Γυναίκες προσέφυγαν στο ΕΔΔΑ για το δικαίωμα της άμβλωσης στην Πολωνία. Απόρριψη των προσφυγών ως απαράδεκτων
ΑΠΟΦΑΣΗ
Α.Μ. κ.α. κατά Πολωνίας της 08.06.2023 (αρ. προσφ. 4188/21, 4957/21, 5014/21, 5523/21, 5876/21, 6114/21, 6217/21, 8857/21)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Επικαλούμενες το άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής)της ΕΣΔΑ, οι προσφεύγουσες παραπονέθηκαν ιδίως ότι, ως γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία, υπήρξαν πιθανά θύματα παραβίασης των δικαιωμάτων τους, καθώς οι τροποποιήσεις του νόμου τις ανάγκαζαν πλέον να μηνδιακόψουν την εγκυμοσύνη ακόμη και στην περίπτωση εμβρυϊκής ανωμαλίας.
Οι προσφεύγουσες ισχυρίστηκαν ιδίως ότι, μετά από τροποποιήσεις του νομοθετικού πλαισίου το 2020, είχε ουσιαστικά απαγορευτεί η πρόσβαση σε νόμιμη άμβλωση σε περίπτωση εμβρυϊκών ανωμαλιών. Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι προσφεύγουσες δεν είχαν παράσχει κανένα πειστικό ιατρικό στοιχείο που να αποδεικνύει ότι διέτρεχαν πραγματικό κίνδυνο ώστε να επηρεαστούν άμεσα από τις νομοθετικές τροποποιήσεις του 2020. Ούτε είχαν προσκομίσει έγγραφα σχετικά με τις προσωπικές τους συνθήκες, κάτι που το καθιστούσε αδύνατο να αξιολογηθούν οι συνθήκες της κατάστασής τους.
Περίπου 1.000 προσφυγές που αφορούσαν περιορισμούς στα δικαιώματα άμβλωσης λόγω εμβρυικών ανωμαλιών στην Πολωνία, κατατέθηκαν στο Δικαστήριο από το 2021, οι οποίες εξακολουθούν να βρίσκονται σε εξέλιξη.
Tο ΕΔΔΑέκρινε ότι οι προσφεύγουσες δεν είχαν παράσχει κανένα πειστικό στοιχείο ότι πραγματικά κινδύνευαν να επηρεαστούν άμεσα από τις τροποποιήσεις που εισήχθησαν με την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ούτε προσκόμισαν έγγραφα σχετικά με τις προσωπικές τους συνθήκες. Δεδομένου ότι οι ισχυρισμοί τους ήταν υποθετικοί και αφηρημένοι, το Δικαστήριο κήρυξε ομόφωνα απαράδεκτες όλες τις προσφυγές στο σύνολό τους.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγουσες είναι οκτώ υπήκοοι της Πολωνίας, οι οποίες γεννήθηκαν μεταξύ 1980 και 1993. Στις 22 Ιουνίου 2017 μια ομάδα 104 βουλευτών υπέβαλε αίτηση στο Συνταγματικό Δικαστήριο με σκοπό τα άρθρα 4α(1)2 και 4α(2) του Νόμου για τον οικογενειακό προγραμματισμό, την προστασία του ανθρώπινου εμβρύου και τις συνθήκες που επιτρέπουν τη διακοπή της εγκυμοσύνης, να χαρακτηριστούν αντισυνταγματικά. Οι διατάξεις αυτές αφορούν τη νόμιμη άμβλωση λόγω εμβρυικών ανωμαλιών.
Στις 19 Νοεμβρίου 2019 μια ομάδα 118 βουλευτών κατέθεσε νέα αίτηση στο Συνταγματικό Δικαστήριο για να κηρυχθούν ασυμβίβαστα με το Σύνταγμα τα άρθρα 4α (1) 2 και 4α (2) (πρώτη πρόταση) του νόμου του 1993 (υπόθεση K 1/20).Στις 22 Οκτωβρίου 2020 το Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε ότι τα άρθρα 4α(1)2 και 4α(2) του 1993 ήταν ασυμβίβαστα με το Σύνταγμα. Η εν λόγω απόφαση τέθηκε σε ισχύ στις 27 Ιανουαρίου 2021.
Ακολούθησαν εκτεταμένες, μεγάλης κλίμακας, διαδηλώσεις στους δρόμους. Στο πλαίσιο αυτό, οι προσφεύγουσες υπέβαλαν τις προσφυγές τους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο χρησιμοποιώντας προσυμπληρωμένο έντυπο αίτησης που είχε αναρτηθεί στο Διαδίκτυο από την πολωνική μη κυβερνητική οργάνωση FEDERA (Ομοσπονδία Γυναικών και Οικογενειακού Προγραμματισμού), μαζί με νομικές γνωμοδοτήσεις, οι οποίες εκπονήθηκαν από τον Επίτροπο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Δημοκρατίας της Πολωνίας, το Ίδρυμα του Ελσίνκι για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον Δικηγορικό Σύλλογο της Πολωνίας.
Η κάθε προσφεύγουσα πρόσθεσε μερικές φράσεις σχετικά με τις προσωπικές της συνθήκες. Δύο από τις προσφεύγουσες ισχυρίστηκαν ότι έπασχαν από πάθηση που προκαλούσε υψηλότερο κίνδυνο εμβρυϊκών ανωμαλιών, ενώ δύο άλλες ήταν έγκυες τη στιγμή της υποβολής των προσφυγών τους και ανησυχούσαν για τυχόν επιπλοκές. Οι υπόλοιπες προσφεύγουσες είτε σχεδίαζαν να τεκνοποιήσουν είτε σταμάτησαν να προσπαθούν μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου επειδή φοβήθηκαν ότι δεν θα λάβουν επαρκή ιατρική περίθαλψη από το κράτος, εάν διαπιστωθεί ότι το έμβρυο έχει σοβαρή ανωμαλία.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις μπορούσε ένας προσφεύγων να ισχυριστείπωςήταν θύμα παραβίασης της Σύμβασης λόγω του κινδύνου μελλοντικής παραβίασης.
Στη συνέχεια σημείωσε ότι για να μπορεί μια γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία στην Πολωνία να ισχυριστεί ότι έπεσε θύμα περιορισμού της άμβλωσης, θα έπρεπε να παρουσιάσει εύλογες και πειστικές αποδείξεις για την ύπαρξη σημαντικής πιθανότητας ότι μια παραβίαση θα την επηρέαζε προσωπικά. Η απλή υποψία ή η εικασία ήταν μη επαρκές κριτήριο.
Ωστόσο, οι προσφεύγουσες δεν είχαν παράσχει κανένα πειστικό στοιχείο ότι πραγματικά κινδύνευαν να επηρεαστούν άμεσα από τις τροποποιήσεις που εισήχθησαν με την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίουτης 22ας Οκτωβρίου 2020. Ειδικότερα, δεν είχαν προσκομίσει κανένα ιατρικό ή άλλο αποδεικτικό στοιχείο σχετικά με το γεγονός ότι δυνητικά διέτρεχαν υψηλότερο κίνδυνο εμβρυϊκών ανωμαλιών. Ούτε προσκόμισαν έγγραφα σχετικά με τις προσωπικές τους συνθήκες, καθιστώντας αδύνατη την αξιολόγηση της ατομικής τους κατάστασης.
Επιπλέον, όσον αφορά τα επιχειρήματα των προσφευγουσών ότι μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο η ζωή ή η υγεία τους σε περίπτωση προβλημάτων υγείας κατά τη διάρκεια μιας μελλοντικής εγκυμοσύνης ή ότι δεν θα μπορούσαν να λάβουνεπαρκή ιατρική περίθαλψη, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το άρθρο 4α(1)1 του νόμου του 1993, που επιτρέπει την άμβλωση βάσει νόμου, αν η εγκυμοσύνη έθετε σε κίνδυνο τη ζωή ή την υγεία της μητέρας, εξακολουθούσε να ισχύει.
Οι περιορισμοί που προέκυψαν από τις τροποποιήσεις της σχετικής νομοθεσίας θα μπορούσαν να έχουν συνέπειες για τις προσφεύγουσες, όμωςήταν υποθετικοί και πολύ αφηρημένοι, ώστε να μπορούν οι προσφεύγουσες ναισχυριστούν ότι είναι «θύματα» κατά την έννοια του άρθρου 34 της Σύμβασης.
Συνεπώς, το ΕΔΔΑ απέρριψε τις προσφυγές ως απαράδεκτες στο σύνολό τους (επιμέλεια:echrcaselaw.com).
