Η υπογραφή της απόφασης από την Πρόεδρο του Δικαστηρίου εξ ονόματος της Προέδρου που εξέδωσε την απόφαση και συνταξιοδοτήθηκε μετά τη συζήτηση, δεν παραβίασε το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη
ΑΠΟΦΑΣΗ
Iancu κατά Ρουμανίας της 23.02.2021 (αρ. προσφ. 62915/17)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Υπογραφή δικαστικής απόφασης από την Πρόεδρο του Ανώτερου Δικαστηρίου εξ ονόματος της Προέδρου του δικαστηρίου που εκδίκασε την υπόθεση και εξέδωσε την απόφαση, η οποία συνταξιοδοτήθηκε αμέσως μετά τη συζήτηση. Η προσφεύγουσα ισχυρίστηκε στην ουσία ότι η υπογράφουσα δικαστής δεν είχε καμία άμεση γνώση της υπόθεσης.
Η εθνική νομοθεσία έδιδε τη δυνατότητα της υπογραφής από τον Πρόεδρο του Ανώτερου Δικαστηρίου μόνο σε περιπτώσεις όπου ο δικάζων δικαστής δεν είναι σε θέση να υπογράψει την απόφαση, δηλαδή σε στάδιο μετά τη συζήτηση και την έκδοση της απόφασης. Η δικαστής που τελικά υπέγραψε, δε συμμετείχε ούτε στις ακροάσεις, ούτε στις συζητήσεις και η μη συμμετοχή της στην έκδοση της απόφασης επιβεβαιώθηκε από τη χειρόγραφη αναφορά της που βρίσκεται δίπλα στην υπογραφή της, διευκρινίζοντας ότι υπογράφει αντί της Προέδρου της έδρας και όχι στο όνομά της. Έτσι, η παρέμβασή της δεν είχε συγκεκριμένες συνέπειες στην επίλυση της υπόθεσης και δεν υπήρξε καμία αλλαγή στη σύνθεση της έδρας του Δικαστηρίου.
Το ΕΔΔΑ δεν διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη (άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ).
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 6
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα Olimpia-Mirela Iancu είναι Ρουμάνα υπήκοος που γεννήθηκε το 1974 και ζει στην Ρουμανία. Η υπόθεση αφορούσε ποινικές διαδικασίες δυνάμει των οποίων καταδικάστηκε για συνέργεια σε απάτη.
Η δικαστής LDS, πρόεδρος της έδρας του Ανώτερου Δικαστηρίου που απέρριψε το ένδικο μέσο της προσφεύγουσας σχετικά με την καταδίκη της για συνέργεια σε απάτη, συνταξιοδοτήθηκε αμέσως μετά τη συζήτηση και την έκδοση της απόφασης. Για αυτόν τον λόγο, η καθαρογραμμένη απόφαση του Δικαστηρίου υπογράφηκε εκ μέρους της από την δικαστή CT, Πρόεδρο του Ανώτερου Δικαστηρίου, καθώς και από τα υπόλοιπα τέσσερα μέλη της έδρας που συμμετείχαν στη διαδικασία.
Στηριζόμενη στο άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, η προσφεύγουσα παραπονέθηκε ότι η τελεσίδικη απόφαση που εκδόθηκε κατόπιν ενδίκου μέσου μετά από αυτές τις διαδικασίες είχε υπογραφεί μόνο από τέσσερις από τους πέντε δικαστές της έδρας, καθώς η πέμπτη δικαστής είχε συνταξιοδοτηθεί πριν υπογράψει την απόφαση. Μία άλλη δικαστής, η C.T., η οποία δεν είχε λάβει μέρος στη διαδικασία, είχε υπογράψει αντ’ αυτής. Η προσφεύγουσα ισχυρίστηκε στην ουσία ότι η άλλη δικαστής δεν είχε καμία άμεση γνώση της υπόθεσης.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 6 § 1
Το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε παραβίαση της αρχής της αμεσότητας κατά τα στάδια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων που οδήγησαν στην έκδοση της απόφασης του Ανώτερου Δικαστηρίου για τους ακόλουθους λόγους.
Η απόφαση εκδόθηκε με τον ίδιο σχηματισμό απόφασης που είχε οριστεί για να αποφανθεί επί του ενδίκου μέσου της προσφεύγουσας, αφού εξέτασε τις καταθέσεις της και συμμετείχε στην άμεση εξέταση των αποδεικτικών στοιχείων.
Η απόφαση συντάχθηκε από έναν βοηθό δικαστή που συμμετείχε στις ακροάσεις και στις συζητήσεις και ο οποίος παρέθεσε, εξ ονόματος του σχηματισμού δικαστηρίου, την αιτιολογία στην οποία βασίστηκε η καταδικαστική απόφαση σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία. Επομένως, ούτε η παρέμβαση της Προέδρου LDS, ούτε η πιθανή αντικατάστασή της από άλλη Πρόεδρο ήταν απαραίτητη κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου. Και η δικαστής CT δεν παρενέβη σε αυτό το στάδιο.
Το Ανώτερο Δικαστήριο έκρινε ότι τα αποδεικτικά στοιχεία στον φάκελο υποστήριζαν την καταδίκη της προσφεύγουσας και επικύρωσε την απόφαση που εκδόθηκε από τους δικαστές του πρώτου βαθμού αφού ανέλυσε το περιεχόμενο αυτής της απόφασης και προέβη σε δική του εκτίμηση των γεγονότων και στοιχείων. Η αιτιολογία της απόφασης περιβλήθηκε επομένως από τις αναγκαίες εγγυήσεις.
Η δικαστής LDS δεν ήταν πλέον στο δικαστήριο όταν δημοσιεύτηκε η απόφαση και, ως εκ τούτου, δεν μπορούσε αντικειμενικά να την υπογράψει όταν αυτή καθαρογράφηκε. Έτσι, η υπογραφή τέθηκε από την δικαστή CT σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο και τη νομολογία του Ανώτερου Δικαστηρίου. οι δικαστές έφεραν δικαίωμα προσφυγής για να ελέγξουν την ύπαρξη αυτής της αδυναμίας.
Ο δικονομικός κανόνας υπογραφής των αποφάσεων από όλα τα μέλη των συλλογικών σχηματισμών εφαρμόζεται εκτός εάν υπάρχει αδυναμία υπογραφής στο Ανώτερο Δικαστήριο. Αλλά αυτό δεν είναι κοινό πρότυπο για όλα τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ενώ σε ορισμένα κράτη, οι δικαστικές αποφάσεις υπογράφονται μόνο από τον προεδρεύοντα δικαστή ή από τον γραμματέα, σε άλλα, ο δικαστής που υπογράφει την απόφαση του δικαστηρίου σε αντικατάσταση ενός απόντος δικαστή δεν χρειάζεται απαραίτητα να είναι ο δικάζων δικαστής της έδρας που συμμετείχε στη διαδικασία.
Επιπλέον, η εθνική νομοθεσία περιόρισε το παραδεκτό της υπογραφής από τον Πρόεδρο του Ανώτερου Δικαστηρίου μόνο σε περιπτώσεις όπου ο δικάζων δικαστής δεν είναι σε θέση να υπογράψει την απόφαση, δηλαδή σε στάδιο μετά τη συζήτηση και την έκδοση της απόφασης. Η δικαστής CT δε συμμετείχε ούτε στις ακροάσεις, ούτε στις συζητήσεις και η μη συμμετοχή της στην έκδοση της απόφασης επιβεβαιώνεται από τη χειρόγραφη αναφορά της που βρίσκεται δίπλα στην υπογραφή της, διευκρινίζοντας ότι υπογράφει αντί της Προέδρου LDS και όχι στο όνομά της. Έτσι, η παρέμβαση της Προέδρου CT δεν είχε συγκεκριμένες συνέπειες στην επίλυση της υπόθεσης και δεν υπήρξε καμία αλλαγή στη σύνθεση του Ανώτερου Δικαστηρίου.
Τέλος, η προσφεύγουσα, επικουρούμενη από τον δικηγόρο της επιλογής της, είχε ήδη την ευκαιρία να εξετάσει τους μάρτυρες τους οποίους επιθυμούσε, και οι δικαστές του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου είχαν αναλύσει τα εν λόγω αποδεικτικά στοιχεία. Υπό αυτές τις συνθήκες, και δεδομένου του γεγονότος ότι δεν υπήρξε ανατροπή μιας αθωωτικής απόφασης βάσει επανεκτίμησης της αξιοπιστίας των μαρτύρων (σε σύγκριση με την υπόθεση Dan κατά Δημοκρατίας της Μολδαβίας ), οι αρχές της δίκαιης δίκης δεν απαιτούσαν δεύτερη ακρόαση των ίδιων μαρτύρων στον δεύτερο βαθμό.
Το ΕΔΔΑ ομόφωνα δεν διαπίστωσε παραβίαση της δίκαιης δίκης (άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ) (επιμέλεια echrcaselaw.com).
