Αναγνώριση παραβίασης της ελευθερίας έκφρασης σε αστική δίκη, χωρίς επιδίκαση αποζημίωσης! Παραβίαση άρθρου 10 της ΕΣΔΑ
ΑΠΟΦΑΣΗ
The Association of Investigative Reporters / Ένωση των Διερευνητικών ρεπόρτερ και Εκδοτική Ασφάλεια της Μολδαβίας και Sanduța κατά Δημοκρατίας της Μολδαβίας της 12.10.2021 (αρ. προσφ. 4358/19)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αγωγή κόμματος για δυσφήμηση κατά ΜΚΟ και δημοσιογράφου, για άρθρο τους σχετικά με τη φερόμενη χρηματοδότηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Μολδαβίας από υπεράκτια εταιρεία που είχε δεσμούς με την Ρωσία, ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2016. Ο αρχηγός του Σοσιαλιστικού Κόμματος Igor Dodon, εξελέγη τελικά Πρόεδρος της Μολδαβίας στις εν λόγω εκλογές.
Τα εθνικά δικαστήρια αρχικά αναγνώρισαν ότι οι προσφεύγοντες δυσφήμησαν το ενάγον κόμμα και έκαναν δεκτή την αγωγή εναντίον τους αλλά στη συνέχεια μετά από Αίτηση Αναθεώρησης αναγνώρισαν ότι υπήρξε παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης και απέρριψαν την αγωγή κατά των προσφευγόντων. Το ΕΔΔΑ παρά την απόφαση κατά την διαδικασία της αναθεώρησης θεώρησε ότι οι προσφεύγοντες δεν είχαν λάβει ικανοποιητική επανόρθωση στις διαδικασίες αυτές, καθώς τα εθνικά δικαστήρια δεν τους είχαν επιδικάσει καμία αποζημίωση.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 10 της ΕΣΔΑ) και επιδίκασε στους προσφεύγοντες 3.800 ευρώ για ηθική βλάβη και έξοδα.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 10
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες είναι: α) Asociația Reporteri de Investigație Seci Securitate Editorială din Moldova, είναι μια ΜΚΟ με έδρα τη Μολδαβία και β) η Iurie Sanduța, δημοσιογράφος, υπήκοος Μολδαβίας που γεννήθηκε το 1988 και ζει στο Chișinău.
Τον Σεπτέμβριο του 2016 η προσφεύγουσα ένωση δημοσίευσε ένα άρθρο με την υπογραφή της Iurie Sanduța με τίτλο «Τα χρήματα των Dodon Bahamas». Το άρθρο ανέφερε ότι μια υπεράκτια εταιρεία με έδρα τις Μπαχάμες με συνδέσμους με την Ρωσική Ομοσπονδία είχε μεταφέρει 1,5 εκατ. ευρώ σε Μολδαβική εταιρεία με επικεφαλής ένα μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος που είχε στενούς δεσμούς με τον Igor Dodon.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, τα χρήματα είχαν φτάσει στη Μολδαβία λίγους μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2016. Το 1/3 είχε αναληφθεί ώστε να διανεμηθεί σε άτομα φιλικά προσκείμενα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα με τη μορφή άτοκων δανείων.
Το Σοσιαλιστικό Κόμμα στη συνέχεια άσκησε αγωγές κατά των προσφευγόντων για δυσφήμηση, υποστηρίζοντας ότι το αμφισβητούμενο άρθρο εσφαλμένα κατηγορούσε το Κόμμα για παράνομη χρηματοδότηση και ότι αν κάποιος κρατικός φορέας διαπίστωνε παρανομίες στη χρηματοδότηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος και του υποψηφίου προέδρου του, θα είχε ως αποτέλεσμα να αποκλειστεί από τις προεδρικές εκλογές.
Οι προσφεύγοντες ισχυρίστηκαν ότι το ενάγον δεν διευκρίνισε ποια σημεία του άρθρου ήταν αναληθή και ότι είχαν απλώς προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τη διάθεση 1,5 εκατ. ευρώ από υπεράκτια εταιρεία σε Μολδαβική εταιρεία και ότι τα χρήματα είχαν καταλήξει σε διάφορα μέλη και υποστηρικτές του Σοσιαλιστικού Κόμματος.
Σε απόφαση της 21.12.2017, το Επαρχιακό Δικαστήριο Centru αποφάνθηκε υπέρ του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Θεώρησε ότι το άρθρο ήταν δυσφημιστικό επειδή κανένα κρατικό όργανο δεν είχε διαπιστώσει ότι το Σοσιαλιστικό Κόμμα είχε λάβει κεφάλαια από το εξωτερικό. Οι προσφεύγοντες διατάχθηκαν να δημοσιεύσουν νέο άρθρο με το οποίο θα ανακαλούσαν όσα αρχικά ψευδώς παρέθεσαν και να καταβάλουν στο ενάγον κόμμα τα δικαστικά έξοδα (ύψους περίπου 10 ευρώ). Όλα τα επακόλουθα ένδικα μέσα ήταν ανεπιτυχή.
Μετά την κοινοποίηση της υπόθεσης από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στην Κυβέρνηση της Μολδαβίας, ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος κατέθεσε Αίτηση Αναθεώρησης στο Εφετείο το 2018. Αυτό το δικαστήριο, τελικά το 2020, την έκανε δεκτή και ακύρωσε τις αποφάσεις που έκριναν τους προσφεύγοντες υπαίτιους δυσφήμισης.
Στηριζόμενοι στο άρθρο 10 (ελευθερία έκφρασης), οι προσφεύγοντες κατήγγειλαν ότι το γεγονός ότι κρίθηκαν υπαίτιοι για δυσφήμηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Μολδαβίας συνιστούσε παραβίαση του δικαιώματος της ελευθερίας έκφρασης και μετάδοσης πληροφοριών.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 10
Το ΕΔΔΑ απέρριψε το επιχείρημα της Κυβέρνησης ότι οι προσφεύγοντες είχαν απωλέσει την ιδιότητα του «θύματος» λόγω του αποτελέσματος της διαδικασίας αναθεώρησης. Επισήμανε ότι ούτε το Εφετείο, ούτε η Κυβέρνηση στις διαδικασίες ενώπιόν του είχαν επιδικάσει ή προτείνει να καταβάλουν οποιαδήποτε αποζημίωση σε αντίθεση με τη συνήθη πρακτική σε πολλές άλλες τέτοιες περιπτώσεις. Συνεπώς, δεν έλαβε υπόψη ότι η απόρριψη της αγωγής για δυσφήμιση αποτελούσε επαρκή επανόρθωση στην υπόθεση των προσφευγόντων.
Επιπλέον, το Δικαστήριο έκρινε ότι το σύνολο των διαδικασιών αναθεώρησης που οδήγησαν στην επανεξέταση της υπόθεσης, ισοδυναμούσε με ουσιαστική αναγνώριση παραβίασης του άρθρου 10 της Σύμβασης. Βασιζόμενο στη νομολογία του και του γεγονότος ότι τα εθνικά δικαστήρια στην αρχική διαδικασία δεν είχαν επιτύχει μία δίκαιη εξισορρόπηση, το ΕΔΔΑ δεν είχε κανένα λόγο να απομακρυνθεί από τα παραπάνω συμπεράσματά του.
Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο διαπίστωσε παράβαση της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 10 της ΕΣΔΑ), επειδή οι προσφεύγοντες κρίθηκαν υπαίτιοι για δυσφήμηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Μολδαβίας.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο επιδίκασε στους προσφεύγοντες 2.300 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.500 ευρώ για δικαστικά και άλλα έξοδα.
