Έξωση μητέρας και ανήλικου τέκνου από δημόσιο ξενώνα. Παραβίαση δικαιώματος σεβασμού της κατοικίας
ΑΠΟΦΑΣΗ
Mukovoz κατά Ουκρανίας της 12.01.2023 (αρ. προσφ. 17414/11)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η προσφεύγουσα αναγκάστηκε μαζί με τον ανήλικο γιο της να εγκαταλείψουν διαμέρισμα δημόσιου ξενώνα στο οποίο διέμεναν, με την αιτιολογία ότι είχε λήξει η σύμβαση μίσθωσης που είχε με το Πανεπιστήμιο, στο οποίο ανήκε. Στις 30 Οκτωβρίου 2009, η προσφεύγουσα προσέβαλε την έξωσή της ενώπιον δικαστηρίου.
Σύμφωνα με το άρθρο 132 του Κώδικα Στέγασης, το οποίο απαγόρευε την έξωση από εταιρικούς ξενώνες εργαζομένων που ανατρέφουν παιδιά ως μονογονεϊκές οικογένειες, είχε το δικαίωμα να διατηρήσει την εν λόγω κατοικία της, δεδομένου ότι η σύμβαση εργασίας της με το Πανεπιστήμιο είχε πρόσφατα παραταθεί. Ακόμη, η προσφεύγουσα επισήμανε ότι βρισκόταν σε επισφαλή κατάσταση, δεδομένου ότι μεγάλωνε μόνη της το ανήλικο παιδί της, ότι το τελευταίο έπασχε από διάφορες χρόνιες ασθένειες (προσκόμισε ιατρικά πιστοποιητικά) και ότι η τήρηση της μίσθωσης ήταν ζήτημα ζωτικής σημασίας για την ίδια.
Το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι η έξωση της προσφεύγουσας από εταιρικό ξενώνα που ανήκει σε δημόσιο Πανεπιστήμιο ισοδυναμούσε με παρέμβαση στο δικαίωμά της για σεβασμό της κατοικίας της και ότι το γεγονός αυτό δεν αμφισβητήθηκε από τα αντίδικα μέρη. Ταυτόχρονα, επεσήμανε ότι από τη συλλογιστική που παρέθεσε το Εφετείο στην απόφασή του προκύπτει ότι, αφού αποφάσισε ότι η σύμβαση μισθώσεως της ενάγουσας είχε λήξει, προσέδωσε στο στοιχείο αυτό πρωταρχική σημασία.
Το ΕΔΔΑ δεν διαπίστωσε ότι οι εγχώριες δικαστικές αρχές παρείχαν επαρκή αιτιολογία για να αποδείξουν ότι υπήρχε πιεστική κοινωνική ανάγκη για την έξωση. Έτσι διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ και επιδίκασε στην προσφεύγουσα 4.500 ευρώ για ηθική βλάβη.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Καταγγελίες της προσφεύγουσας ότι η έξωση της ίδιας και του ανήλικου γιου της, από δημόσιο ξενώνα δεν ήταν νόμιμη και αναγκαία και ότι τα εγχώρια δικαστήρια δεν είχαν παράσχει επαρκή αιτιολογία για τις αποφάσεις τους σχετικά με το θέμα, ούτε είχε στη διάθεσή της αποτελεσματικό ένδικο μέσο για να υποστηρίξει τη θέση της. Η προσφεύγουσα επικαλέστηκε τα άρθρα 6, 8 και 13 της ΕΣΔΑ.
Την 1η Σεπτεμβρίου 2009, η διοίκηση του Information Technology and Land Management College, δημόσιο εκπαιδευτικό ίδρυμα συνδεδεμένο με το Εθνικό Πανεπιστήμιο Αεροπορίας, του οποίου η προσφεύγουσα ήταν μέλος ΔΕΠ κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της κύριας δίκης, απαίτησε από την προσφεύγουσα και τον ανήλικο γιο της να εγκαταλείψουν τον ξενώνα του Πανεπιστημίου, δεδομένου ότι είχε λήξει η σύμβαση μίσθωσης.
Στις 30 Οκτωβρίου 2009, η προσφεύγουσα προσέβαλε την έξωσή της ενώπιον δικαστηρίου. Επισήμανε ότι, τον Μάρτιο του 2005, της είχε παραχωρηθεί ένα διαμέρισμα (γκαρσονιέρα) στον εν λόγω ξενώνα στο πλαίσιο της απασχολήσεώς της στο Πανεπιστήμιο. Ήταν το μοναδικό σπίτι της ίδιας και του γιου της. Διοικητικά, η κατοικία τους τακτοποιήθηκε μέσω διαφόρων συμβάσεων μίσθωσης ορισμένου χρόνου. Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 132 του Κώδικα Στέγασης, το οποίο απαγόρευε την έξωση από εταιρικούς ξενώνες εργαζομένων που ανατρέφουν παιδιά ως μονογονεϊκές οικογένειες, είχε το δικαίωμα να διατηρήσει την εν λόγω κατοικία της, δεδομένου ότι η σύμβαση εργασίας της με το Πανεπιστήμιο είχε πρόσφατα παραταθεί. Ισχυρίστηκε επίσης ότι έπρεπε να χρηματοδοτήσει την πλήρη ανακαίνιση του διαμερίσματος, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης ειδών υγιεινής, πριν μετακομίσει, και ότι, λαμβανομένης υπόψη αυτής της ιδιαίτερης προσπάθειας και των προσωπικών δεσμών που είχε δημιουργήσει η οικογένειά της με το διαμέρισμα από το 2005, η ξαφνική και ανεξήγητη μίσθωσή του σε απροσδιόριστο τρίτο θα μπορούσε να είναι καταστροφική. Τέλος, η προσφεύγουσα επισήμανε ότι βρισκόταν σε επισφαλή κατάσταση, ήτοι ότι μεγάλωνε μόνη της το ανήλικο τέκνο της, ότι το τέκνο της έπασχε από διάφορες αποδεδειγμένες χρόνιες ασθένειες και ότι η τήρηση της μίσθωσης ήταν ζήτημα ζωτικής σημασίας για την ίδια.
Στις 16 Φεβρουαρίου 2010, το περιφερειακό δικαστήριο του Sviatoshinskyi στο Κίεβο έκανε δεκτό το αίτημά της. Αναφερόμενο στο άρθρο 132 του Κώδικα Στέγασης, το Περιφερειακό Δικαστήριο έκρινε ότι δεν μπορούσε να εκδιωχθεί καθώς είχε παραταθεί η σύμβαση εργασίας της με το Πανεπιστήμιο.
Στις 14 Ιουλίου 2010, το Εφετείο του Κιέβου έκανε δεκτή την έφεση της αντίδικης πλευράς και διέταξε την έξωση της προσφεύγουσας με την αιτιολογία ότι είχε λήξει η σύμβαση μίσθωσης. Το δικαστήριο δεν απάντησε στα επιχειρήματα της προσφεύγουσας όσον αφορά την προσωπική της κατάσταση ή το επιχείρημά της ότι είχε ειδικό δικαίωμα βάσει του άρθρου 132 του Κώδικα Στέγασης για παράταση της μίσθωσής της.
Η προσφεύγουσα επανέλαβε επίσης τα επιχειρήματά της σχετικά με την επισφαλή κατάστασή της και τους σημαντικούς προσωπικούς δεσμούς της με το επίδικο διαμέρισμα και επισήμανε ότι η διοίκηση του Πανεπιστημίου είχε εμμέσως θεωρήσει έγκυρη τη σύμβαση μίσθωσης, καθώς συνέχιζε να της αποστέλλει τιμολόγια για το μηνιαίο μίσθωμα και τα έξοδα κοινής ωφελείας που αφορούσαν το διαμέρισμα και τα πλήρωνε ευσυνείδητα και τακτικά. Τελικά η ίδια και ο γιος της αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν τον Οκτώβριο του 2010.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Η προσφεύγουσα κατήγγειλε ότι η έξωσή της δεν ήταν ούτε νόμιμη ούτε αναγκαία και ότι το Εφετείο και το Ανώτατο Δικαστήριο δεν έδωσαν επαρκείς απαντήσεις στα κύρια επιχειρήματά της και δεν αξιολόγησαν την προσωπική της κατάσταση. Απαντώντας στην ένσταση της κυβέρνησης ότι είχε καταχραστεί το δικαίωμα υποβολής αίτησης, καθώς δεν είχε ενημερώσει ούτε τις εγχώριες αρχές ούτε το Δικαστήριο ότι κατείχε κατοικία την οποία είχε κληρονομήσει στο χωριό Parkhomivka, η προσφεύγουσα σημείωσε ότι αυτή ήταν μη κατοικήσιμη και ότι βρισκόταν περίπου 400 χιλιόμετρα μακριά από τον εργοδότη της στο Κίεβο, σε ένα χωριό χωρίς υποδομές. Επομένως, δεν μπορούσε ούτε να διαμένει στην κατοικία αυτή ούτε να συγκεντρώνει χρήματα για να χρηματοδοτεί τη διαμονή της στο Κίεβο είτε νοικιάζοντάς την είτε πωλώντας την.
Η Κυβέρνηση υποστήριξε ότι στην υπό κρίση υπόθεση δεν υπήρξε παράβαση του άρθρου 8.
Επανεξετάζοντας τα πραγματικά περιστατικά της υπό κρίση υπόθεσης υπό το πρίσμα της πάγιας νομολογίας του (βλ. μεταξύ άλλων, απόφαση McCann κατά Ηνωμένου Βασιλείου, αριθ. προσφ. 19009/04, § 50, ΕΣΔΑ 2008, και Kryvitska και Kryvitskyy κατά Ουκρανίας της 02.12.2010, αρ. προσφ. 30856/03, §§ 42-44), το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι η έξωση της προσφεύγουσας από εταιρικό ξενώνα που ανήκει σε δημόσιο πανεπιστήμιο ισοδυναμούσε με παρέμβαση στο δικαίωμά της για σεβασμό της κατοικίας της και ότι το γεγονός αυτό δεν αμφισβητήθηκε από τα αντίδικα μέρη.
Το Δικαστήριο δεν αρνήθηκε ότι η επίμαχη επέμβαση θα μπορούσε να επιδιώκει θεμιτό σκοπό, ήτοι την προστασία των δικαιωμάτων άλλων προσώπων που συνδέονται με το Πανεπιστήμιο και χρειάζονται στέγη, και ότι έχει κάποια βάση στο εσωτερικό δίκαιο, ιδίως στις διατάξεις του δικαίου των συμβάσεων, όπως αυτές έχουν ερμηνευθεί από τα εθνικά δικαστήρια.
Ταυτόχρονα, το Δικαστήριο επεσήμανε ότι από τη συλλογιστική που παρέθεσε το Εφετείο στην απόφασή του προκύπτει ότι, αφού αποφάσισε ότι η σύμβαση μίσθωσης της ενάγουσας είχε λήξει, προσέδωσε στο στοιχείο αυτό πρωταρχική σημασία. Δεν παρείχε καμία περαιτέρω αιτιολογία για την απόρριψη των λοιπών επιχειρημάτων της προσφεύγουσας, ιδίως εκείνου που έγινε δεκτό προηγουμένως από το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, σύμφωνα με το οποίο, δυνάμει του άρθρου 132 του Κώδικα Στέγασης, η προσφεύγουσα είχε το δικαίωμα να διατηρήσει τη μίσθωση λόγω της παράτασης της σύμβασης εργασίας της. Επιπλέον, το Εφετείο δεν εξέτασε τα λοιπά επιχειρήματα της προσφεύγουσας ούτε ανέφερε, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, ότι επιδίωξε να σταθμίσει την απόφασή της να ανακτήσει το διαμέρισμα προς όφελος απροσδιόριστων τρίτων έναντι του ισχυρισμού της ότι η διατήρηση της μίσθωσης ήταν ζήτημα ζωτικής σημασίας για την ίδια και τον ανήλικο γιο της. Υπό αυτές τις συνθήκες, το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε ότι οι εγχώριες δικαστικές αρχές παρείχαν επαρκή αιτιολογία για να αποδείξουν ότι υπήρχε πιεστική κοινωνική ανάγκη για την έξωση ή ότι δικαιολόγησαν την αναλογικότητά της για τους σκοπούς του άρθρου 8 της Σύμβασης.
Το Δικαστήριο έχει ήδη διαπιστώσει παραβιάσεις του άρθρου 8 της Σύμβασης σε άλλες υποθέσεις, ιδίως κατά της Ουκρανίας, όπου οι προσφεύγοντες δεν είχαν το πλεονέκτημα, στο πλαίσιο διαδικασίας που αφορά έξωση από δημόσια στέγαση, εξέτασης της αναγκαιότητας της παρέμβασης (βλ. Kryvitska και Kryvitskyy §§ 51-52· Dakus, §§ 52-53· και Sadovyak κατά Ουκρανίας της 17.05.2018 [Επιτροπή], αρ. προσφ.17365/14, §§ 34-35).
Το ΕΔΔΑ δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε 4.500 ευρώ για ηθική βλάβη (επιμέλεια: echrcaselaw.com).
