την εφαρμογή της ανάκλησης του εντάλματος σύλληψης. Το Πρωτοδικείο επεσήμανε, απλώς, ότι ο εισαγγελέας του Ντιγιάρμπακιρ έλαβε την απόφαση που έλαβε το Ορκωτό Δικαστήριο του Ντιγιαρμπακίρ με την οποία ζητούσε την ανάκληση του εντάλματος σύλληψης την ίδια ημέρα με τη σύλληψη του προσφεύγοντος και είχε ειδοποιήσει τις αρμόδιες αρχές για την ανάκληση του εντάλματος σύλληψης την ίδια μέρα που έλαβε την απόφαση. Έτσι, το Δικαστήριο θεώρησε ότι η απόφαση του εθνικού δικαστηρίου σχετικά με την αξίωση αποζημίωσης του προσφεύγοντος δεν περιείχε σχετική και επαρκή αιτιολογία σχετικά με την περίοδο που απαιτείται για την εφαρμογή της ανάκλησης του εντάλματος σύλληψης.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι έχει ήδη εξετάσει υποθέσεις που σχετίζονται με την παράνομη σύλληψη προσφευγόντων όταν η βάση της κράτησης τους είχε πάψει να υφίσταται, λόγω διοικητικών ελλείψεων στη διαβίβαση εγγράφων μεταξύ διαφόρων κρατικών φορέων.
Το Δικαστήριο δεν είχε κανένα λόγο να καταλήξει σε διαφορετικό συμπέρασμα στην υπό κρίση υπόθεση. Ακόμα κι αν η περίοδος που παρατηρήθηκε στην παρούσα υπόθεση – σχεδόν ένας μήνας – για την εφαρμογή της απόφασης ανάκλησης του εντάλματος σύλληψης ήταν μικρότερη από ό, τι στις προαναφερθείσες περιπτώσεις, στις οποίες διαπιστώθηκε παράβαση (βλ. Velinov και Oprea, και οι δύο προαναφερθείσες), το Δικαστήριο θεώρησε ότι η περίοδος αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί εύλογη και αποδεκτή. Το Ορκωτό Δικαστήριο του Ντιγιαρμπακίρ χρειάστηκε σχεδόν ένα μήνα για να διαβιβάσει στον εισαγγελέα της ίδιας πόλης την απόφασή του για ανάκληση του εντάλματος σύλληψης. Συναφώς, το Δικαστήριο επισήμανε ότι, όταν η επίδικη στέρηση της ελευθερίας δεν έχει νομική βάση εξ αρχής, όπως στην παρούσα υπόθεση, απαιτείται αυστηρή προσέγγιση. Επισήμανε, περαιτέρω, ότι έχοντας μάθει ότι αναζητείται από την αστυνομία, ο προσφεύγων παραδόθηκε στο αστυνομικό τμήμα σύμφωνα με το ένταλμα σύλληψης, παρουσία του δικηγόρου του. Σύμφωνα με την αγωγή αποζημίωσης που υπέβαλε στις 22 Φεβρουαρίου 2007, κατά τη σύλληψή του, ο προσφεύγων είχε στα χέρια του την απόφαση που είχε λάβει το Ορκωτό Δικαστήριο του Ντιγιαρμπακίρ ζητώντας την ανάκληση του εντάλματος σύλληψης σε βάρος του.
Βάσει των ανωτέρω, το Δικαστήριο θεώρησε ότι η κράτηση του προσφεύγοντος, παρά το γεγονός ότι το ένταλμα σύλληψης είχε ανακληθεί, έστω και για σύντομο χρονικό διάστημα, ήταν παράνομη. Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 § 1 της Σύμβασης.
Άρθρο 5 § 5
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι το άρθρο 5 § 5 τηρείται, όταν είναι δυνατόν να ζητηθεί αποζημίωση για στέρηση της ελευθερίας που πραγματοποιείται υπό συνθήκες αντίθετες προς το άρθρο 5 §§ 1, 2, 3 ή 4 (βλ. Wassink κατά Κάτω Χώρες, 27 Σεπτεμβρίου 1990, § 38, Σειρά Α αριθ. 185 ‑ Α). Το δικαίωμα αποζημίωσης που ορίζεται στο άρθρο 5 § 5 προϋποθέτει, συνεπώς, ότι έχει διαπιστωθεί παράβαση μιας από τις προηγούμενες παραγράφους του άρθρου 5, είτε από εσωτερική αρχή είτε από το Δικαστήριο (βλ. NC κατά Ιταλίας [GC], αρ. 24952/94, § 49, ECHR 2002 ‑ X).
Το Δικαστήριο υπογράμμισε , ότι η κράτηση του προσφεύγοντος ήταν παράνομη σύμφωνα με το άρθρο 5 § 1 της Σύμβασης. Επομένως, εφαρμόζεται το άρθρο 5 § 5 της Σύμβασης. Συνεπώς, το Δικαστήριο έπρεπε να εξακριβώσει, εάν το τουρκικό δίκαιο παρείχε στον προσφεύγοντα εκτελεστό δικαίωμα αποζημίωσης για την παράβαση του άρθρου 5 στην προκειμένη περίπτωση. Συναφώς, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι ο προσφεύγων υπέβαλε αίτηση αποζημίωσης σύμφωνα με το άρθρο 141 του ΚΠΔ στο Ορκωτό Δικαστήριο Batman σχετικά με την κράτηση του και ότι ο ισχυρισμός απορρίφθηκε. Επομένως, στην περίπτωση του προσφεύγοντος, το άρθρο 141 του ΚΠΔ δεν παρείχε εκτελεστό δικαίωμα αποζημίωσης για την παραβίαση του δικαιώματός του σύμφωνα με το άρθρο 5 § 1 της Σύμβασης.
Κατά συνέπεια, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 § 5 της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση: Το ΕΔΔΑ επιδίκασε το ποσό των 1.000 ευρώ για ηθική βλάβη. (επιμέλεια echrcaselaw.com).
