Αποκλεισμός ισοβίτη από δικαίωμα ψήφου. Αναλογικό μέτρο που δεν παραβίασε το δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές

ΑΠΟΦΑΣΗ

Kalda κατά Εσθονίας της 06.12.2022 (αρ. 2) (αρ. προσφ. 14581/20)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ισοβίτης και απαγόρευση δικαιώματος ψήφου στις ευρωεκλογές. Δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές.

Ο προσφεύγων είναι επικίνδυνος εγκληματίας. Καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη για δύο ανθρωποκτονίες, ληστείες και παράνομη κατοχή όπλου. Κατά την διάρκεια της κράτησης καταδικάστηκε για απόπειρα απόδρασης και απόπειρα ανθρωποκτονίας κρατούμενου. Αποκλείστηκε από το δικαίωμα ψήφου στις Ευρωεκλογές δυνάμει της εγχώριας νομοθεσίας. Άσκησε προσφυγή για παραβίαση του δικαιώματος για ελεύθερες εκλογές.

Το Στρασβούργο τόνισε ότι το δικαίωμα ψήφου είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία και τη διατήρηση μιας αποτελεσματικής και ουσιαστικής δημοκρατίας, δεν είναι όμως απεριόριστο. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνεται ενδελεχή έρευνα του περιθωρίου εκτίμησης που οδηγεί στον αποκλεισμό του .

Εν προκειμένω διαπίστωσε ότι τα εγχώρια δικαστήρια είχαν διενεργήσει ενδελεχή έρευνα και απέκλεισαν τον προσφεύγοντα λαμβάνοντας υπόψη την σοβαρότητα και τον αριθμό των εγκλημάτων που είχε διαπράξει, καθώς και της επακόλουθης εγκληματικής συμπεριφοράς και προσωπικότητας του στη φυλακή και το γεγονός ότι είχε φυλακιστεί ισόβια.

Το ΕΔΔΑ έκρινε κατά πλειοψηφία ότι δεν παραβιάστηκε το δικαίωμα ψήφου του προσφεύγοντα.

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 3 Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων, Romeo Kalda, είναι Εσθονός υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1974. Εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης από το 1996 για πολλά αδικήματα, συμπεριλαμβανομένων: δύο ανθρωποκτονιών (η μία αφορούσε αστυνομικό), δύο κατηγορίες για παράνομη κατοχή, χρήση πυροβόλου όπλου, δύο απόπειρες απόδρασης από το κατάστημα κράτησης και δύο ληστείες. Συνεχίζει να είναι κρατούμενος στη φυλακή Viru. Μετά την καταδίκη του σε ισόβια κάθειρξη έχει επίσης καταδικαστεί για απόπειρα ανθρωποκτονίας συγκρατούμενού του. Σύμφωνα με έκθεση της φυλακής του 2019, θεωρήθηκε άκρως επικίνδυνος.

Τα εθνικά δικαστήρια απέρριψαν το αίτημά του για αποφυλάκιση υπό όρους το 2020, λαμβάνοντας υπόψη τον χαρακτήρα του, τη βαρύτητα των εγκλημάτων, τον πρότερο βίο του και τις εκθέσεις αξιολόγησης κινδύνου. Η εσθονική νομοθεσία ορίζει ότι ένα άτομο που έχει καταδικαστεί για ποινικό αδίκημα από δικαστήριο και που εκτίει ποινή φυλάκισης δεν έχει δικαίωμα ψήφου στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το 2019, ο προσφεύγων ζήτησε ωστόσο να ψηφίσει στις ευρωεκλογές που διενεργήθηκαν εκείνο το έτος. Το αίτημά του απορρίφθηκε από τις τοπικές αρχές. Αμφισβήτησε την απόφαση αυτή στα δικαστήρια. Το Εφετείο τελικά δεν βρήκε λόγο να διαφοροποιηθεί από προηγούμενες αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου στις προηγούμενες αιτήσεις του για ψήφο, και αποφάνθηκε ότι η απαγόρευση ήταν ανάλογη στη συγκεκριμένη περίπτωσή του, δεδομένου του ποινικού μητρώου και της ποινής του.

Άσκησε προσφυγή για παραβίαση του άρθρου 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου (δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές) της ΕΣΔΑ.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το Δικαστήριο τόνισε ότι το δικαίωμα ψήφου ήταν ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία και διατήρηση μιας αποτελεσματικής και ουσιαστικής δημοκρατίας, και ότι η καθολική ψηφοφορία αποτελούσε βασική αρχή. Τα δικαιώματα που προστατεύονται από το άρθρο 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου δεν είναι, από την άλλη πλευρά, απόλυτα. Το «περιθώριο εκτίμησης» που δόθηκε στα κράτη σε αυτό το θέμα ήταν ευρύ, καθώς υπήρχαν πολλοί τρόποι οργάνωσης των εκλογικών συστημάτων και υπήρχαν ιστορικές, πολιτιστικές και πολιτικές διαφορές μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών.

Το Δικαστήριο συνέχισε σημειώνοντας ότι η νόμιμη απαγόρευση στην Εσθονία ίσχυε αυτοδίκαια για όλους όσους βρίσκονταν υπό κράτηση, η οποία επιφανειακά ήταν παρόμοια με προηγούμενες περιπτώσεις όπου είχε διαπιστωθεί παράβαση του δικαιώματος ψήφου. Ωστόσο, το Δικαστήριο έκρινε ότι καθήκον του ήταν να εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο η εσωτερική νομοθεσία εφαρμόστηκε στον συγκεκριμένο προσφεύγοντα υπό τις ιδιαίτερες περιστάσεις, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, τα πορίσματα των εθνικών δικαστηρίων.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα δικαστήρια είχαν προβεί σε ενδελεχή εκτίμηση των περιστάσεων για να καθοριστεί η αναλογικότητα του μέτρου. Ειδικότερα, τα δικαστήρια έκριναν ότι η απαγόρευση ψήφου ήταν αναλογική όσον αφορούσε τον προσφεύγοντα, δεδομένου του αριθμού, της βαρύτητας και τη φύση των εγκλημάτων του, τη συνεχιζόμενη εγκληματική του συμπεριφορά ενώ βρισκόταν στη φυλακή, καθώς και την ισόβια κάθειρξη του.

Το Δικαστήριο επισήμανε επίσης ότι παρόλο που το Ανώτατο Δικαστήριο της Εσθονίας είχε ασκήσει μια συνολική κριτική κατά της γενικής απαγόρευσης των δικαιωμάτων ψήφου των κρατουμένων, το δικαστήριο αυτό έκρινε την απαγόρευση της ψήφου ως συνταγματική σε σχέση με τον προσφεύγοντα.

Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε βάση για να διαπιστωθεί ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν υπερβεί τα περιθώρια που τους δόθηκαν κατά την αξιολόγηση της απαγόρευσης ψήφου σε σχέση με τον προσφεύγοντα. Ακολούθησε ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.

Μειοψηφίες: Οι δικαστές Σεργίδης και Zünd εξέφρασαν αντίθετες απόψεις, που επισυνάπτονται στην απόφαση (επιμέλεια: echrcaselaw.com).