Δημοσίευση σε εφημερίδα ιδιωτικών πληροφοριών και εικόνων που ελήφθησαν κρυφά από δημοσιογράφο που παρίστανε την υποψήφια παρένθετη μητέρα. Παραβίαση της ιδιωτικής ζωής

ΑΠΟΦΑΣΗ

Hájovský κατά Σλοβακίας της 01.07.2021 (αρ. προσφ. 7796/16)

Βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αγγελία για εύρεση παρένθετης μητέρας εκ μέρους του προσφεύγοντος. Μία δημοσιογράφος παρέστησε την υποψήφια παρένθετη μητέρα και κατέγραψε κρυφά τις συνομιλίες του, με αποτέλεσμα να γίνει αντικείμενο τηλεοπτικής εκπομπής. Δημοσίευση σε εφημερίδα ιδιωτικών πληροφοριών και ευκρινών εικόνων του προσφεύγοντος που τραβήχτηκαν κρυφά, σε άρθρο με τίτλο «Εμπόριο αγέννητων παιδιών».

Λαμβάνοντας υπόψη την εσφαλμένη εκτίμηση της προηγούμενης συμπεριφοράς του προσφεύγοντος, ο οποίος δεν ήταν δημόσιο ή γνωστό πρόσωπο, τη μη εξέταση του τρόπου με τον οποίο λήφθηκαν οι φωτογραφίες και, κυρίως, την εξέταση της συμβολής της δημοσίευσης ευκρινών εικόνων του προσφεύγοντος σε μία συζήτηση δημοσίου συμφέροντος εκ μέρους των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, το ΕΔΔΑ έκρινε, ότι τα εγχώρια δικαστήρια δεν είχαν εξισορροπήσει τα εκατέρωθεν δικαιώματα σύμφωνα με τα κριτήρια της νομολογίας του Δικαστηρίου. Υπό αυτές τις συνθήκες, και παρά το περιθώριο εκτίμησης που επιτρέπεται στα εθνικά δικαστήρια σε αυτόν τον τομέα, το κράτος κρίθηκε ότι δεν είχε εκπληρώσει τις θετικές του υποχρεώσεις βάσει του άρθρου 8 της Σύμβασης.

Παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής (άρθρο 8 της ΕΣΔΑ).

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 8

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Μετά τη δημοσίευση αγγελίας σε μια εφημερίδα εθνικής εμβέλειας με σκοπό την εύρεση παρένθετης μητέρας, ο προσφεύγων βρέθηκε να είναι αντικείμενο τηλεοπτικής εκπομπής από δημοσιογράφο, η οποία είχε καταγράψει κρυφά τις συναντήσεις της μαζί του ενώ προσποιούταν ότι είναι πιθανή παρένθετη μητέρα. Στη συνέχεια, έλαβε χώρα η δημοσίευση, σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, ενός άρθρου με τίτλο «Εμπόριο αγέννητων παιδιών», σε μια δημοφιλή καθημερινή εφημερίδα με εθνική κάλυψη. Περιέγραφε την ιστορία του προσφεύγοντος όπως απεικονίζεται από την τηλεοπτική έκθεση, περιείχε πληροφορίες για τα προσωπικά του θέματα καθώς και φωτογραφίες του που τραβήχτηκαν χωρίς τη συγκατάθεσή του. Παρόλο που, κατέθεσε με επιτυχία αγωγή για προσβολή της προσωπικότητάς του, έναντι της σλοβακικής τηλεόρασης, η αντίστοιχη αγωγή εναντίον του εκδότη της εφημερίδας απορρίφθηκε.

Ενώπιον του ΕΔΔΑ, επικαλέστηκε κυρίως το άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής) της ΕΣΔΑ.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το ζήτημα στην παρούσα υπόθεση ήταν αν τα εγχώρια δικαστήρια είχαν εξασφαλίσει μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ της προστασίας της ιδιωτικής ζωής του προσφεύγοντος και του δικαιώματος της ελευθερίας έκφρασης του εναγομένου. Έτσι, το Δικαστήριο εξέτασε, υπό το πρίσμα της υπόθεσης στο σύνολό του κατά πόσο οι αποφάσεις που ελήφθησαν από τα εθνικά δικαστήρια σύμφωνα με το περιθώριο εκτίμησής τους ήταν σύμφωνες με τα κριτήρια της νομολογίας του. Συγκεκριμένα, εξέτασε τα ακόλουθα ισχύοντα κριτήρια:

(α) Πόσο γνωστός/διάσημος ήταν ο προσφεύγων, η συμπεριφορά του προσφεύγοντος πριν από τη δημοσίευση του εν λόγω άρθρου και το αντικείμενο

Τα εθνικά δικαστήρια θεώρησαν, ειδικότερα, ότι με τη δημοσίευση της αγγελίας ο προσφεύγων είχε αποφασίσει να συμμετάσχει στη δημόσια συζήτηση και, επομένως, θα έπρεπε να περιμένει μεγαλύτερο ενδιαφέρον του κοινού, ειδικά καθώς η ταυτότητά του είχε ήδη αποκαλυφθεί σε τηλεοπτική εκπομπή. Ωστόσο, μόνο το γεγονός ότι, ως απλός ιδιώτης, είχε κάνει χρήση μιας αγγελίας, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει επιχείρημα για τον περιορισμό της προστασίας που θα έπρεπε να του είχε παρασχεθεί βάσει του άρθρου 8. Δεν ήταν δημόσιο πρόσωπο ή αξιωματούχος σύμφωνα με την έννοια της νομολογίας του Δικαστηρίου, δεν είχε ζητήσει να εκτεθεί στο κοινό πέρα ​​από τη δημοσίευση της αγγελίας – αυτό υπογράμμιζε μόνο την ετοιμότητά του να προσφύγει στην εύρεση παρένθετης μητέρας- ούτε θα μπορούσε να υποψιάζεται ότι μιλώντας με το πρόσωπο που είχε επικοινωνήσει ως πιθανή παρένθετη μητέρα, διέτρεχε τον κίνδυνο να ηχογραφηθεί και να αποκαλύψει τις προθέσεις και την ταυτότητά του στα μέσα ενημέρωσης. Επομένως, η αξιολόγηση της προηγούμενης συμπεριφοράς του προσφεύγοντος ήταν εσφαλμένη.

Όσον αφορά το αντικείμενο, το άρθρο αποκάλυψε ορισμένες λεπτομέρειες της ιδιωτικής ζωής του προσφεύγοντος. Ωστόσο, καθώς ανέφερε επίσης τη συμμετοχή (ανώνυμων) γιατρών που θα συνέδραμαν με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και την παραποίηση εγγράφων και την έλλειψη νομοθεσίας που διέπει την πρακτική αυτή, το Δικαστήριο αποδέχθηκε το συμπέρασμα των εθνικών δικαστηρίων ότι στόχευε στην ενημέρωση των ανθρώπων σχετικά με το αμφιλεγόμενο ζήτημα της παρένθετης μητέρας.

(β) Το περιεχόμενο, η μορφή και οι συνέπειες του άρθρου

Το άρθρο περιείχε ορισμένες λεπτομέρειες σχετικά με το ιστορικό του προσφεύγοντος, τις προθέσεις του και το περιεχόμενο σχετικά με τις διαπραγματεύσεις του με την φερόμενη παρένθετη μητέρα. Διαβίβασε ένα μήνυμα αγανάκτησης για το γεγονός ότι παρόλο που η εμπορία αγέννητων παιδιών ήταν παράνομη στη Σλοβακία, ο προσφεύγων δεν μπορούσε να τιμωρηθεί για την πράξη του. Τα εγχώρια δικαστήρια διαπίστωσαν ότι δεν περιείχε σκληρές ή χυδαίες εκφράσεις που σκοπεύουν να δυσφημίσουν ή να δημιουργήσουν σκάνδαλο για το πρόσωπο του προσφεύγοντος και ότι οι κρίσιμες αξιολογικές κρίσεις που περιέχονταν στο εν λόγω άρθρο είχαν βασιστεί στις πληροφορίες που, αν και αρκετά ανεπαρκείς, ήταν αληθείς στην ουσία. Παρόλο που, το άρθρο απεικόνισε τον προσφεύγοντα μάλλον αρνητικά και δυσμενώς, υπό τις συνθήκες και υπό το φως της προηγούμενης τηλεοπτικής έκθεσης, αυτό από μόνο του δεν προκάλεσε παραβίαση του δικαιώματός του στο σεβασμό της ιδιωτικής του ζωής.

 (γ) Συμβολή σε συζήτηση γενικού ενδιαφέροντος

Ο ορισμός του τι αποτελεί αντικείμενο γενικού ενδιαφέροντος εξαρτάται από τις περιστάσεις της υπόθεσης. Στην παρούσα περίπτωση και αξιολογώντας τη δημοσίευση στο σύνολό της, το άρθρο θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι γράφτηκε ως μέρος μιας συζήτησης που ήταν πιθανό να έχει σημαντικό ενδιαφέρον για το ευρύ κοινό. Αν και περιείχε λίγα πράγματα σχετικά με το φαινόμενο της παρένθετης μητέρας, είχε δημοσιευτεί δύο ημέρες μετά τη μετάδοση της τηλεοπτικής εκπομπής, η οποία, σύμφωνα με την κυβέρνηση, προκάλεσε μια «δημόσια καταιγίδα» και, επομένως, είχε στενά συνδεθεί εγκαίρως με αυτά τα γεγονότα .

Όσον αφορά, ωστόσο, τη δυνητική συμβολή σε μια συζήτηση δημοσίου συμφέροντος για τη δημοσίευση των φωτογραφιών του προσφεύγοντος, τίποτα στο άρθρο ή στο υλικό του φακέλου της υπόθεσης δεν τεκμηριώνει τους λόγους γενικού ενδιαφέροντος για την απόφαση της δημοσιογράφου να συμπεριλάβει τις φωτογραφίες χωρίς να λάβει συγκεκριμένες προφυλάξεις, όπως η κάλυψη του προσώπου του προσφεύγοντος. Δεδομένου ότι ο προσφεύγων δεν ήταν γνωστός στο κοινό (εκτός από την τηλεοπτική εκπομπή), δεν υπήρχε τίποτα που να υποδηλώνει ότι η δημοσίευση είχε εγγενή πληροφοριακή αξία ή ότι είχε χρησιμοποιηθεί σωστά και επαρκώς. Ούτε τα εθνικά δικαστήρια τεκμηρίωσαν το συμπέρασμά τους ότι η δημοσίευση των φωτογραφιών ήταν απαραίτητη για τους σκοπούς της ενημέρωσης ειδήσεων κατά την έννοια του άρθρου 12 § 3 του Αστικού Κώδικα με οποιαδήποτε σχετικά και πειστικά επιχειρήματα. Ως εκ τούτου, αν και το άρθρο αφορούσε ζήτημα δημοσίου συμφέροντος, η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή του άρθρου, ιδίως η δημοσίευση φωτογραφιών μεγάλου μεγέθους του προσφεύγοντος, δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί ικανή να συμβάλει σε οποιαδήποτε συζήτηση για ένα τέτοιο θέμα.

δ) Περιστάσεις υπό τις οποίες τραβήχτηκαν οι φωτογραφίες

Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι το καθήκον της μετάδοσης πληροφοριών περιελάβανε αναγκαστικά «καθήκοντα και ευθύνες», καθώς και όρια που ο Τύπος έπρεπε να επιβάλει αυθόρμητα στον εαυτό του. Στην παρούσα υπόθεση, τα εθνικά δικαστήρια φάνηκαν να αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στο γεγονός ότι η ταυτότητα του προσφεύγοντος είχε ήδη αποκαλυφθεί στην τηλεοπτική έκθεση. Βεβαίως, αυτός ήταν ένας παράγοντας που θα μπορούσε να ληφθεί υπόψη στη διαδικασία εξισορρόπησης και να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι δεν χρειάζεται να περιοριστεί η αποκάλυψη μιας ταυτότητας. Το γεγονός, ωστόσο, ότι αυτές οι πληροφορίες ήταν ήδη στη δημόσια σφαίρα δεν αφαιρούσε αναγκαστικά την προστασία του άρθρου 8 της Σύμβασης, ειδικά εάν ο ενδιαφερόμενος ούτε αποκάλυψε τις πληροφορίες, ούτε συναίνεσε στην αποκάλυψή τους. Συνεπώς, παρά το γεγονός ότι οι εν λόγω πληροφορίες ήταν ήδη γνωστές στο κοινό, η περαιτέρω διάδοση τέτοιων «δημόσιων πληροφοριών» έπρεπε ακόμη να σταθμιστεί έναντι του δικαιώματος της ιδιωτικής ζωής του προσφεύγοντος.

Ήταν αδιαμφισβήτητο, αλλά και σαφές από την τηλεοπτική εκπομπή ότι η δημοσιογράφος είχε επικοινωνήσει με τον προσφεύγοντα προσποιούμενη τη φερόμενη παρένθετη μητέρα και ότι είχε κάνει τις ηχογραφήσεις με μια κρυφή κάμερα χωρίς να το γνωρίζει ο προσφεύγων ή να έχει συναινέσει σε αυτήν. Ο προσφεύγων δεν είχε επίσης συναινέσει στη δημοσίευση των φωτογραφιών. Δεδομένου ότι ο προσφεύγων δεν θα περίμενε να καταγραφεί ή να αναφερθεί με δημόσιο τρόπο και δεν είχε συνεργαστεί οικειοθελώς με τα μέσα ενημέρωσης, οι εύλογες προσδοκίες του ως προς την προστασία της ιδιωτικής ζωής ήταν σημαντικοί, αν και όχι απαραίτητα οριστικοί. Επιπλέον, μολονότι υπήρξε αποδεδειγμένο γεγονός ότι το υλικό που αφορούσε τον προσφεύγοντα αποκτήθηκε παράνομα και μεταδόθηκε κατά παράβαση του νόμου, δεν είχε ληφθεί υπόψη από τα εθνικά δικαστήρια. Ούτε είχαν εκτιμήσει εάν η δημοσιογράφος είχε ενεργήσει καλόπιστα, με την απαραίτητη αυστηρότητα και έλαβε τις απαραίτητες προφυλάξεις κατά τη διάδοση υλικού που προερχόταν από άλλη πηγή. Οι περιστάσεις υπό τις οποίες είχαν τραβηχτεί οι φωτογραφίες θα έπρεπε να είχαν θορυβήσει την δημοσιογράφο και τον εκδότη της εφημερίδας για την ανάγκη να χρησιμοποιήσουν το υλικό με προσοχή και να μην το διαδώσουν χωρίς να καλυφθεί ή να θολώσει το πρόσωπο του προσφεύγοντος.

Λαμβάνοντας υπόψη την εσφαλμένη εκτίμηση της προηγούμενης συμπεριφοράς του προσφεύγοντος, ο οποίος δεν ήταν ένα δημόσιο ή γνωστό πρόσωπο, τη μη εξέταση του τρόπου με τον οποίο λήφθηκαν οι φωτογραφίες και, κυρίως, την εξέταση της συμβολής της δημοσίευσης ευκρινών εικόνων του προσφεύγοντος σε μία συζήτηση δημοσίου συμφέροντος εκ μέρους των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, το ΕΔΔΑ έκρινε, ότι τα εγχώρια δικαστήρια δεν είχαν εξισορροπήσει τα εκατέρωθεν δικαιώματα σύμφωνα με τα κριτήρια της νομολογίας του Δικαστηρίου. Υπό αυτές τις συνθήκες, και παρά το περιθώριο εκτίμησης που επιτρέπεται στα εθνικά δικαστήρια σε αυτόν τον τομέα, το κράτος κρίθηκε ότι δεν είχε εκπληρώσει τις θετικές του υποχρεώσεις βάσει του άρθρου 8 της Σύμβασης.

Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής) της ΕΣΔΑ.

Άρθρο 41: Η διαπίστωση παραβίασης κρίθηκε επαρκής δίκαιη ικανοποίηση για την ηθική βλάβη.