Γνωμοδότηση ΕΔΔΑ. Απόρριψη αιτήματος Ανώτατου Δικαστηρίου Σλοβακίας από το Δικαστήριο του Στρασβούργου.
ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΑΙΤΗΜΑ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ ΑΝΩΤΑΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΣΛΟΒΑΚΙΑΣ της 01.03.2021 (αρ. P16-2020-001) – ΤΜΗΜΑ ΕΥΡΕΙΑΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αίτημα Γνωμοδότησης από Ανώτατο Δικαστήριο Σλοβακίας σε ΕΔΔΑ.
Αστυνομικός κατηγορήθηκε για διάπραξη ποινικών αδικημάτων. Η έρευνα σε βάρος του αστυνομικού διεξήχθη από την Υπηρεσία Επιθεώρησης του Υπουργείου Εσωτερικών, που ήταν αρμόδια για εξερεύνηση αδικημάτων αστυνομικών. Ο αστυνομικός καταδικάστηκε από τα δικαστήρια ουσίας και η υπόθεση κατόπιν Αναίρεσης εκκρεμούσε στο Άρειο Πάγο της Σλοβακίας.
Το Ανώτατο Δικαστήριο της Σλοβακίας υπέβαλε στις 19.11.2020 Αίτημα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να γνωμοδοτήσει σχετικά με το κατά πόσον η Υπηρεσία Επιθεώρησης του Υπουργείου Εσωτερικών πληρούσε τα κριτήρια που ορίζει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα σχετικά με τη διερεύνηση εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από αστυνομικούς και εάν θα έπρεπε τέτοιες έρευνες να διεξάγονται από μια ανεξάρτητη και αμερόληπτη αρχή και όχι από Υπηρεσία που είχε σχέση με τους ελεγχόμενους.
Το αίτημα απορρίφθηκε επειδή το ερώτημα που τέθηκε δεν αφορούσε ένα θέμα το οποίο θα χρειαζόταν καθοδήγηση του ΕΔΔΑ για να μπορέσει να διασφαλιστεί ο σεβασμός των δικαιωμάτων της Σύμβασης στην εξέταση της εκκρεμούσας υπόθεσης ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου της Σλοβακίας.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 1 του 16ου Πρωτοκόλλου ΕΣΔΑ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
Το αίτημα για συμβουλευτική Γνωμοδότηση υποβλήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2020.
Το Ανώτατο Δικαστήριο δήλωσε ότι το αίτημά του υποβλήθηκε στο πλαίσιο ποινικής δίωξης που ασκήθηκε εναντίον αστυνομικού, με όνομα I.E., μετά από ισχυρισμούς ότι είχε επιτεθεί σε γυναίκα το 2014. Η έρευνα είχε διεξαχθεί από την Υπηρεσία Επιθεώρησης του Υπουργείου Εσωτερικών, το όργανο που ήταν υπεύθυνο για έρευνες και διώξεις κατά αστυνομικών και των υπηρεσιών ασφαλείας. Στις 19 Αυγούστου 2014 ο αστυνομικός Ι.Ε. είχε κατηγορηθεί για ανάρμοστη συμπεριφορά και σωματική βλάβη και του ασκήθηκε ποινική δίωξη στις 23 Ιουλίου 2015. Τα εγχώρια δικαστήρια σε δύο βαθμούς δικαιοδοσίας, τον είχαν κρίνει ένοχο για τις κατηγορίες και τον καταδίκασαν σε 1.000 ευρώ πρόστιμο.
Το 2019 ο I.E. άσκησε αναίρεση ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου. Αμφισβήτησε την έρευνα που είχε διενεργηθεί για την υπόθεση από την Υπηρεσία Επιθεώρησης του Υπουργείου Εσωτερικών.
Στο αίτημά το εγχώριο Ανώτατο Δικαστήριο ζήτησε γνωμοδότηση από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σχετικά με το αν η Υπηρεσία Επιθεώρησης του Υπουργείου Εσωτερικών πληρούσε τα κριτήρια που ορίζει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ΕΣΔΑ) και πιο συγκεκριμένα το άρθρο 2 (δικαίωμα στη ζωή), άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης) και άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη) σχετικά με τη διερεύνηση εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από αστυνομικούς. Ζήτησε επίσης γνωμοδότηση για το εάν θα έπρεπε τέτοιες έρευνες να διεξάγονται από μια ανεξάρτητη και αμερόληπτη αρχή καθώς επίσης και για τον ρόλο της στη συγκεκριμένη δίκη.
Η Σλοβακία είναι η τρίτη χώρα που ζητεί μια τέτοια Γνωμοδότηση βάσει του 16ου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, μετά τη Γαλλία και Αρμενία.
Το Γαλλικό Ακυρωτικό Δικαστήριο υπέβαλε το πρώτο Αίτημα για Γνωμοδότηση τον Οκτώβριο του 2018 και το Δικαστήριο εξέδωσε Γνωμοδότηση τον Απρίλιο του 2019, σχετικά με τα δικαιώματα που σχετίζονται με την παρένθετη μητρότητα.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αρμενίας υπέβαλε το δεύτερο Αίτημα τον Αύγουστο του 2019, σχετικά με ένα άρθρο του Ποινικού Κώδικα της χώρας, το οποίο τιμωρεί την ανατροπή συνταγματικής διάταξης και το Δικαστήριο εξέδωσε τη Γνωμοδότησή του τον Μάιο του 2020. Σε αυτές τις δύο περιπτώσεις, καθορίστηκε το εύρος της υπόθεσης και τα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν από το Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης.
Τέλος το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Λιθουανίας υπέβαλε Αίτημα το Νοέμβριο του 2020 το οποίο εκκρεμεί.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο έπρεπε να αποφασίσει εάν το Αίτημα πληρούσε τα κριτήρια που ορίζονται στο άρθρο 1 του 16ου Πρωτοκόλλου της Σύμβασης. Μεταξύ άλλων απαιτήσεων, ένα Αίτημα για Γνωμοδότηση πρέπει να αφορά «ζητήματα αρχής που σχετίζονται με την ερμηνεία ή την εφαρμογή των δικαιωμάτων και ελευθεριών που ορίζονται στη Σύμβαση ή στα Πρωτόκολλά αυτής» και αφορούν «μόνο το πλαίσιο μιας υπόθεσης που εκκρεμεί ενώπιον του Δικαστηρίου [του αιτούντος δικαστηρίου]». Το ΕΔΔΑ πρέπει να αιτιολογήσει την Γνωμοδότησή του.
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι, όπως προκύπτει από το προοίμιο του 16ου Πρωτοκόλλου, το αντικείμενο και ο σκοπός της διαδικασίας συμβουλευτικής Γνωμοδότησης ήταν η περαιτέρω ενίσχυση της αλληλεπίδρασης μεταξύ του Δικαστηρίου και των εθνικών αρχών και, ως εκ τούτου, η ενίσχυση της εφαρμογής της Σύμβασης, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας. Επιπλέον, επανέλαβε ότι δεν έχει δικαιοδοσία για την αξιολόγηση των γεγονότων της υπόθεσης, σκοπός δε της Γνωμοδότησης είναι η παροχή καθοδήγησης και όχι να αναλάβει το ρόλο του εθνικού δικαστηρίου και ότι πρέπει να περιορίσει τη Γνωμοδότησή του «σε σημεία που συνδέονται άμεσα με διαδικασίες που εκκρεμούν σε εθνικό επίπεδο».
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα σημεία που θίγονταν αφορούσαν μόνο τη δίκαιη δίκη του προσφεύγοντος, σχετικά δηλαδή με το άρθρο 6 και όχι για τα άρθρα 2 και 3 της ΕΣΔΑ. Όσον αφορά τις εσωτερικές διαδικασίες, το Δικαστήριο δήλωσε ότι είναι ζωτικής σημασίας το ερώτημα σχετικά με δίκαιο χαρακτήρα της δίκης στο σύνολό της. Ειδικότερα, για τους σκοπούς του άρθρου 6, ένα δικαστήριο πρέπει να είναι ανεξάρτητο από το νομοθετικό σώμα, την εκτελεστική εξουσία και τα πολιτικά κόμματα.
Το Δικαστήριο θεώρησε αξιοσημείωτο ότι σε προηγούμενη γνωμοδότηση (αριθ. Tpj 62/2015) διαπίστωσε ότι «η εγγύηση της ανεξαρτησίας που παρεχόταν στον κατηγορούμενο από ένα δικαστήριο δεν ήταν διαθέσιμη στο θύμα εάν η υπόθεση δεν έφτανε στο στάδιο δικαστικής εξέτασης επί της ουσίας». Κατά την άποψη του Δικαστηρίου, διαπιστώνοντας στην προαναφερθείσα Γνωμοδότηση ότι αυτό που ήταν απαραίτητο για την εξασφάλιση των δικαιωμάτων δίκαιης δίκης του κατηγορουμένου σε ποινικές διαδικασίες ήταν η ανεξαρτησία του δικαστηρίου, το Ανώτατο Δικαστήριο είχε παράσχει σχετικές ενδείξεις ως προς την απάντηση στην ερώτηση που υποβλήθηκε από το εθνικό Ανώτατο Δικαστήριο της Σλοβακίας ενώπιον του ΕΔΔΑ.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι τα ερωτήματα που τέθηκαν με το παρόν Αίτημα Γνωμοδότησης, λόγω της φύσης τους, του βαθμού καινοτομίας ή / και πολυπλοκότητας, δεν αφορούσαν ένα θέμα για το οποίο το εθνικό δικαστήριο που ζήτησε την Γνωμοδότηση θα χρειαζόταν την καθοδήγηση του ΕΔΔΑ για να μπορέσει να διασφαλίσει το σεβασμό των Δικαιωμάτων της Σύμβασης κατά την εξέταση της υπόθεσης που εκκρεμούσε ενώπιον του.
Επομένως, το Δικαστήριο έκρινε ότι το Αίτημα για Γνωμοδότηση δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις του άρθρου 1 του 16ου Πρωτοκόλλου και απερρίφθη.
