Επαρκής ιατρική βοήθεια και περίθαλψη σε κρατούμενο ανάπηρο. Δεν διαπιστώθηκε εξευτελιστική μεταχείριση
ΑΠΟΦΑΣΗ
Normantowicz κατά Πολωνίας της 17.03.2022 (αρ.προσφ. 65196/16).
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Συνθήκες κράτησης αναπήρου. Θετικές υποχρεώσεις του κράτους. Επαρκής ιατρική φροντίδα εκ μέρους των εθνικών αρχών.
Ο προσφεύγων, κρατούμενος σε φυλακές για διάφορες πράξεις, άσκησε καταγγελία για απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση για τις συνθήκες κράτησης του. Ιδιαίτερα παραπονέθηκε ότι παρά τα σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε, δισκοκήλη, σπονδυλολίσθηση και σύνδρομο χρόνιας οσφυαλγίας που εν τέλει τον κατέστησαν ανάπηρο στα κάτω άκρα, δεν του παρασχέθηκε η ενδεδειγμένη ιατρική φροντίδα και χειρουργική αντιμετώπιση. Επίσης παραπονέθηκε ότι δεν του παρασχέθηκε ο εξοπλισμός για τα θέματα της κινητικότητας του και απορρίφθηκε το αίτημα του για ειδική άδεια λόγω της κατάστασης της υγείας του.
Το Στρασβούργο επανέλαβε ότι το άρθρο 3 της Σύμβασης δεν μπορεί να ερμηνευθεί ότι θεσπίζει μια γενική υποχρέωση να αποφυλακίζεται ένας κρατούμενος για λόγους υγείας ωστόσο, η διάταξη αυτή απαιτεί από το κράτος να διασφαλίζει το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, και η ψυχική ταλαιπωρία των κρατουμένων να μην υπερβαίνει το αναπόφευκτο επίπεδο ταλαιπωρίας που είναι εγγενές στην κράτηση.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι οι ιατροί στο κατάστημα κράτησης ήταν προσεκτικοί και παρακολουθούσαν συνεχώς τα, πολυάριθμα ιατρικά προβλήματά του. Έλαβε την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη και οι αρχές βοήθησαν ενεργά τον προσφεύγοντα επιδιώκοντας να αντιμετωπιστούν οι ασθένειές του – συχνά ενάντια στις επιθυμίες του ίδιου. Επίσης παρασχέθηκε σε αυτόν όλος ο κατάλληλος εξοπλισμός, δηλαδή πατερίτσες, αναπηρικό αμαξίδιο και αναβατόριο σκάλας προκειμένου να αντιμετωπιστεί το θέμα της κινητικότητας του.
Το ΕΔΔΑ λαμβάνοντας υπόψη ότι η ιατρική περίθαλψη που παρασχέθηκε στον προσφεύγοντα δεν ήταν ελλιπής ή κατώτερη από το τυπικό επίπεδο υγειονομικής περίθαλψης που διατίθεται στον γενικό πληθυσμό και ότι τα δικαστήρια που εξέτασαν το αίτημα του για άδεια έκαναν ορθή εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών, έκρινε ότι δεν παραβιάστηκε το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 3
Άρθρο 6
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Rafał Normantowicz, είναι πολωνός υπήκοος που γεννήθηκε το 1983. Έχει βεβαρημένο ποινικό μητρώο με αρκετές καταδίκες και κρατείται επί του παρόντος στη φυλακή Szczytno. Η υπόθεση αφορούσε τις καταγγελίες του για ανεπαρκή ιατρική περίθαλψη κατά την κράτηση και τον έλεγχο των αρχών για την συνέχιση της κράτησης του λόγω των πολλαπλών παθήσεων του.
Βασιζόμενος στο άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης), ισχυρίστηκε ότι οι αρχές δεν κατάφεραν να διασφαλίσουν να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για τα προβλήματα της σπονδυλικής στήλης, γεγονός που τον οδήγησε σε αναπηρία με αποτέλεσμα να καθηλωθεί σε αναπηρικό καροτσάκι.
Επίσης, στηριζόμενος στο άρθρο 6 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη εντός εύλογου χρονικού διαστήματος), κατήγγειλε ότι χρειάστηκε από τις αρχές περισσότερο από ένα χρόνο για να εξετάσουν την αίτησή του για αποφυλάκιση, παρά το γεγονός ότι χρειαζόταν χειρουργική επέμβαση και δεν έπρεπε να συνεχιστεί η κράτηση του .
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως θεσπίζοντας μια γενική υποχρέωση να αποφυλακίζεται ένας κρατούμενος για λόγους υγείας ή να μεταφερθεί σε πολιτικό νοσοκομείο – ακόμη και αν πάσχει από ασθένεια που είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αντιμετωπιστεί . Ωστόσο, η διάταξη αυτή απαιτεί από το κράτος να διασφαλίζει ότι οι κρατούμενοι κρατούνται σε συνθήκες που συνάδουν με το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ότι ο τρόπος και η μέθοδος εκτέλεσης του μέτρου δεν τους υποβάλλουν σε αγωνία ή ψυχική ταλαιπωρία που υπερβαίνει το αναπόφευκτο επίπεδο ταλαιπωρίας που είναι εγγενές στην κράτηση και ότι, δεδομένων των πρακτικών απαιτήσεων της φυλάκισης, η υγεία και η ευημερία τους διασφαλίζονται επαρκώς, μεταξύ άλλων, από την παροχή της απαραίτητης ιατρικής βοήθειας.
Υπάρχουν τρία ιδιαίτερα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη όσον αφορά τη συμβατότητα της υγείας του προσφεύγοντος όσο τελεί υπό κράτηση: (α) η ιατρική κατάστασή του, (β) η επάρκεια της ιατρικής βοήθειας και περίθαλψης που παρέχεται κατά την κράτηση και (γ ) η σκοπιμότητα διατήρησης του μέτρου κράτησης λόγω της κατάστασης της υγείας του.
Εφαρμογή των ανωτέρω αρχών στην παρούσα υπόθεση
(i) Η ιατρική κατάσταση του προσφεύγοντος
Όσον αφορά την κατάσταση της υγείας του, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι ο προσφεύγων έπασχε από δισκοκήλη, σπονδυλολίσθηση και σύνδρομο χρόνιας οσφυαλγίας. Στα τέλη του 2014 ο προσφεύγων άρχισε να χρησιμοποιεί πατερίτσες και αναβατόριο σκάλας. Σε απροσδιόριστο χρόνο, γύρω στο Μάιο του 2016, καθηλώθηκε σε αναπηρικό αμαξίδιο.
(ii) Η επάρκεια της ιατρικής βοήθειας και φροντίδας που παρασχέθηκε στον προσφεύγοντα όσο ήταν υπό κράτηση.
Όσον αφορά την επάρκεια της ιατρικής περίθαλψης που παρασχέθηκε στον προσφεύγοντα όσο ήταν υπό κράτηση, το Δικαστήριο παρατήρησε καταρχάς ότι το 2012 , οι ιατροί συνέστησαν για πρώτη φορά στον προσφεύγοντα να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στην σπονδυλική στήλη. Η διαδικασία συνέχισε να συστήνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της κράτησης του. Ποτέ δεν θεωρήθηκε ότι η ανάγκη για χειρουργική επέμβαση ήταν επείγουσα. Δεύτερον, ο προσφεύγων έλαβε ιατρική σύσταση να κοιμάται σε μια κουκέτα. Τρίτον, συνταγογραφήθηκαν διάφορα φάρμακα και φυσικοθεραπείες. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι κατά τη διάρκεια της κράτησής του ο προσφεύγων νοσηλεύτηκε κυρίως στις πτέρυγες του νοσοκομείου των φυλακών, όπου ικανοποιούνταν οι ειδικές του ανάγκες. Εν προκειμένω, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι οι αρχές σε καθένα από τα καταστήματα κράτησης στα οποία κρατούνταν επιδίωξαν την εισαγωγή για χειρουργική επέμβαση σε εξειδικευμένο πολιτικό νοσοκομείο.
Υπό το φως των παραπάνω στοιχείων, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αρχές κατέβαλαν συνεπείς και σοβαρές προσπάθειες για να εξασφαλίσουν την χειρουργική επέμβαση του προσφεύγοντα. Επιπλέον, το Δικαστήριο θεώρησε ότι οι ειδικές ανάγκες του προσφεύγοντος καλύπτονταν επαρκώς στη φυλακή. Είχαν παρέχει σε αυτόν πατερίτσες, αναβατόριο σκάλας και τελικά αμαξίδιο για τις μετακινήσεις του. Περνούσε τον περισσότερο χρόνο του στις πτέρυγες του νοσοκομείου, όπου εξασφαλιζόταν η νοσηλεία. Όσον αφορά τις μικρότερες περιόδους κράτησης σε κανονικά κελιά, το Δικαστήριο δεν βρήκε αποδείξεις ότι ο προσφεύγων έπρεπε να βασιστεί στους συγκρατούμενούς του για βοήθεια στην ανάληψη των καθημερινών του δραστηριοτήτων.
(iii) Η σκοπιμότητα διατήρησης του μέτρου κράτησης εν όψει της κατάστασης της υγείας του προσφεύγοντος
Το τελευταίο σημείο που έπρεπε να εξεταστεί από το Δικαστήριο είναι το κατά πόσον –δεδομένης της αδυναμίας χειρουργικής επέμβασης στον προσφεύγοντα και λόγω των πολλαπλών παθήσεων και της σωματικής του αναπηρίας – ο προσφεύγων ήταν κατάλληλος για συνεχή κράτηση. Εν προκειμένω, το Δικαστήριο έπρεπε να αξιολογήσει όχι μόνο τα ουσιαστικά στοιχεία αλλά και την καταλληλότητα της διαδικασίας ελέγχου ιδίως, την ταχύτητα με την οποία οι αρχές εξέτασαν το πρώτο του αίτημα για άδεια.
Στην πρώτη δέσμη των εν λόγω διαδικασιών, τα δικαστήρια βασίστηκαν σε τρεις χωριστές εκθέσεις που υποβλήθηκαν από ανεξάρτητους ιατρικούς εμπειρογνώμονες. Τα πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια δικαστήρια έκριναν σταθερά ότι η ζωή ή η υγεία του προσφεύγοντα δεν απειλούνταν και ότι δεν ζητήθηκε η αποφυλάκιση του λόγω των προβλημάτων υγείας.
Υπό αυτές τις συνθήκες, το Δικαστήριο δεν αμφισβήτησε την ουσία της απόφασης των αρχών, που εκδόθηκε κατά την πρώτη σειρά της επίδικης διαδικασίας, να μην χορηγήσει στον προσφεύγοντα ειδική άδεια. Οι λόγοι τους ήταν όντως σχετικοί και επαρκείς.
Δεδομένου του καθήκοντος περίθαλψης του κράτους και της υποχρέωσής του να διασφαλίσει ότι δεν θα υποστεί μεταχείριση αντίθετη προς το άρθρο 3 της Σύμβασης λόγω της υποτιθέμενης ακαταλληλότητάς του για κράτηση, οι αρχές έπρεπε να εξασφαλίσουν ταχεία δικαστική εξέταση της αίτησης του για ειδική άδεια.
Υπό το φως του διαθέσιμου υλικού και της διαπίστωσης ότι ο προσφεύγων είχε λάβει επαρκή ιατρική περίθαλψη κατά τη διάρκεια της κράτησής του, το Δικαστήριο αποδέχτηκε ότι οι διάφορες νοσηλείες σε νοσοκομεία ήταν απαραίτητες προκειμένου να εξασφαλιστεί επαρκής εξειδικευμένη θεραπεία των συνεχώς αναπτυσσόμενων παθήσεων του. Παρατήρησε επίσης ότι η γενική κατάσταση της υγείας του ήταν σοβαρή και ότι οι μεταφορές αποσκοπούσαν στη διευκόλυνση όχι μόνο βραχυπρόθεσμων θεραπειών για συγκεκριμένες ασθένειες αλλά και στη μακροπρόθεσμη βελτίωση της σωματικής του ευεξίας και ως εκ τούτου να τον καταστήσουν κατάλληλο για χειρουργική επέμβαση στη σπονδυλική του στήλη Δεδομένων των συνθηκών, οι προκύπτουσες συνέπειες για τη διαδικασία σχετικά με την αίτηση του προσφεύγοντος για ειδική άδεια ήταν, αναπόφευκτα, δευτερεύουσας σημασίας, ιδίως δεδομένου ότι η καταλληλότητα του για κράτηση παρακολουθούνταν ανά πάσα στιγμή.
Όλες οι προσπάθειες για παροχή ιατρικής περίθαλψης καταδεικνύουν ότι οι κρατικές αρχές είχαν επιδείξει επαρκή προσοχή στη λήψη των κατάλληλων μέτρων για να διασφαλίσουν ότι ο προσφεύγων υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση σε κατάλληλο νοσοκομείο που ειδικευόταν σε περίπλοκες παθήσεις της σπονδυλικής στήλης. Ήταν επίσης προσεκτικές και παρακολουθούσαν συνεχώς τις άλλες, πολυάριθμες ιατρικές καταστάσεις του. Κατά την άποψή τους, έλαβε την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη κατά την κράτηση και το Δικαστήριο δεν βλέπει κανένα λόγο να κρίνει διαφορετικά. Οι αρχές βοήθησαν ενεργά τον προσφεύγοντα επιδιώκοντας να αντιμετωπιστούν οι ασθένειές του – συχνά ενάντια στις επιθυμίες του ίδιου. Με βάση τα στοιχεία που έχει ενώπιον του, το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε ότι η ιατρική περίθαλψη που παρασχέθηκε στον προσφεύγοντα ήταν ελλιπής ή κατώτερη από το τυπικό επίπεδο υγειονομικής περίθαλψης που διατίθεται στον γενικό πληθυσμό, ούτε ότι τα δικαστήρια που εξέτασαν το αίτημά του για άδεια έκαναν κακή εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών. Τέλος, οι αρχές εξέτασαν δεόντως το ζήτημα της καταλληλότητας για κράτηση και αποφάσισαν σχετικά με την πρώτη του αίτηση για ειδική άδεια το συντομότερο δυνατό, δεδομένων των εξαιρετικών περιστάσεων που περιγράφονται παραπάνω.
Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αρχές παρείχαν στον προσφεύγοντα επαρκή ιατρική φροντίδα και κατέβαλαν επαρκείς προσπάθειες για να καλύψουν εύλογα τις ειδικές ανάγκες που προέκυψαν από την αναπηρία του. Παρακολούθησαν επίσης συνεχώς τη σκοπιμότητα κράτησης του.
Το ΕΔΔΑ δεν διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ στην παρούσα υπόθεση.
