Ο ψυχικά ασθενής δράστης δεν μπορεί να απελαθεί, χωρίς επαρκείς εγγυήσεις για αποτελεσματική πρόσβασή του σε κατάλληλη περίθαλψη.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Savran κατά Δανίας της 1/10/2019 (αριθ. 57467/15)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ψυχιατρικά προβλήματα και απέλαση. Καταγγελία του προσφεύγοντος ότι, λόγω της ψυχικής του υγείας, τα δικαιώματά του θα παραβιάζονταν σε περίπτωση απέλασής του στην Τουρκία.
Το Στρασβούργο διαπίστωσε, ειδικότερα, ότι οι ψυχίατροι του συνέστησαν να παρακολουθείται στενά, ώστε η θεραπεία του να έχει αποτέλεσμα και να καταστεί δυνατή η επανένταξή του στην κοινωνία μετά τη διάπραξη του σοβαρού αδικήματος.
Το Δικαστήριο είχε αμφιβολίες σχετικά με την φροντίδα και θεραπεία που θα λάμβανε ο προσφεύγων στην Τουρκία, όπου επιπλέον δεν είχε οικογενειακούς δεσμούς και θα χρειαζόταν ένα άτομο αποκλειστικά μαζί του για να τον βοηθάει. Οι αρχές της Δανίας θα έπρεπε να λάβουν επαρκείς και μεμονωμένες εγγυήσεις για την θεραπεία του προσφεύγοντος, διαφορετικά εάν τον απέλαυναν, θα παραβίαζαν το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Arıf Savran, είναι Τούρκος υπήκοος γεννημένος το 1985. Μετακόμισε στη Δανία σε ηλικία έξι ετών με την οικογένειά του το 1991.
Αφού καταδικάστηκε για σοβαρή επίθεση που διαπράχθηκε μαζί με άλλα άτομα, η οποία είχε οδηγήσει στο θάνατο του θύματος, ο προσφεύγων τοποθετήθηκε το 2008 σε μονάδα ασφαλείας σε οικιστικό ίδρυμα για σοβαρά διανοητικά άρρωστα άτομα για αόριστο χρονικό διάστημα και εκδόθηκε απόφαση να απελαθεί.
Τον Ιανουάριο του 2012 ο κηδεμόνας του προσφεύγοντος ζήτησε από την ποινική δίωξη να επανεξετάσει την ποινή του και η εισαγγελία έφερε την υπόθεση ενώπιον του δημοτικού δικαστηρίου τον Δεκέμβριο του 2013. Βάσει ιατρικών εκθέσεων, γνωμοδοτήσεων της Υπηρεσίας Μετανάστευσης και καταθέσεων του προσφεύγοντος, το Τοπικό Δικαστήριο το 2014 άλλαξε τη ποινή του κ. Savran και διατάχθηκε να υποβληθεί σε θεραπεία σε ψυχιατρικό ίδρυμα. Επίσης, έκρινε ότι, παρά τη σοβαρότητα του εγκλήματός του, θα ήταν άστοχο να επιβληθεί η εντολή απέλασης.
Ειδικότερα, οι ειδικοί του ιατρικού κλάδου τόνισαν την ανάγκη για συνεχή θεραπεία και παρακολούθηση προκειμένου να εξασφαλιστεί η ανάρρωσή του, ενώ ο προσφεύγων υπογράμμισε ότι όλη η οικογένειά του ήταν στη Δανία, ότι δεν μιλούσε τουρκικά, μόνο κάποια κουρδικά και ότι ανησυχούσε για τη διαθεσιμότητα της απαραίτητης θεραπείας στην Τουρκία.
Μετά από έφεση της εισαγγελικής αρχής, το Ανώτατο Δικαστήριο ανακάλεσε την απόφαση του Δικαστηρίου του Δήμου τον Ιανουάριο του 2015.
Με βάση τα συμπεράσματά του σχετικά με τις πληροφορίες σχετικά με την πρόσβαση στα φάρμακα στην Τουρκία βάση της ιατρικής βάσης δεδομένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής MedcoI και την έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών, το δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο κ. Savran θα μπορούσε να συνεχίσει τη θεραπεία του στην Τουρκία. Τόνισε επίσης τη φύση και τη σοβαρότητα του εγκλήματος. Τον Μάιο του 2015 δεν του επετράπη να ασκήσει ένδικο μέσο στο Ανώτατο Δικαστήριο.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3
Το Δικαστήριο επανέλαβε τις αρχές της υπόθεσης Paposhvili κατά Βελγίου σχετικά με την απέλαση των σοβαρά ασθενών και τα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη από τα εθνικά δικαστήρια. Ειδικότερα, οι αρχές έπρεπε να καθορίσουν κατά περίπτωση εάν η γενικά διαθέσιμη περίθαλψη στο κράτος υποδοχής ήταν επαρκής και κατάλληλη για τη θεραπεία της ασθένειας του προσφεύγοντος προκειμένου να αποφευχθεί η ταλαιπωρία που είναι αντίθετη προς το άρθρο 3. Υπήρχε υψηλό όριο για την εφαρμογή της διατάξεως αυτής στις περιπτώσεις αυτές.
Σημαντικοί παράγοντες ήταν η πραγματική πρόσβαση στην κατάλληλη περίθαλψη, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως το κόστος της θεραπείας, η ύπαρξη ενός κοινωνικού και οικογενειακού δικτύου και η απόσταση που πρέπει να διανυθεί για θεραπεία. Εάν εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με τον αντίκτυπο της απέλασης, το κράτος υποδοχής έπρεπε να λάβει ατομικές και επαρκείς εγγυήσεις ως προς την προσβασιμότητα και τη διαθεσιμότητά τους ως προϋπόθεση για την απέλαση.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ένα βασικό στοιχείο στην περίπτωση του κ. Savran ήταν η ανάγκη παρακολούθησης και ελέγχου για την αποφυγή της επιδείνωσης των ψυχωσικών συμπτωμάτων του κατά την απέλαση.
Το Τοπικό Δικαστήριο είχε αμφιβολίες σχετικά με το αν θα είχε τέτοιες διευκολύνσεις και είχε αποφανθεί κατά της επιστροφής του, αν και το Ανώτατο Δικαστήριο είχε ανατρέψει τη διαπίστωση αυτή. Είχε κρίνει ότι τα απαραίτητα φάρμακα ήταν διαθέσιμα και ότι η πρόσβαση στην περίθαλψη θα ήταν δυνατή εάν ζούσε, όπως αναμενόταν, σε ένα χωριό που ήταν 100 χιλιόμετρα από την πλησιέστερη πόλη, Konya. Θα μπορούσε επίσης να μιλήσει κουρδικά στο ιατρικό προσωπικό.
Ωστόσο, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η ανάγκη παρακολούθησης και ελέγχου του κ. Savran ήταν ένα σημαντικό πρόσθετο στοιχείο στην περίπτωσή του. Οι ψυχίατροι είχαν δηλώσει ότι έπρεπε να παίρνει φάρμακα σε καθημερινή βάση και ότι οι προοπτικές για την επανένταξή του στην κοινωνία ήταν καλές αν είχε την κατάλληλη οικογενειακή και εντατική θεραπεία, διαφορετικά οι προοπτικές ήταν κακές.
Ωστόσο, το Ανώτατο Δικαστήριο δεν είχε αναπτύξει το ζήτημα αυτό. Εξάλλου, ο προσφεύγων δεν είχε οικογενειακό δίκτυο στην Τουρκία. Μολονότι το θέμα αυτό δεν είχε επισημανθεί στις ιατρικές εκθέσεις, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η απουσία ενός τέτοιου δικτύου θα του προκαλούσε πρόσθετες δυσκολίες και θα καθιστούσε ακόμη πιο σημαντικό το να έχει την απαραίτητη παρακολούθηση και έλεγχο. Για το σκοπό αυτό, θα χρειαζόταν τουλάχιστον βοήθεια υπό τη μορφή τακτικού και προσωπικού ατόμου αποκλειστικής φροντίδας και οι δανικές αρχές θα έπρεπε να βεβαιώσουν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν διαθέσιμο γι’ αυτόν.
Συνολικά, το Δικαστήριο μοιράστηκε τις ανησυχίες του εθνικού Δικαστηρίου σχετικά με το αν ο κ. Savran θα ήταν σε θέση να λάβει την απαραίτητη θεραπεία στην Τουρκία. Αυτή η αβεβαιότητα εγείρει σοβαρές αμφιβολίες ως προς τον αντίκτυπο της απέλασης στον ίδιο, κάτι το οποίο το κράτος υποδοχής έπρεπε να διαλύσει, με της λήψης ατομικών και επαρκών εγγυήσεων από το κράτος υποδοχής ως προϋπόθεση για την απέλαση. Οι διαβεβαιώσεις έπρεπε να αποδείξουν ότι η κατάλληλη θεραπεία θα ήταν διαθέσιμη και προσβάσιμη και ότι το άτομο δεν θα βρισκόταν σε κατάσταση αντίθετη προς το άρθρο 3.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η απέλαση του κ. Savran στην Τουρκία χωρίς οι δανικές αρχές να λάβουν τέτοιες ατομικές και επαρκείς διαβεβαιώσεις θα παραβίαζε αυτή τη διάταξη της Σύμβασης.
Λοιπά άρθρα
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι δεν χρειάστηκε να προβεί σε χωριστή εξέταση της καταγγελίας του προσφεύγοντος βάσει του άρθρου 8.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η διαπίστωση που περιέχεται στην απόφαση αποτελεί επαρκή δίκαιη ικανοποίηση για οποιαδήποτε ηθική βλάβη που υπέστη ο προσφεύγων.
Ξεχωριστές απόψεις
Οι δικαστές Kjølbro, Motoc και Mourou-Vikström εξέφρασαν κοινή αντίθετη γνώμη, η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση.
