Κριτική στον Ερντογάν από δημοσιογράφο ότι δεν δεσμεύεται από το Σύνταγμα και ότι θα καταστρέψει την Τουρκία! Προφυλάκιση 18 μηνών και καταδίκη σε 10,5 χρόνια κάθειρξη! Νέα καταδίκη από ΕΔΔΑ!

ΑΠΟΦΑΣΗ

Ahmet Hüsrev Altan κατά Τουρκίας της 14.04.2021 (αρ. προσφ.  13252/17)

βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Κριτική στον Ερντογάν από δημοσιογράφο. Ελευθερία της έκφρασης και προσωπική ελευθερία.

Αμέσως μετά το πραξικόπημα στην Τουρκία τον Ιούλιο 2016, ο προσφεύγων, γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας συνελήφθη, κρατήθηκε προσωρινά για 18 μήνες και καταδικάστηκε σε ποινή κάθειρξης 10,5 ετών την οποία εκτίει ακόμα, λόγω της δήθεν συμμετοχής του σε τρομοκρατική οργάνωση. Αφορμή αποτέλεσαν άρθρα του, επικριτικά για τον Πρόεδρο της Τουρκίας χαρακτηρίζοντας  αυτόν  «ως άτομο που δε δεσμεύεται από το Σύνταγμα» ότι «θα καταστρέψει ο ίδιος  την Τουρκία με εμφύλιο πόλεμο», προειδοποιώντας ότι «ο  δρόμος προετοιμάζεται για στρατιωτικό πραξικόπημα για να καταλάβει την εξουσία».

Το Στρασβούργο επανέλαβε ότι η  στέρηση της ελευθερίας, ιδίως η συνεχιζόμενη κράτηση, πρέπει να βασίζεται σε εύλογη υπόνοια,  η οποία  είναι μεν  διαφορετική για τα αδικήματα που σχετίζονται με την τρομοκρατία, ωστόσο  στην παρούσα υπόθεση το Δικαστήριο δεν βρήκε κανένα αποδεικτικό στοιχείο στον φάκελο της υπόθεσης που να του επιτρέπει να συμπεράνει ότι οι επικρίσεις του προσφεύγοντος ήταν  ικανές να στηρίξουν την ύπαρξη «εύλογης υπόνοια» ότι διέπραξε τα εικαζόμενα εγκλήματα.

Το ΕΔΔΑ  κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 § 1 στην παρούσα υπόθεση λόγω  έλλειψης εύλογης υπόνοιας ότι ο προσφεύγων διέπραξε ποινικό αδίκημα.

Αντιστοίχως το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η μη πρόσβαση στη φάκελο της δικογραφίας παραβίασε το άρθρο 5§4.

Αντιθέτως όσον αφορά την διάρκεια της δίκης, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι το χρονικό διάστημα των 15 μηνών αν και δεν θεωρείται «γρήγορο» δικαιολογούνταν από τις περιστάσεις λόγω της κατάστασης αναταραχής της χώρας και της πολυπλοκότητας της υπόθεσης.

Ακολούθως το ΕΔΔΑ έκρινε ότι παραβίαση του άρθρου 5§5 καθόσον ο προσφεύγων δεν έλαβε αποζημίωση από το κράτος και τέλος παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 10) γιατί η παρέμβαση στα δικαιώματα του προσφεύγοντος όσον αφορά την δημοσιογραφική και συγγραφική του δραστηριότητα δεν δικαιολογούνταν από το νόμο.

Το ΕΔΔΑ επιδίκασε στον προσφεύγοντα ποσό 16.000 ευρώ για ηθική βλάβη.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 5§1,

Άρθρο 5§4,

Άρθρο 5§5,

Άρθρο 10,

Άρθρο 18

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων Ahmet Hüsrev Altan, είναι Τούρκος υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1950 και ζει στην Κωνσταντινούπολη.

Είναι γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας.

Κατά την δεδομένη χρονική περίοδο, ο προσφεύγων είχε μια σημαντική δημοσιογραφική καριέρα, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης εφημερίδας Taraf και τη συγγραφή κειμένων για τον ιστότοπο haberdar.com. Στις αρχές της δεκαετίας του 2010 δημοσιεύτηκαν στην Taraf άρθρα σχετικά με ένα προγραμματισμένο στρατιωτικό πραξικόπημα, οδηγώντας τους εισαγγελείς να διερευνήσουν μια εγκληματική οργάνωση τη φερόμενη Balyoz («Sledgehammer»), το οποίο φέρεται να είχε ως μέλη αξιωματικούς του στρατού. Τελικά, οι εν λόγω αξιωματικοί απαλλάχθηκαν. Ως αποτέλεσμα, ασκήθηκαν ποινικές διώξεις κατά του προσφεύγοντος για παραποίηση αποδεικτικών στοιχείων και αποκάλυψη απόρρητων εγγράφων. Οι διαδικασίες αυτές εκκρεμούσαν ακόμη κατά την υποβολή της προσφυγής.

Το 2016 ο προσφεύγων έγραψε διάφορα άρθρα που οδήγησαν στη σύλληψή του και στην προσωρινή του κράτηση η οποία έγινε το αντικείμενο των καταγγελιών ενώπιον του Δικαστηρίου. Τα άρθρα – με τίτλο «Ο Απόλυτος φόβος» (Mutlak Korku), “Crushing through” (Ezip Geçmek) (και οι δύο δημοσιεύθηκαν στον ιστότοπο haberdar.com) και “Montezuma” (στο p24blog.org) – ήταν ιδιαίτερα επικριτικά ως προς την κυβέρνηση και τον Πρόεδρο της Τουρκίας. Ο προσφεύγων περιέγραψε τον τελευταίο μεταξύ άλλων, ως «άτομο που δε δεσμεύεται από το Σύνταγμα», ότι βρίσκεται πίσω από αυθαίρετες συλλήψεις και «ένοπλες επιθέσεις», ότι «θα καταστρέψει ο ίδιος  τη Τουρκία με εμφύλιο πόλεμο», ρωτώντας τελικά «Ποιος ήλεγχε ποιόν μέσα στο παλάτι;». Δήλωσε ότι «γίνονται προετοιμασίες για τη φυλάκιση του ηγέτη ενός άλλου κόμματος της αντιπολίτευσης». Δήλωσε επίσης ότι το κυβερνών AKP (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) «Μετατράπηκε σε μια ομάδα αγοριών γραφείου», μεταξύ άλλων κριτικών. Προειδοποίησε ότι «[ο] δρόμος προετοιμάζεται για στρατιωτικό πραξικόπημα για να καταλάβει την εξουσία» και ότι «μια σοβαρή καταστροφή έρχεται…».

Τον Ιούλιο του 2016 μια ομάδα Τούρκων στρατιωτικών αξιωματούχων αποφάσισε να καταλάβει τη εξουσία. Πολλά δημόσια κτίρια δέχτηκαν επίθεση. Τουλάχιστον 300 άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 2.500 τραυματίστηκαν. Η κυβέρνηση κατηγόρησε την τρομοκρατική οργάνωση Fetullahist / Παράλληλη Κρατική Δομή (Fetullahçı Terör Örgütü / Paralel Devlet Yapılanması – FETÖ / PDY), με επικεφαλής τον Fetullah Gülen, έναν Τούρκο πολίτη που ζει στην Πενσυλβάνια (ΗΠΑ). Η κυβέρνηση κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και προσπάθησε να εξαλείψει τους διοργανωτές του πραξικοπήματος και τους συμμάχους τους στα κρατικά όργανα. Πολλοί άνθρωποι συνελήφθησαν και τέθηκαν υπό προσωρινή κράτηση ως αποτέλεσμα.

Στις 9 Σεπτεμβρίου 2016 εκδόθηκε ένταλμα για τη σύλληψη του προσφεύγοντα για, μεταξύ άλλων, συμμετοχή στο FETÖ / PDY και διάδοση  προπαγάνδας  στο κοινό η οποία προωθούσε  το πραξικόπημα. Συνελήφθη την επόμενη μέρα και έγινε έρευνα στην κατοικία του. Κρατήθηκε προσωρινά  από την αστυνομία για 12 ημέρες. Ανακρίθηκε από τους εισαγγελείς για τις δραστηριότητές του, συμπεριλαμβανομένων των τριών άρθρων που προαναφέρθηκαν, και τις συνδέσεις του και εκείνες της Taraf με το FETÖ / PDY, και τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης υπέρ του.

Στις 22 Σεπτεμβρίου 2016, το 10ο Δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης διέταξε την αποφυλάκιση του προσφεύγοντος και την τοποθέτηση του υπό δικαστική εποπτεία. Ωστόσο, την επόμενη μέρα το 1ο Δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης διέταξε την προσωρινή  του κράτηση, αναφέροντας, ειδικότερα, την κατοχή απόρρητων εγγράφων και την προσπάθεια ανατροπής της κυβέρνησης. Οι αιτήσεις του προσφεύγοντος για αποφυλάκιση από τη προσωρινή του κράτηση απορρίφθηκαν από τα δικαστήρια τον Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο (δύο φορές) 2016, αποφάσεις οι οποίες επικυρώθηκαν από το Εφετείο. Τα δικαστήρια έκριναν, μεταξύ άλλων, ότι η κράτηση ήταν αναλογική δεδομένης της υποψίας για συμμετοχή στο FETÖ/PDY. Η κράτηση του προσφεύγοντος διατάχθηκε  δύο φορές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου πριν από την δίωξη  του στις 14 Απριλίου 2017. Κατηγορήθηκε, μαζί με 16 άλλους κατηγορούμενους, για  απόπειρα ανατροπής με βία της συνταγματικής τάξης, της Τούρκικης Εθνοσυνέλευσης και της κυβέρνησης, ή για την αποτροπή της εκτέλεσης των καθηκόντων τους και τη διάπραξη αδικημάτων για λογαριασμό τρομοκρατικής οργάνωσης χωρίς να είναι μέλος αυτής. Το κατηγορητήριο αναφέρονταν , μεταξύ άλλων, στη δημοσιογραφική λειτουργία της FETÖ/PDY και τα τρία άρθρα που γράφτηκαν από τον προσφεύγοντα τα οποία αναφέρθηκαν παραπάνω.

Στις 16 Φεβρουαρίου 2018, το 26ο Κακουργιοδικείο της Κωνσταντινούπολης καταδίκασε τον προσφεύγοντα σε ποινή ισόβιας κάθειρξης σύμφωνα με το άρθρο 309 του Ποινικού Κώδικα για απόπειρα ανατροπής της συνταγματικής τάξης. Η απόφαση επικυρώθηκε από το Εφετείο, αλλά ακυρώθηκε από το Ακυρωτικό Δικαστήριο. Η υπόθεση επανεξετάστηκε. Ο προσφεύγων καταδικάστηκε για εκ προθέσεως συνδρομή και συνέργεια σε τρομοκρατική οργάνωση χωρίς να είναι μέρος της ιεραρχικής της δομής και καταδικάστηκε σε συνολικά 10,5 χρόνια κάθειρξη. Ο προσφεύγων αφέθηκε ελεύθερος υπό δικαστική εποπτεία λόγω του χρόνου που εξέτισε, πριν φυλακιστεί εκ νέου μετά από έφεση του εισαγγελέα. Τα δικαστήρια διαπίστωσαν ότι εναλλακτικά μέτρα δεν θα ήταν επαρκή δεδομένης της φύσης των αδικημάτων. Οι διαδικασίες είναι σε εξέλιξη.

Στις 8 Νοεμβρίου 2016, ο προσφεύγων υπέβαλε ατομική προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο, καταγγέλλοντας παραβιάσεις των δικαιωμάτων του στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια, την ελευθερία της έκφρασης και τη ελευθερία του Τύπου. Μεταξύ άλλων καταγγελιών, υποστήριξε ότι οι λόγοι της σύλληψής του ήταν αντισυνταγματικοί  και ότι οι συνθήκες κράτησής του απάνθρωπες και εξευτελιστικές. Σε απόφαση, τα παράπονά του απορρίφθηκαν, πολλά γιατί ήταν προδήλως αβάσιμα ή για αποτυχία εξάντλησης των κατάλληλων ένδικων μέσων.

Βασιζόμενος στα άρθρα 5 (δικαίωμα προσωπικής ελευθερίας και ασφάλειας), 10 (ελευθερία έκφρασης), 17 (απαγόρευση κατάχρησης δικαιωμάτων) και 18 (περιορισμός στη χρήση περιορισμών δικαιωμάτων) της ΕΣΔΑ, ο προσφεύγων παραπονέθηκε, ιδίως, ότι η απόφαση και η παράταση της προσωρινής κράτησής του ήταν αυθαίρετη και ότι δεν είχε δικαίωμα άσκησης ένδικου μέσου κατά αυτών των αποφάσεων, ότι δεν είχε πρόσβαση στο φάκελο της δικογραφίας για να προετοιμάσει την υπεράσπισή του, ότι το δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης του είχε παραβιαστεί λόγω της κράτησης του,  και ότι η κράτησή του ήταν αποτέλεσμα της κριτικής του στον Πρόεδρο της Τουρκίας και στην κυβέρνηση.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Άρθρο 5 § 1

Το Δικαστήριο επανέλαβε τη σημασία της πρόληψης αυθαίρετων ή αδικαιολόγητων στερήσεων ελευθερίας βάσει της Σύμβασης. Η στέρηση της ελευθερίας, ιδίως η συνεχιζόμενη κράτηση, πρέπει να βασίζεται σε εύλογη υπόνοια.

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η σχετική περίοδος που έπρεπε να ληφθεί υπόψη στην παρούσα υπόθεση είχε ξεκινήσει στις 23.09.2016 (θέση σε προσωρινή κράτηση) και διήρκεσε έως τις 16.02.2018 (καταδίκη από το Κακουργιοδικείο της Κωνσταντινούπολης). Παρόλο που έλαβε υπόψη  του την έφεση του προσφεύγοντος, αυτό δεν επηρέασε την εξέταση της παρούσας καταγγελίας από το Δικαστήριο, σύμφωνα με την οποία ζητήθηκε από το Δικαστήριο να εξακριβώσει εάν η αρχική και συνεχιζόμενη κράτηση του προσφεύγοντος δικαιολογούνταν βάσει των πληροφοριών και των γεγονότων που είχαν στη διάθεσή τους οι αρχές εκείνη τη στιγμή.

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η εύλογη υπόνοια ήταν διαφορετική για τα αδικήματα που σχετίζονται με την τρομοκρατία, όπως στην παρούσα περίπτωση, σε σύγκριση με τα συνηθισμένα εγκλήματα. Ωστόσο, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι επικρίσεις του προσφεύγοντος για την πολιτική προσέγγιση του Προέδρου δεν μπορούσαν να θεωρηθούν ως ένδειξη ότι είχε προηγούμενη γνώση για την απόπειρα πραξικοπήματος. Επομένως, η λογική που εφαρμόστηκε στην παρούσα περίπτωση από τις αρχές – εξισώνοντας τις δραστηριότητες αυτές με τα αδικήματα με τα οποία είχε κατηγορηθεί ο προσφεύγων  – δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως αποδεκτή εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών.

Επιπλέον, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η προσωρινή κράτηση του προσφεύγοντος είχε διαταχθεί τέσσερα χρόνια μετά την υπόθεση Balyoz. Επομένως, δεν ήταν αναγκαίο μέτρο. Δεν υπήρχαν επίσης στοιχεία ότι η Taraf είχε λάβει οδηγίες από μια παράνομη οργάνωση. Όσον αφορά τα άρθρα του προσφεύγοντος, το Δικαστήριο δήλωσε ότι, στο σύνολό τους, δε έπεισαν έναν αντικειμενικό παρατηρητή ότι αυτός θα μπορούσε να έχει διαπράξει τα αδικήματα για τα οποία είχε τεθεί υπό κράτηση. Τελικά, το γεγονός ότι ο προσφεύγων είχε προειδοποιήσει το κοινό για πιθανό πραξικόπημα ή εμφύλιο πόλεμο δεν μπορούσε να δικαιολογήσει την προσωρινή του  κράτηση.

Το Δικαστήριο δεν βρήκε κανένα αποδεικτικό στοιχείο στον φάκελο της υπόθεσης που να του επιτρέπει το συμπέρασμα ότι οι ενέργειες του προσφεύγοντος ήταν μέρος ενός σχεδίου που επιδίωκε έναν στόχο παραβίασης των νόμιμων περιορισμών που επιβάλλονται στα δικαιώματα. Ως εκ τούτου, θεωρήθηκε ότι οι εν λόγω ενέργειες δεν μπορούσαν να θεωρηθούν ικανές να στηρίξουν την ύπαρξη «εύλογης υπόνοιας» ότι ο προσφεύγων διέπραξε τα εικαζόμενα εγκλήματα.

Όσον αφορά την παρέκκλιση της Τουρκίας σύμφωνα με το άρθρο 15 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, το Δικαστήριο δήλωσε ότι τα καταγγελλόμενα μέτρα στην παρούσα υπόθεση δεν μπορούσαν να θεωρηθούν ότι ήταν αυστηρά απαιτούμενα λόγω της κατάστασης.

Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 § 1 στην παρούσα υπόθεση λόγω έλλειψης εύλογης υπόνοιας ότι ο προσφεύγων διέπραξε ποινικό αδίκημα.

Άρθρο 5§4

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν περιορίσει την πρόσβαση του προσφεύγοντος στον φάκελο της δικογραφίας. Επίσης παρατήρησε ότι οι αρχές είχαν κρίνει ότι υπήρχε κίνδυνος εθνικής ασφάλειας, ο οποίος έπρεπε να αντισταθμιστεί έναντι του δικαιώματος του προσφεύγοντος στη νομιμότητα της διαδικασίας. Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι καθώς ο προσφεύγων είχε αντιληφθεί  ορισμένα από τα αποδεικτικά στοιχεία εναντίον του μόνο μέσα από το κατηγορητήριο, αυτό περιόρισε τη δυνατότητα του  να αμφισβητήσει αποτελεσματικά τους ισχυρισμούς εναντίον του.

Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε παραβίαση αυτού του άρθρου σχετικά με την πρόσβαση στο φάκελο της δικογραφίας.

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η συνολική διάρκεια που έπρεπε να ληφθεί υπόψη ήταν 15 μήνες και 8 μέρες. Αν και αυτή δεν μπορούσε να θεωρηθεί «ταχεία» σε ένα συνηθισμένο πλαίσιο, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι λόγω των ειδικών περιστάσεων της υπόθεσης – την πολυπλοκότητα και τον αριθμό των υποθέσεων ενώπιον των δικαστηρίων μετά την απόπειρα πραξικοπήματος και την κατάσταση έκτακτης ανάγκης – αυτή η καθυστέρηση ήταν αποδεκτή.

Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρξε παραβίαση αυτού του άρθρου όσον αφορά την ταχύτητα του δικαστικού έλεγχου της κράτησης του προσφεύγοντος.

Άρθρο 5 § 5

Ο προσφεύγων παραπονέθηκε επίσης ότι δεν είχε πρόσβαση σε αποτελεσματικό ένδικο μέσο με το οποία θα μπορούσε να διεκδικήσει αποζημίωση. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 5 §§ 1 και 4 στην παρούσα υπόθεση. Ο προσφεύγων δεν είχε λάβει αποζημίωση από τα εθνικά δικαστήρια. Οι σχετικές εγχώριες διατάξεις (άρθρο 141 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας) δεν προέβλεπαν αποζημίωση για περιστάσεις καθώς ο προσφεύγων και η κυβέρνηση δεν είχαν παράσχει αντίθετα αποδεικτικά στοιχεία.

Διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 5 § 5 σε συνδυασμό με το άρθρο 5 §§ 1 και 4.

Άρθρο 10

Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι η ελευθερία της έκφρασης, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας του τύπου, αποτελούσε ένα από τα  βασικά θεμέλια μιας δημοκρατικής κοινωνίας.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι ο προσφεύγων είχε καταδικαστεί για εκ προθέσεως συνδρομή και συνέργεια σε τρομοκρατική οργάνωση και τιμωρήθηκε με ποινή κάθειρξης, αποτελώντας παρέμβαση στην ελευθερία της έκφρασής του.

Το Δικαστήριο είχε ήδη διαπιστώσει ότι η κράτηση του προσφεύγοντος δεν βασίστηκε σε εύλογη υπόνοια ότι διέπραξε αδίκημα. Η παρέμβαση στα δικαιώματα του προσφεύγοντος  δεν δικαιολογούνταν  από το νόμο.

Το ΕΔΔΑ, διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης (άρθρο 10).

Λοιπά άρθρα

Το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 18 σε συνδυασμό με το άρθρο 5, καθώς δεν είχε αποδειχτεί ότι η προσωρινή κράτηση του προσφεύγοντος είχε διαταχθεί για σκοπό ο οποίος δεν ορίζεται από τη Σύμβαση.

Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41) :Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Τουρκία έπρεπε να καταβάλει στον προσφεύγοντα 16.000 ευρώ για ηθική βλάβη.

Ξεχωριστές απόψεις

Ο δικαστής Kuris εξέφρασε μια εν μέρει αντίθετη  γνώμη και η δικαστής Yüksel εξέφρασε αντίθετη γνώμη.

Οι απόψεις αυτές επισυνάπτονται στην απόφαση (επιμέλεια echrcaselaw.com).