Το δικαίωμα στην ιδιοκτησία των πολιτών μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος στη Ρουμανία
ΑΠΟΦΑΣΗ
Dickmann και Gion κατά Ρουμανίας της 24-10-2017 (αρ. προσφ. 10346/03 και 10893/04)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Μηχανισμός αποκατάστασης περιουσιακών στοιχείων μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Αναποτελεσματικότητα διαδικασιών βάσει της νομοθεσίας για αποκατάσταση ή εξασφάλιση αποζημίωσης εκ μέρους νόμιμων κληρονόμων. Παραβίαση προστασίας της ιδιοκτησίας.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η πρώτη προσφεύγουσα Dora Dickmann, είναι υπήκοος του Ισραήλ και της Ρουμανίας, η οποία γεννήθηκε το 1932 και πέθανε το 2003. Η διαδικασία συνεχίζεται από τον σύζυγό της, τον Jean Dickmann, ο οποίος ζει στο Τελ Αβίβ (Ισραήλ). Οι προσφεύγοντες στη δεύτερη περίπτωση ήταν η Mariana Gion, υπήκοος της Ρουμανίας και της Γερμανίας, γεννημένη το 1943 που ζει στο Έσσεν της Γερμανίας, και ο σύζυγός της Helmut-Ion Gion, υπήκοος της Γερμανίας, ο οποίος γεννήθηκε το 1941 και πέθανε το 2004. Οι διαδικασίες συνεχίστηκαν από τους κληρονόμους τους Mariana Gion και Nicolette Monica Gion.
Η υπόθεση αφορά διάφορες διαδικασίες βάσει της νομοθεσίας περί αποκατάστασης περιουσιακών στοιχείων οι οποίες ενεργοποιήθηκαν το 2004 στη Ρουμανία μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος και τις καταγγελίες των προσφευγόντων για την αναποτελεσματικότητα του μηχανισμού αποκατάστασης. Ισχυρίζονται ότι αν και οι τίτλοι ιδιοκτησίας οι οποίοι ανήκαν στους προκατόχους τους, προτού εθνικοποιηθούν υπό το κομμουνιστικό καθεστώς – κτίρια και τα αντίστοιχα σπίτια- αναγνωρίστηκαν από τα ρουμανικά δικαστήρια, παρ’ όλα αυτά δεν είχαν δικαίωμα να απολαύσουν το δικαίωμά τους λόγω της πώλησης του ακινήτου από το κράτος.
Η αξίωση της κας Dickmann για αποκατάσταση του κτιρίου και της αντίστοιχης έκτασης στο Βουκουρέστι, τα οποία ανήκαν στους προκατόχους της, είχε επιτραπεί από ένα περιφερειακό δικαστήριο του Βουκουρεστίου τον Ιούνιο του 1997. Καθώς δεν ασκήθηκε έφεση η απόφαση κατέστη αμετάκλητη. Δεδομένου ότι τα διαμερίσματα του κτιρίου είχαν πωληθεί στους μισθωτές από μια κρατική εταιρεία υπεύθυνη για τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων που ανήκουν στο κράτος, το 1996 και 1997, η κα Dickmann κίνησε δύο αστικές διαδικασίες το 2000, ζητώντας την κατάργηση των συμβάσεων πώλησης. Οι ισχυρισμοί της απορρίφθηκαν και δεν ελήφθη απόφαση σχετικά με την παράλληλη αξίωσή της για αποζημίωση.
Αγωγή που υπέβαλαν οι προσφεύγοντες στη δεύτερη υπόθεση, ζητώντας αποζημιώσεις αναφορικά με ένα διαμέρισμα στο Piteşti το οποίο του ανήκε και κατασχέθηκε από το κράτος το 1977 όταν οι προσφεύγοντες αποφάσισαν να φύγουν από τη χώρα, απορρίφθηκε τον Μάιο του 1997 καθώς το διαμέρισμα είχε πωληθεί εν τω μεταξύ στους ενοικιαστές του. Οι μεταγενέστεροι ισχυρισμοί των προσφευγόντων, που αποσκοπούσαν στην ανάκτηση του διαμερίσματος, έγιναν δεκτοί το Μάιο του 2000. Ωστόσο, οι ενοικιαστές αμφισβήτησαν την εκτέλεση της εν λόγω απόφασης και το Εφετείο τελικά διαπίστωσε, με τελεσίδικη απόφαση του Ιουνίου 2003, ότι η απόφαση του Μαΐου 2000, η οποία απένειμε στους προσφεύγοντες το τίτλο του ακινήτου δεν ήταν εκτελεστή κατά των μισθωτών. Σε ξεχωριστές διαδικασίες εναντίον των ενοικιαστών, οι προσφεύγοντες ζήτησαν και πάλι να ανακτήσουν την κατοχή του ακινήτου. Αρχικά τα δικαστήρια αποφάνθηκαν υπέρ τους, αλλά τελικά το Περιφερειακό δικαστήριο έκανε δεκτή την προσφυγή των ενοικιαστών και διαπίστωσε ότι η πώληση του διαμερίσματος ήταν νόμιμη. Ταυτόχρονα έκρινε ότι οι προσφεύγοντες δικαιούταν αποζημίωση.
Οι προσφεύγοντες διαμαρτύρονται για την ανικανότητά τους να επιτύχουν την αποκατάσταση των περιουσιακών τους στοιχείων ή να εξασφαλίσουν αποζημίωση, κάτι το οποίο υποστηρίζουν ότι παραβιάζει το άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου (προστασία της ιδιοκτησίας) της Σύμβασης. Υποστηρίζουν επίσης παραβίαση του άρθρου 6 § 1 (δικαίωμα ακρόασης).
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….
Το ΕΔΔΑ έκρινε παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου και επιδίκασε:
– στον Jean Dickmann: 96.000 ευρώ για αποζημίωση και ηθική βλάβη και 1.500 ευρώ για έξοδα,
– στη Mariana Gion και στη Nicolette Monica Gion: 60.000 ευρώ από κοινού για αποζημίωση και ηθική βλάβη και 5.000 ευρώ από κοινού για έξοδα (επιμέλεια echrcaselaw.com).
