Αποζημίωση σε βάρος ραδιοτηλεοπτικής εταιρείας για μετάδοση ειδήσεων σχετικά με τα εμβόλια κατά Υπουργού. Παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης
ΑΠΟΦΑΣΗ
Ραδιοφωνική Εταιρεία B92 AD κατά Σερβίας της 05.09.2023 (αρ. προσφ. 67369/16)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αγωγή κατά της προσφεύγουσας ραδιοτηλεοπτικής εταιρείας από πρώην ΥφυπουργόΥγείας για σχετική αναφορά το 2011 ότι ήταν ύποπτη για κατάχρηση εξουσίας, εν μέσω μιας συνεχιζόμενης διαμάχης σχετικά με την προμήθεια εμβολίων κατά της γρίπης των χοίρων.
Η προσφεύγουσαείναι μία εταιρεία, η οποία έχει στην κατοχή της τηλεοπτικό κανάλι και διαδικτυακό ιστότοπο.
Στις 27 Νοεμβρίου 2011, στις ειδήσεις των 11 μ.μ.σε μια συνεχιζόμενη διαμάχη σχετικά με την προμήθεια εμβολίων γρίπης AH1N1, η προσφεύγουσα εταιρεία ανέφερε ότι 12 ονόματα, μεταξύ των οποίων και τηςΖ. Ρ., Υφυπουργού Υγείας τότε, είχαν εξαφανιστεί από τον κατάλογο της αστυνομίας που αφορούσε υπόπτους για κατάχρηση εξουσίας σε σχέση με την υπόθεση, εξαιτίας της φερόμενης πίεσης που άσκησε ο Ειδικός Εισαγγελέας του Υπουργείου Εσωτερικών.
Τις επόμενες μέρες μεταδόθηκαν παρόμοιες ειδήσεις και δημοσιεύτηκαν άρθρα στον ιστότοπο της εταιρείας. Το ρεπορτάζ βασίστηκε σε έρευνα ομάδας δημοσιογράφων του B92 τους προηγούμενους μήνες και ειδικότερα σε ένα σημείωμα που ελήφθη από δύο αστυνομικούς το οποίο είχε συνταχθεί από την Υπηρεσία Καταπολέμησης Οργανωμένου Οικονομικού Εγκλήματος.
Τον Απρίλιο του 2012 ηΖ.Ρ., η οποία κατονομαζόταν, άσκησε αγωγή κατά της προσφεύγουσας. Τα δικαστήρια διαπίστωσαν ότι οι τηλεοπτικές εκπομπές και τα διαδικτυακά άρθρα της εταιρείας είχαν βλάψει την φήμη τηςΥφυπουργού και την υποχρέωσαν να πληρώσει 1.750 ευρώ για ηθική βλάβη και 900 ευρώ για δικαστικά έξοδα. Διατάχθηκε επίσης η προσφεύγουσα να αφαιρέσει το εν λόγω άρθρο από το site της και να δημοσιεύσει την νέα απόφαση.
Όλα τα δικαστήρια, και τελικά το Συνταγματικό Δικαστήριο το 2016, διαπίστωσαν ότι η προσφεύγουσα εταιρεία είχε αποτύχει να εξετάσει και να επιβεβαιώσει τα γεγονόταμε τη δέουσα επιμέλεια, ιδίως όσον αφορά τον ισχυρισμό ότι η μήνυση κατά τηςΖ.Ρ. δεν είχε κατατεθεί λόγω πιέσεων στο Υπουργείο Εσωτερικών.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι τα σερβικά δικαστήρια είχαν αναγνωρίσει ότι οι πληροφορίες που δημοσιεύθηκαν από την προσφεύγουσα εταιρεία είχαν συμβάλει σε μια δημόσια συζήτηση και ότι η Υφυπουργός Υγείας θα έπρεπε να είχε επιδείξει μεγαλύτερο βαθμό ανοχής.
Τα δικαστήρια είχαν προχωρήσει πολύ μακριά, ωστόσο, στην αιτιολογία τους για τον έλεγχο στοιχείων της προσφεύγουσας εταιρείας. Η εταιρεία είχε βασίσει την αναφορά της σε ένα σημείωμα που έλαβε από αστυνομικούς σχετικά με την έρευνα για την εν λόγω διαμάχη και δεν υπήρχαν αμφιβολίες για την αξιοπιστία του σημειώματος. Η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε στην αναφορά ήταν ακριβής και όχι υπερβολική, και όλα τα μέρη είχαν την ευκαιρία να εκφέρουν την δική τους εκδοχή για τα γεγονότα.
Κατά το Δικαστήριο η προσφεύγουσα εταιρεία συνολικά είχε ενεργήσει καλόπιστα και με επιμέλεια, όπως απαιτούσε η υπεύθυνη δημοσιογραφία.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 10) και επιδίκασε στην π2.740 ευρώ ως αποζημίωση, 2.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 2.400 ευρώ για έξοδα.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 10
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο του Στρασβούργου σημείωσε ότι η αμετάκλητη αστική απόφαση κατά της προσφεύγουσας εταιρείας συνιστούσε παρέμβαση στο δικαίωμά της στην ελευθερία της έκφρασης. Αυτή η παρέμβαση «προβλεπόταν από το νόμο», δηλαδή είχε βασιστεί στον Νόμο και είχε ως στόχο να προστατεύει «τη φήμη ή τα δικαιώματα των άλλων».
Επιπλέον, οι πληροφορίες που είχε μεταδώσει και δημοσιεύσει η προσφεύγουσα εταιρεία σαφώς αφορούσαν ζήτημα δημοσίου ενδιαφέροντος, ιδίως παρατυπίες στην προμήθεια του εμβολίου της γρίπης των χοίρων. ΗΥφυπουργός ήταν δημόσια λειτουργός και ως εκ τούτου θα έπρεπε να είχε δείξει μεγαλύτερο βαθμό ανοχής. Τα σερβικά δικαστήρια είχαν αναγνωρίσει και τις δύο αυτές πτυχές της σύγκρουσης. Ωστόσο, τα δικαστήρια είχαν λάβει μια μάλλον περιορισμένη άποψη όταν χαρακτήρισαν όλους τους ισχυρισμούς στην αναφορά που συνέταξε η προσφεύγουσα εταιρεία ως δηλώσεις γεγονότων, για τις οποίες έπρεπε να αποδειχθεί το περιεχόμενο. Το Δικαστήριο συμφώνησε ότι οι δύο πρώτοι ισχυρισμοί – ότι η Ζ.Ρ. ήταν μεταξύ εκείνων που η αστυνομία είχε λόγους να την θεωρεί ύποπτη για κατάχρηση εξουσίας και τα 12 ονόματα που εξαφανίστηκαν από τη λίστα των υπόπτων – αποτελούσαναναφορές γεγονότων. Αυτοί οι ισχυρισμοί είχαν επιβεβαιωθεί από το σημείωμα της αστυνομίας και δεν υπήρχαν αμφιβολίες για την αξιοπιστία του. Ούτε τα δικαστήρια διαπίστωσαν ότι η προσφεύγουσα εταιρεία είχε παραβιάσει τη νομοθεσία σχετικά με την αρχή της εμπιστευτικότητας με τη δημοσίευση πληροφοριών από το σημείωμα.
Τα δικαστήρια απέτυχαν, από την άλλη πλευρά, να εξετάσουν εάν ο τρίτος ισχυρισμός – αφορούσε την άσκηση πίεσης στο Υπουργείο Εσωτερικών – θα μπορούσε να ήταν μια αξιολογική κρίση (που δεν θα είχεειδικό βάροςστην απόδειξη) ή να αξιολογήσουν τη γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε στην αναφορά της προσφεύγουσας εταιρείας σχετικά με αυτό.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι οι εκφράσεις «λόγος υποψίας» και «κατάλογος υπόπτων της αστυνομίας» ήταν ακριβείς και χωρίς υπερβολές. Ούτε τα δικαστήρια είχαν λάβει υπόψη το γεγονός ότι η προσφεύγουσα εταιρεία είχε επιδιώξει να επιτύχει ισορροπία στις πληροφορίες που διέδωσε. Η εταιρεία είχε επικοινωνήσει με την Ζ.Ρ., το Υπουργείο Εσωτερικών και την Ειδική Εισαγγελία, για να τους δώσει την ευκαιρία να δώσουν την δική τους εκδοχή των γεγονότων. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η προσφεύγουσα εταιρεία δεν μπορούσε να επικριθεί ότι δεν έλαβε περαιτέρω μέτρα για να αποδείξει την αλήθεια των αμφισβητούμενων ισχυρισμών και βεβαιώθηκε ότι είχε ενεργήσει με καλή πίστη και με την επιμέλεια που αναμένεται από την υπεύθυνη δημοσιογραφία.
Συμπερασματικά, τα δικαστήρια είχαν υπερβεί το στενό περιθώριοεκτίμησης περιορίζοντας τη συζήτηση σε θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος και η παρέμβαση στην ελευθερία της έκφρασης της προσφεύγουσας εταιρείαςήταν δυσανάλογη προς τον επιδιωκόμενο στόχο και όχι «απαραίτητη σε μια δημοκρατική κοινωνία», κατά παράβαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο επιδίκασε στην προσφεύγουσα 2.740 ευρώ ως αποζημίωση, 2.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 2.400 ευρώ για έξοδα (επιμέλεια: echrcaselaw.com).
