Απέλαση ιεραποστόλων της Ενωτικής εκκλησίας από τη Ρωσία με συνοπτικές μη νόμιμες διαδικασίες, συνιστά πολλαπλή παραβίαση της ΕΣΔΑ
ΑΠΟΦΑΣΗ
Corley και Λοιποί κατά Ρωσίας της 23.11.2021 (αρ. 292/06 και 43490/06)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Προστασία αλλοδαπών νομίμως διαμενόντων σε άλλο κράτος από αυθαίρετες αποφάσεις απέλασης. Ελευθερία της θρησκείας και απαγόρευση κάθε απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης.
Οι δύο προσφεύγοντες είναι ιεραπόστολοι της Ενωτικής Εκκλησίας. Είναι Αμερικανός και Ιάπωνας υπήκοος αντιστοίχως. Η υπό κρίση υπόθεση αφορά την απέλαση τους από τη Ρωσία λόγω των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων και της Ιεραποστολικής τους δράσης στη χώρα υποδοχής. Όσον αφορά τον πρώτο προσφεύγοντα, παραποιήθηκαν σκοπίμως και αυθαιρέτως από τις αρχές τα στοιχεία σχετικά με την ημερομηνία λήξης της άδειας παραμονής, κατά την διάρκεια των δικαστικών αργιών των εορτών των Χριστουγέννων με αποτέλεσμα να μην δύναται να αιτηθεί αναστολή. Απελάθηκε από τη χώρα άμεσα. Ο δεύτερος προσφεύγων κατηγορήθηκε για παραβίαση του κανονισμού αλλαγής διεύθυνσης εντός τριών ημερών και απελάθηκε άμεσα υποχρεούμενος να υπογράψει παραίτηση από την άσκηση ένδικων μέσων κατά της απόφασης. Βασιζόμενοι στο άρθρο 1 του 7ου Πρωτοκόλλου (διαδικαστικές διασφαλίσεις σχετικά με την απέλαση αλλοδαπών) και Άρθρο 9 (ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, παραπονέθηκαν ότι τα μέτρα εναντίον τους δεν είχαν εκτελεστεί νόμιμα. Ισχυρίστηκαν επίσης βάσει του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής). Επιπλέον, ο δεύτερος προσφεύγων άσκησε καταγγελία βάσει του άρθρου 2 του 4ου πρωτοκόλλου(ελευθερία κυκλοφορίας) και Άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης). Βασιζόμενος σχετικά με το άρθρο 5 §§ 1 (στ) και 5 (δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια) ισχυρίστηκε ότι κρατήθηκε παράνομα αλλά δεν είχε κανένα δικαίωμα αποζημίωσης βάσει της ρωσικής νομοθεσίας αναφορικά με τη παράνομη φυλάκιση.
Το ΕΔΔΑ λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο με τον οποίο απελάθηκαν, κυρίως την εμπλοκή των υπηρεσιών ασφαλείας στις διαδικασίες απέλασης αλλά και το γεγονός ότι οι ίδιες ο αρχές δημιούργησαν τους λόγους απέλασης με την παραποίηση της ημερομηνίας λήξης της άδειας παραμονής του πρώτου προσφεύγοντα και της παράνομης σύλληψης του β΄προσφεύγοντα, έκρινε ότι υπήρχε παραβίαση του άρθρου 1 του 7ου Πρωτοκόλλου.
Ακολούθως έκρινε ότι επειδή δεν είχαν εμπλακεί σε κάποια άλλη δραστηριότητα εκτός από το ιεραποστολικό έργο, η αναγκαστική αναχώρησή τους συνιστούσε παρέμβαση στο δικαίωμά τους στην ελευθερία της θρησκείας γιατί οι απελάσεις τους είχαν πραγματοποιηθεί με σκοπό να καταπνίξουν τη διάδοση της διδασκαλίας της Ενωτικής Εκκλησίας στη Ρωσία και παραβίαση του δικαιώματος τους στην οικογενειακή ζωή γιατί και οι δύο προσφεύγοντες αναγκάστηκαν να αποχωριστούν από τις οικογένειες τους για κάποιο χρονικό διάστημα.
Σχετικά με τον δεύτερο προσφεύγοντα, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η σύλληψη και κράτηση του υπό εξευτελιστικές συνθήκες, καθώς και η αδυναμία του να ζητήσει αποζημίωση , συνιστούν παραβίαση του άρθρου 3 και 5 §1 και 5 της ΕΣΔΑ.
Τέλος έκρινε ότι η σύλληψη του δεύτερου προσφεύγοντα επειδή δεν είχε δηλώσει εντός του προβλεπόμενου χρόνου την αλλαγή στην διαμονή του, συνιστά παραβίαση της ελευθερίας κυκλοφορίας.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 1 του 7ου Πρωτοκόλλου,
Άρθρο 2 του 4ου Πρωτοκόλλου,
Άρθρο 9,
Άρθρο 8,
Άρθρο 3,
Άρθρο 5§1 και 5
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες είναι δύο ιεραπόστολοι της Ενωτικής Εκκλησίας, ενός θρησκευτικού κινήματος που ιδρύθηκε από τον αιδεσιμότατο Sun Myung Moon και την οικογένειά του. Ο κ. John Corley, η σύζυγός του Renée και ο γιος τους Nikolai, γεννήθηκαν το 1953, το 1952 και το 1995 αντίστοιχα, είναι Αμερικανοί υπήκοοι και τώρα ζουν στο Irvington, NY, ΗΠΑ. Ο κ. Shuji Igarashi, η σύζυγός του Toshiko και η κόρη τους Hanae, είναι Ιάπωνες υπήκοοι, γεννημένοι το 1946, 1947 και 1982 αντίστοιχα, και τώρα ζουν στο Kawasaki της Ιαπωνίας. Από το 1990 και το 1993 αντίστοιχα, ο κ. Corley και ο κ. Igarashi έζησαν στη Ρωσία με τις οικογένειές τους και εργάστηκαν ως ιεραπόστολοι.
Στις αρχές του 2006, και οι δύο εκδιώχθηκαν ξαφνικά από τη Ρωσία, φαινομενικά επειδή παραβίασαν τους κανονισμούς σχετικά με την άδεια διαμονής τους.
Εκείνη την εποχή, ο κ. Igarashi ήταν ο ανώτερος αξιωματούχος της Ενωτικής Εκκλησίας της Ευρασίας και ο επόπτης του κ. Corley. Και οι δύο ήταν επόπτες του Patrick Nolan, ο προσφεύγων στην υπόθεση στο Νolan και Κ. κατά Ρωσίας, (αρ. προσφ. 2512/04) της 12ης Φεβρουαρίου 2009).
Στην περίπτωση του κ. Corley, κρατικοί αξιωματούχοι εμφανίστηκαν στο σπίτι του, στα τέλη Δεκεμβρίου 2005 και ζήτησαν τα έγγραφα ταυτότητάς του για να ελέγξουν τα στοιχεία του στο Τμήμα Διαβατηρίων και Βίζας . Το διαβατήριό του επιστράφηκε τρεις μέρες αργότερα με νέα άδεια παραμονής η οποία έληγε πριν το τέλος των χειμερινών διακοπών. Λόγω της αργίας των δικαστηρίων κατά την διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών, δεν βρέθηκε δικαστής να εξετάσει την αίτησή του για αναστολή. Μια μέρα μετά η άδεια παραμονής του έληξε, του επιδόθηκε έκθεση διοικητικής παράβασης, απόφαση βάση της οποίας κρίθηκε ένοχος σύμφωνα με τις κατηγορίες και του επιβλήθηκε πρόστιμο. Διετάχθη να αποχωρήσει άμεσα από την χώρα και τον συνόδευσαν στο αεροδρόμιο ένστολοι, όπου και επιβιβάστηκε σε πτήση για τη Λετονία. Η αίτησή του για δικαστικό έλεγχο που υποβλήθηκε από το εξωτερικό απορρίφθηκε.
Στην περίπτωση του κ. Igarashi, τον Φεβρουάριο του 2006 πήγε σε μια αγροτική τοποθεσία κοντά στο Yekaterinburg για να συμμετάσχει σε κάποιο θρησκευτικό σεμινάριο. Λιγότερο από τρεις μέρες αργότερα, ένα πρωί της Κυριακής, έξι αξιωματικοί της τοπικής αστυνομίας καθώς και ο υπηρεσίες ασφαλείας κατέφτασαν στον χώρο του σεμιναρίου για να ελέγξουν το διαβατήριό του και ασκήθηκε δίωξη εναντίον του σχετικά με παράλειψη καταχώρισης της παραμονής του στην τοπική αστυνομία. Πραγματοποιήθηκε ακρόαση σε τοπικό δικαστήριο μόνο για αυτόν μια Κυριακή, το οποίο καταδίκασε τον κ. Igarashi το ίδιο πρωί και εξέδωσε πρόστιμο και διάταγμα αναφορικά με την απέλασή του από τη Ρωσία. Εν αναμονή της απέλασης, επρόκειτο να τεθεί υπό κράτηση. Ο κ. Igarashi κρατήθηκε στο Κέντρο κράτησης του Yekaterinburg, σε φερόμενες ανθυγιεινές συνθήκες. Αστυνομικοί υπάλληλοι του πρόσφεραν την ελευθερία του με αντάλλαγμα την παραίτησή του από το δικαίωμά του να ασκήσει έφεση και την αποδοχή να καταβάλει τα έξοδα απέλασης. Ο κ. Igarashi υπέγραψε την παραίτηση από το δικαίωμα έφεσης και μεταφέρθηκε απευθείας στο αεροδρόμιο. Συνοδεύτηκε έως το αεροδρόμιο από δύο αξιωματικούς της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Μετανάστευσης και έφυγε από τη Ρωσία την ίδια μέρα.
Η έφεση κατά της απόφασης που υπέβαλε ο κ. Igarashi από την Ιαπωνία έγινε δεκτή. Το Εφετείο διαπίστωσε ότι ο κ. Igarashi δεν είχε διαπράξει κανένα διοικητικό αδίκημα.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 1 του 7ου Πρωτοκόλλου
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι οι εγχώριες αρχές είχαν χρησιμοποιήσει ένα τέχνασμα για να κατασχέσουν την νόμιμη άδεια παραμονής του κ. Corley. Τα έγγραφα ταυτότητάς του αφαιρέθηκαν με το πρόσχημα ελέγχου. Δεν είχε προειδοποιηθεί για την απόφαση αντικατάστασης της άδειας παραμονής του και ο ίδιος δεν ήταν σε θέση να εξακριβώσει τους λόγους αυτής της απόφασης ή να εκθέσει επιχειρήματα εναντίον αυτής της απόφασης. Η απόφαση της Υπηρεσίας Μετανάστευσης για αντικατάσταση της άδειας παραμονής του με άλλη μικρότερης διάρκειας δεν ανέφερε συγκεκριμένη νομική βάση αναφορικά με το μέτρο. Επιπλέον, η νέα άδεια παραμονής του κ. Corley εκδόθηκε μία ημέρα αφ ότου τα ρωσικά δικαστήρια είχαν κλείσει για τις χειμερινές αργίες. Η άδεια έληγε πριν προλάβουν τα δικαστήρια να λειτουργήσουν. Με το χρονοδιάγραμμα της νέας άδειας παραμονής να συμπίπτει με περίοδο διακοπών, οι ρωσικές αρχές είχαν συνειδητά δημιουργήσει μια κατάσταση στην οποία η αίτηση επανεξέτασης του κ. Corley δεν θα μπορούσε να εξεταστεί πριν την απέλασή του. Ως εκ τούτου, του είχαν αρνηθεί μια ρεαλιστική πιθανότητα άσκησης των δικαιωμάτων του βάσει του άρθρου 1 § 1 του 7ου Πρωτοκόλλου.
Ο κ. Igarashi είχε επίσης παρακινηθεί να πιστέψει ότι η αστυνομία σκόπευε απλώς να ελέγξει τα έγγραφά του. Δεν μπορούσε να προβλέψει ότι θα κατηγορηθεί για παράβαση των κανονισμών για την διαμονή του πριν από τη λήξη της περιόδου χάριτος για την εγγραφή νέας κατοικίας/διεύθυνσης. Ο ασυνήθιστα γρήγορος ρυθμός των γεγονότων και ο αιφνίδιος τρόπος με το οποίο ο κ. Igarashi κατηγορήθηκε, δικάστηκε, καταδικάστηκε, του επιδόθηκε διάταγμα απέλασης και τέθηκε υπό κράτηση εν αναμονή της απέλασης κατά τη διάρκεια ενός μόνο πρωινού Κυριακής έδειχνε ότι οι αρχές προσπάθησαν να τον αποτρέψουν από το να κάνει οποιαδήποτε αποτελεσματική χρήση των ένδικων μέσων που θεωρητικά ήταν διαθέσιμα σε αυτόν.
Η παραίτηση από το δικαίωμα έφεσης που είχε υποχρεωθεί να υπογράψει ήταν άκυρη σύμφωνα με τη ρωσική νομοθεσία και δεν αναφέρθηκε ούτε μία φορά στη διαδικασία προσφυγής που ακολούθησε. Οι συνθήκες υπό τις οποίες ένα δικαστήριο καταδίκασε και φυλάκισε τον κ. Igarashi για αδίκημα που δεν είχε διαπράξει και στο οποίο η ελευθερία του παραβιάστηκε και χρησιμοποιήθηκε για να επισπεύσει την αναχώρησή του, αποκάλυψε την αποφασιστικότητα των αρχών να τον αναγκάσουν να εγκαταλείψει τη Ρωσία με κάθε δυνατό μέσο χωρίς να ανησυχούν για νομικές διατυπώσεις. Όπως και με τον κ. Corley, οι αρχές είχαν σκόπιμα δημιουργήσει μια κατάσταση στην οποία ο κ. Igarashi είχε αρνηθεί τη δυνατότητα άσκησης των δικαιωμάτων του βάσει του άρθρου 1 § 1 του 7ου Πρωτοκόλλου πριν από την απέλασή του.
Ως εκ τούτου, υπήρξε παραβίαση του Άρθρου 1 του 7ου Πρωτοκόλλου όσον αφορά και τα δύο.
Άρθρο 2 του 4ου Πρωτοκόλλου
Το άρθρο 2 του 4ου Πρωτοκόλλου εγγυάται το δικαίωμα στην ελεύθερη κυκλοφορία και την ελευθερία επιλογής διαμονής σε κάθε άτομο που βρίσκεται «νόμιμα στην επικράτεια ενός κράτους». Το Δικαστήριο σημείωσε ότι το Εφετείο ακύρωσε την καταδίκη του κ. Igarashi με το σκεπτικό ότι δεν μπορούσε να του επιβληθεί κύρωση για παράλειψη εγγραφής της αλλαγής του τόπου διαμονής του πριν από τη λήξη της προβλεπόμενης από το νόμο προθεσμίας των τριών ημερών.
Ως εκ τούτου, αναγνωρίστηκε ότι το μέτρο αυτό δεν ήταν νόμιμο. Υπήρξε επομένως παραβίαση του άρθρου 2 του 4ου πρωτοκόλλου σε σχέση με τον κ. Igarashi.
Άρθρο 9
Ο κ. Corley και ο κ. Igarashi είχαν έρθει στη Ρωσία το 1990 και το 1993, αντίστοιχα, μετά από πρόσκληση της Ενωτικής Εκκλησίας, μια θρησκευτική ένωση εγγεγραμμένη επίσημα στη Ρωσία. Και οι δύο αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Ρωσία το 2006 για φερόμενους τυπικούς λόγους που δεν σχετίζονταν φαινομενικά με το θρησκευτικό τους έργο. Ωστόσο, υπήρχαν ενδείξεις ότι η αναγκαστική αποχώρησή τους συνδεόταν με την άσκηση του δικαιώματός τους στη θρησκευτική ελευθερία και αποσκοπούσε στην αποτροπή της διάδοσης της διδασκαλίας της Ενωτικής Εκκλησίας στη Ρωσία.
Καθώς δεν υπήρχε τίποτα που να δείχνει ότι κάποιος από τους δύο κατείχε οποιαδήποτε εργασία ή θέση πέραν του έργου τους στην Ενωτική Εκκλησία ή ασχολούνταν με οτιδήποτε άλλο εκτός από θρησκευτικό έργο, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι λόγοι της αναγκαστικής αποχώρησής τους συνδέονταν με αυτό το έργο. Το μοτίβο εμπλοκής των υπηρεσιών ασφαλείας στις αναγκαστικές αποχωρήσεις μελών της Ενωτικής Εκκλησίας από τη Ρωσία υπονοούσε ότι τα μέτρα αυτά είχαν ληφθεί με σκοπό την καταστολή της άσκησής των δικαιωμάτων στη θρησκευτική ελευθερία και την επιθυμία να αποτραπεί η διάδοση της διδασκαλίας της Εκκλησίας στη Ρωσία. Καθώς τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας δεν θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως δικαιολογία για τυχόν μέτρα που παρεμβαίνουν στο δικαίωμα στην ελευθερία της θρησκείας, και καθώς η κυβέρνηση δεν είχε προβάλει καμία αιτιολόγηση για την εμπλοκή των υπηρεσιών ασφαλείας σε κάτι που φέρεται ότι ήταν μια συνηθισμένη παραβίαση των κανονισμών κατοικίας, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 9 της Σύμβασης.
Άρθρο 8
Μετά την αναγκαστική αναχώρησή τους από τη Ρωσία, ο κ. Corley και ο κ. Igarashi χωρίστηκαν από τις γυναίκες και τα παιδιά τους, που δεν είχαν καταφέρει να τους ακολουθήσουν αμέσως λόγω των δεσμών που είχαν αναπτύξει με τη Ρωσία. Τα μέτρα που τους επιβλήθηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα ισοδυναμούσαν με παρέμβαση όχι μόνο στο δικαίωμά τους στο σεβασμό της οικογενειακής ζωής αλλά και των μελών της οικογένειάς τους. Καθώς το Δικαστήριο είχε διαπιστώσει ότι η απέλαση είχε πραγματοποιηθεί κατά παράβαση του εσωτερικού δικαίου, τέτοια παρέμβαση δεν ήταν δικαιολογημένη. Ως εκ τούτου, υπήρξε παραβίαση του Άρθρου 8 της Σύμβασης σε σχέση με όλους τους προσφεύγοντες.
Άρθρο 3
Το Δικαστήριο έχει ήδη διαπιστώσει ότι η ολονύκτια κράτηση σε αστυνομικά κελιά έχει σχεδιαστεί μόνο για σύντομες παραμονές και η έλλειψη των απαραίτητων ανέσεων για παρατεταμένη κράτηση αποκαλύπτει παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης. Μετά από μια συνοπτική δίκη, ο κ. Igarashi είχε τεθεί σε συνθήκες κράτησης για τις οποίες δεν είχε προβλεφθεί τίποτα για την κάλυψη των βασικών του αναγκών. Το κελί ήταν κρύο, οι ανέσεις για τον ύπνο ήταν στοιχειώδεις, και βασικά είδη προσωπικής υγιεινής έλειπαν. Είχε λοιπόν υποβληθεί σε «εξευτελιστική μεταχείριση» κατά παράβαση του άρθρου 3 της Σύμβασης.
Άρθρο 5
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η κράτηση του κ. Igarashi ήταν αυθαίρετη και παραβίασε τη απαίτηση της νομιμότητας βάσει του άρθρου 5 § 1 της Σύμβασης. Ωστόσο, δεν είχε κανένα εκτελεστό δικαίωμα αποζημίωσης λόγω της περιοριστικής διατύπωσης των σχετικών διατάξεων του Αστικού Κώδικα. Ως εκ τούτου υπήρξε παραβίαση του Άρθρου 5 §§ 1 και 5 της Σύμβασης ως προς αυτόν.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία έπρεπε να καταβάλει στον Igarashi 1.270 ευρώ για αποζημίωση, 10.000 ευρώ στον κ. Corley και 15.000 ευρώ στον κ. Igarashi για ηθική βλάβη και 4.000 ευρώ στους προσφεύγοντες από κοινού για έξοδα και δαπάνες. (επιμέλεια echrcaselaw.com).
