Αποκλεισμός υποψηφίου από το δικαίωμα του εκλέγεσθαι επειδή είχε διπλή υπηκοότητα! Παραβίαση του δικαιώματος στις ελεύθερες εκλογές
ΑΠΟΦΑΣΗ
Kara–Murza κατά Ρωσίας της 04.10.2022 (αρ. προσφ. 2513/14)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Εκλογική νομοθεσία και αναγκαιότητα εξατομίκευσης εκλογικών δικαιωμάτων.
Ο προσφεύγων έχει διπλή υπηκοότητα, είναι Βρετανός και Ρώσος υπήκοος. Ζει στην Ρωσία και υπέβαλε υποψηφιότητα στις περιφερειακές εκλογές. Αποκλείστηκε από το δικαίωμα του εκλέγεσθαι με δικαστική απόφαση λόγω της διπλής υπηκοότητας του. Άσκησε προσφυγή για παραβίαση του δικαιώματος στις ελεύθερες εκλογές.
Το Στρασβούργο εξ αρχής δέχτηκε ότι παρόλο που η παρέμβαση είχε ως στόχο τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με την εκλογική νομοθεσία, ήταν δυσανάλογη και επανέλαβε, την πάγια συναίνεση μεταξύ των Συμβαλλόμενων Κρατών ότι η κατοχή περισσότερων της μιας υπηκοότητας δεν θα έπρεπε να αποτελεί λόγο μη επιλεξιμότητας ενός ατόμου να συμμετάσχει ως μέλος του κοινοβουλίου.
Εν προκειμένω διαπίστωσε ότι ο αποκλεισμός του προσφεύγοντα έγινε χωρίς εξατομίκευση κάποιων ιδιαίτερων πληροφοριών όπως πχ. ότι ήταν επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια ή ότι είχε ποινικές καταδίκες. Ως εκ τούτου το ΕΔΔΑ έκρινε, κατά πλειοψηφία. ότι επειδή ο αποκλεισμός του προσφεύγοντα βασίστηκε μόνο στη διπλή υπηκοότητα, χωρίς εξατομίκευση συγκεκριμένων λόγων, παραβιάστηκε το άρθρο 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 3 Πρώτου Πρωτοκόλλου
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Vladimir Vladimirovich Kara-Murza, είναι Βρετανός και Ρώσος υπήκοος που γεννήθηκε το 1981 και ζει στη Μόσχα. Έχει ρωσική υπηκοότητα από τη γέννησή του και του χορηγήθηκε Βρετανική υπηκοότητα μετά τη μετοίκηση του μαζί με τη μητέρα του στο Ηνωμένο Βασίλειο σε ηλικία 15 ετών. Είναι πολιτικός και δημοσιογράφος της αντιπολίτευσης.
Το 2013 προτάθηκε ως υποψήφιος από ένα πολιτικό κόμμα της αντιπολίτευσης (Ρεπουμπλικανικό Κόμμα της Ρωσίας – Κόμμα Λαϊκής Ελευθερίας) για εκλογή στην Περιφερειακή Δούμα του Γιαροσλάβλ (περιφερειακό νομοθετικό σώμα) και εγγράφηκε από την τοπική Εκλογική Επιτροπή. Η εγγραφή του ακυρώθηκε στη συνέχεια από το Περιφερειακό Δικαστήριο με την αιτιολογία ότι η σχετική εγχώρια νομοθεσία απαγόρευε σε υπηκόους με πολλαπλές υπηκοότητες να είναι υποψήφιοι στις εκλογές. Τα ασκηθέντα ένδικα μέσα του προσφεύγοντος απορρίφθηκαν.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3 Πρώτου Πρωτοκόλλου
Παρόλο που το Δικαστήριο θα μπορούσε να ήταν διατεθειμένο να δεχθεί ότι η παρέμβαση είχε ως στόχο την προστασία της συνταγματικής τάξης και τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με την εκλογική νομοθεσία, δεν ήταν απαραίτητο να αποφασιστεί αυτό το ζήτημα, διότι σε κάθε περίπτωση η παρέμβαση ήταν δυσανάλογη προς αυτούς τους υποτιθέμενους σκοπούς.
Το Δικαστήριο επιβεβαίωσε, όπως διαπίστωσε στην υπόθεση Tănase κατά Μολδαβίας [απόφαση Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης], ότι υπήρχε συναίνεση μεταξύ των Συμβαλλόμενων Κρατών ότι η κατοχή περισσότερων της μιας υπηκοότητας δεν θα έπρεπε να αποτελεί λόγο μη επιλεξιμότητας ενός ατόμου να συμμετάσχει ως μέλος του κοινοβουλίου. Ωστόσο, διαφορετικές προσεγγίσεις θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν όταν υπήρχαν ειδικές ιστορικές ή πολιτικές εκτιμήσεις που καθιστούσαν αναγκαία μια πιο περιοριστική πρακτική. Στην προκειμένη περίπτωση, η Κυβέρνηση δεν πρόβαλε τέτοιες σκέψεις που να εξηγούν την αναγκαιότητα του επίμαχου μέτρου.
Η αποκλεισμός της υποψηφιότητας του προσφεύγοντος ήταν ένα ιδιαίτερα περιοριστικό μέτρο, παρά το ευρύ περιθώριο εκτίμησης που διαθέτουν οι εθνικές αρχές στον τομέα αυτό. Διατυπώθηκε με απόλυτους όρους και δεν προέβλεπε εξαιρέσεις για πολλαπλές εθνικότητες ή ιδιαίτερες περιστάσεις. Συναφώς, το Δικαστήριο δεν πείστηκε ότι η παρέμβαση στο δικαίωμα του προσφεύγοντος είχε δικαιολογηθεί από την απουσία στενών δεσμών μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ρωσίας, διότι η απαγόρευση ίσχυε για τους υποψηφίους με υπηκοότητα ξένου κράτους ή ακόμη και για όσους κατέχουν άδεια διαμονής που εκδίδεται από οποιοδήποτε ξένο κράτος. Η απαγόρευση επηρέασε επίσης μεγάλο αριθμό Ρώσων υπηκόων.
Υπήρχε ανάγκη να «εξατομικευθεί» ο περιορισμός των εκλογικών δικαιωμάτων και να ληφθεί υπόψη η πραγματική συμπεριφορά των ατόμων και όχι μια υποθετική απειλή από μια ομάδα προσώπων. Αυτή η εξατομίκευση μπορούσε να επιτευχθεί με μέτρα που λαμβάνονται στις ιδιαίτερες περιστάσεις μιας υπόθεσης που βασίζονται σε συγκεκριμένες πληροφορίες, όπως κυρώσεις για παράνομη συμπεριφορά ή συμπεριφορά που απειλεί τα εθνικά συμφέροντα ή πρόσβαση σε εμπιστευτικά έγγραφα που υπόκειται σε άδεια ασφαλείας. Αυτή η προσέγγιση έπρεπε να προτιμηθεί από μια γενική υπόθεση ότι όλα τα άτομα πολλαπλών υπηκοοτήτων αποτελούν απειλή για την εθνική ασφάλεια και ανεξαρτησία. Ωστόσο, η επίμαχη απαγόρευση είχε εφαρμοστεί αυτοδίκαια χωρίς εξατομίκευση στον προσφεύγοντα.
Το ΕΔΔΑ, κατά πλειοψηφία, διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος του εκλέγεσθαι (άρθρο 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ).
Άρθρο 41: ο προσφεύγων δεν υπέβαλε καμία αξίωση για αποζημίωση (επιμέλεια echrcaselaw.com).
