Χρήση χειροπέδων και λουριών σε διαμένοντα σε ζώνη διέλευσης, για να συνοδεύσει την έγκυο γυναίκα του στο νοσοκομείο! Απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση
ΑΠΟΦΑΣΗ
H.M. κ.α. κατά Ουγγαρίας της 02.06.2022 ( αρ. προσφ. 38967/17)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Οι προσφεύγοντες είναι ζευγάρι Ιρακινών, οι οποίοι έχουν τέσσερα παιδιά και εγκατέλειψαν το Ιράκ αφού ο πατέρας φέρεται να βασανίστηκε από τις Υπηρεσίας εθνικής ασφάλειας. Στη ζώνη διέλευσης Tompa, στεγάστηκαν σε ένα κοντέινερ στο οικογενειακό τμήμα που επιτρεπόταν η έξοδος μόνο για ιατρικά θέματα ή άλλα ραντεβού και πάντα με αστυνομική συνοδεία. Η μητέρα ήταν έγκυος και, καθώς υπήρχαν κάποιες επιπλοκές, η εγκυμοσύνη της χαρακτηρίστηκε υψηλού κινδύνου. Μία φορά που χρειάστηκε να μεταφερθεί στο νοσοκομείο, ο σύζυγος την συνόδευσε – και για να του επιτραπεί αυτό – του φόρεσαν χειροπέδες και τον έδεσαν με λουρί μπροστά στην οικογένειά του και στα παιδιά του.
Επικαλούμενοι κυρίως τα άρθρα 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης) και 5 §§ 1 (δικαίωμα ελευθερίας και ασφάλειας) και 4 (δικαίωμα για ταχεία δικαστική κρίση της νομιμότητας της κράτησης), οι προσφεύγοντες διαμαρτυρήθηκαν για τις συνθήκες και τον παράνομο εγκλεισμό τους και για τον τρόπο με τον οποίο τους είχαν μεταχειριστεί στη ζώνη διέλευσης.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση χειροπέδων και λουριού δεν είχαν «επιβληθεί στο πλαίσιο νόμιμης σύλληψης ή κράτησης». Επιπλέον, ο πατέρας είχε υποβάλει αίτηση ασύλου και είχε μεταφερθεί στο νοσοκομείο για να βοηθήσει την έγκυο γυναίκα του. Δεν υπήρχε καμία ένδειξη ότι είχε θέσει σε κίνδυνο τον εαυτό του ή οποιονδήποτε άλλον. Ακόμα κι αν οι χειροπέδες και το λουρί είχαν χρησιμοποιηθεί μόνο σε μία περίπτωση, δεν μπορούσε να θεωρηθεί ότι το μέτρο ήταν δικαιολογημένο. Επομένως το ΕΔΔΑ έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ.
Επιπλέον, έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 §§ 1 και 4 της Σύμβασης επειδή δεν υπήρχε νομική βάση για την κράτηση της οικογένειας και δεν υπήρχε κανένας τρόπος να εξεταστεί γρήγορα η κατάστασή τους από δικαστήριο.
Το Δικαστήριο επιδίκασε στον πατέρα 3.000 ευρώ και στη μητέρα και τα παιδιά από κοινού 12.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.500 ευρώ από κοινού για έξοδα.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 3,
Άρθρο 4,
Άρθρο 5
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες είναι ένα ζευγάρι Ιρακινών, γεννημένο το 1978 και το 1980, και τέσσερα από τα παιδιά τους που γεννήθηκαν μεταξύ 2001 και 2013. Ζουν στο Άαχεν της Γερμανίας.
Η οικογένεια του προσφεύγοντος εγκατέλειψε το Ιράκ αφού ο πατέρας φέρεται να βασανίστηκε από τις Υπηρεσίας εθνικής ασφάλειας. Αφού ταξίδεψαν σε πολλές χώρες, έφτασαν στη ζώνη διέλευσης Tompa στα σύνορα μεταξύ Ουγγαρίας και Σερβίας στις 3 Απριλίου 2017 όπου υπέβαλαν αιτήματα ασύλου.
Στη ζώνη διέλευσης, στεγάστηκαν σε ένα κοντέινερ στο οικογενειακό τμήμα που επιτρεπόταν η έξοδος μόνο για ιατρικά θέματα ή άλλα ραντεβού και πάντα με αστυνομική συνοδεία. Η μητέρα ήταν έγκυος και, καθώς υπήρχαν κάποιες επιπλοκές, η εγκυμοσύνη της χαρακτηρίστηκε υψηλού κινδύνου. Χρειάστηκε να μεταφερθεί στο νοσοκομείο πολλές φορές. Σε μια από αυτές τις φορές, δέκα μέρες μετά την άφιξή τους στη ζώνη διέλευσης, ο σύζυγος τη συνόδευσε και για να του επιτραπεί αυτό, του φόρεσαν χειροπέδες και τον έδεσαν με λουρί μπροστά στην οικογένειά του και στα παιδιά του. Αναγκάστηκε να παραμείνει με χειροπέδες καθ’ όλη τη διάρκεια της επίσκεψης στο νοσοκομείο ενώ ενεργούσε ως διερμηνέας για τη σύζυγό του γιατί γνώριζε τη γλώσσα.
Στις 3 Ιουλίου 2017, το Γραφείο Μετανάστευσης και Ασύλου (« IAO») διατάχθηκε να εξετάσει το αίτημα ασύλου της οικογένειας. Οι προσφεύγοντες ζήτησαν επανειλημμένα από το ΙΑΟ να επισπεύσει τη διαδικασία, αναφερόμενοι στην περίπλοκη εγκυμοσύνη της μητέρας και στις ανάγκες των παιδιών. Φαίνεται ότι, ως ένδειξη διαμαρτυρίας, η μητέρα προέβη σε απεργία πείνας για λίγες μέρες.
Στις 24 Αυγούστου 2017, γεννήθηκε το πέμπτο παιδί τους και η οικογένεια μεταφέρθηκε από τη ζώνη διέλευσης Tompa σε ανοιχτή εγκατάσταση υποδοχής.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3
Το Δικαστήριο έκρινε ότι, ενώ η μητέρα φαινόταν να έχει λάβει την απαραίτητη ιατρική προσοχή, οι περιορισμοί που είχε υποστεί σε προχωρημένο στάδιο της εγκυμοσύνης θα της είχαν προκαλέσει άγχος και προβλήματα ψυχικής υγείας τα οποία, δεδομένης της ευαλωτότητάς της, ήταν αρκετά σοβαρά ώστε να ενεργοποιηθεί το άρθρο 3 της Σύμβασης. Όσον αφορά τα παιδιά, σύμφωνα με την προηγούμενη νομολογία, το δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 3 λόγω των συνθηκών που είχαν αντιμετωπίσει κατά τη διάρκεια των περιόδων παραμονής τους για τέσσερις μήνες στη ζώνη διέλευσης.
Το Δικαστήριο του Στρασβούργου διαπίστωσε ότι, σε αντίθεση με τη μητέρα, ο πατέρας δεν ήταν πιο ευάλωτος από οποιονδήποτε άλλον ενήλικα αιτών άσυλο που περιορίζεται στη ζώνη διέλευσης. Αν και είχε υποστηριχθεί ότι είχε προβλήματα ψυχικής υγείας που σχετίζονται με τη μεταχείρισή του στο Ιράκ, φαινόταν ότι δεν είχε αναζητήσει καμία βοήθεια από το προσωπικό. Το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε ότι οι γενικοί όροι στη ζώνη διέλευσης ήταν ιδιαίτερα ακατάλληλοι για τις περιστάσεις του. Ωστόσο, το γεγονός ότι του φόρεσαν χειροπέδες και ήταν δημοσίως δεμένος με λουρί ήταν εξευτελιστικό. Συνεπώς έπρεπε να καθοριστεί εάν η χρήση περιορισμών ήταν απαραίτητη, καθώς η προσφυγή σε σωματική βία όταν αυτή δεν ήταν απαραίτητη και επέφερε κατάπτωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας αποτελούσε καταρχήν παραβίαση των δικαιωμάτων που είχαν τεθεί σύμφωνα με το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι προσφεύγοντες είχαν κρατηθεί στη ζώνη διέλευσης ως αυτονόητο μέτρο όχι λόγω νόμιμης απόφασης που τους στερούσε την ελευθερία. Ως εκ τούτου, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση χειροπέδων και λουριού δεν είχαν «επιβληθεί στο πλαίσιο νόμιμης σύλληψης ή κράτησης».
Επιπλέον, ο πατέρας είχε ζητήσει άσυλο και είχε μεταφερθεί στο νοσοκομείο για να βοηθήσει την έγκυο γυναίκα του. Δεν υπήρχε καμία ένδειξη ότι είχε θέσει σε κίνδυνο τον εαυτό του ή οποιονδήποτε άλλον. Ακόμα κι αν οι χειροπέδες και το λουρί είχαν χρησιμοποιηθεί μόνο σε μία περίπτωση, δεν μπορούσε να θεωρηθεί ότι το μέτρο ήταν δικαιολογημένο.
Για τους λόγους αυτούς, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης και στην περίπτωση του πατέρα.
Άρθρο 5
Σύμφωνα με την προηγούμενη νομολογία του, το Δικαστήριο έκρινε ότι όταν η παραμονή οικογένειας υπερβαίνει τους τέσσερις μήνες σε ζώνη διέλευσης ισοδυναμεί με στέρηση της προσωπικής ελευθερίας. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κράτησή τους δεν μπορούσε να θεωρηθεί «νόμιμη» και ότι δεν είχαν τη δυνατότητα η κατάστασή τους να εξεταστεί έγκαιρα από δικαστήριο. Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 5 §§ 1 και 4 της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο επιδίκασε στον πατέρα 3.000 ευρώ και στη μητέρα και τα παιδιά από κοινού 12.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.500 ευρώ για όλους από κοινού για έξοδα (επιμέλεια: echrcaselaw.com).
