Απόφαση απέλασης πρόσφυγα στη Ρωσία μετά την ανάκληση του καθεστώτος του πρόσφυγα από τις αρχές. Υποχρέωση πλήρους και επικαιροποιημένης αξιολόγησης του πραγματικού κινδύνου από την απέλαση
ΑΠΟΦΑΣΗ
Κ.Ι. κατά Γαλλίας της 15.04.2021 (αριθ. προσφ. 5560/19)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Απέλαση πρόσφυγα. Μη εκτίμηση κινδύνων από την υλοποίηση της απέλασης. Διαδικαστική πτυχή άρθρου 3 ΕΣΔΑ.
Ο προσφεύγων, Ρώσος υπήκοος Τσετσενικής καταγωγής έφτασε στη Γαλλία όταν ήταν ακόμη ανήλικος και απέκτησε καθεστώς πρόσφυγα. Αφού καταδικάστηκε για διάπραξη αδικήματος περί τρομοκρατίας και αφού κρίθηκε ότι η παρουσία του στη Γαλλία αντιπροσώπευε σοβαρή απειλή για τη γαλλική κοινωνία, το Γαλλικό Γραφείο για τους Πρόσφυγες και τους απάτριδες (OFPRA) ανακάλεσε το καθεστώς του ως πρόσφυγα τον Ιούλιο του 2020 σύμφωνα με το άρθρο L. 711-6 του Κώδικα Μετανάστευσης και Ασύλου και διέταξε την απέλασή του στη Ρωσία.
Το Δικαστήριο παρατήρησε αρχικά ότι τόσο βάσει της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (CJEU), όσο και σύμφωνα με το Γαλλικό Συμβούλιο του Κράτους, η ανάκληση του καθεστώτος του πρόσφυγα δεν σχετίζονταν με τον γεγονός ότι κάποιος είναι πρόσφυγας. Το ερώτημα του κατά πόσο ο προσφεύγων εξακολουθούσε να είναι πρόσφυγας θα έπρεπε να είχε εξεταστεί συγκεκριμένα από τις εθνικές αρχές, σύμφωνα με το άρθρο 3 της Σύμβασης. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι οι γαλλικές αρχές, όταν εξέδωσαν την εντολή απέλασης και στη συνέχεια όταν τα δικαστήρια την επανεξέτασαν, δεν είχαν λάβει υπόψη το γεγονός ότι το καθεστώς πρόσφυγα καθαυτό δεν επηρεάστηκε από την ανάκληση της επίσημης αναγνώρισής του. Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι γαλλικές αρχές και τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν εκτιμήσει τους κινδύνους που θα αντιμετώπιζε ο προσφεύγων αν εφαρμόζονταν η εντολή απέλασης στη χώρα καταγωγής του.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι θα υπήρχε παραβίαση της απαγόρευσης απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης (διαδικαστική πτυχή του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ) εάν ο προσφεύγων επρόκειτο να απελαθεί στη Ρωσία χωρίς προηγούμενη αξιολόγηση από τις Γαλλικές αρχές του πραγματικού και τρέχοντος κινδύνου που ισχυριζόταν ότι θα αντιμετωπίσει στη χώρα καταγωγής του.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 3
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων έφτασε στη Γαλλία τον Αύγουστο του 2011 σε ηλικία 17 ετών. Το 2013 του χορηγήθηκε από τον OFPRA το καθεστώς του πρόσφυγα. Λίγο περισσότερο από εννέα μήνες μετά την απόκτηση του καθεστώτος αυτού συνελήφθη από τις γαλλικές αρχές για διάπραξη τρομοκρατικής πράξης. Τέθηκε υπό δικαστική έρευνα με τέσσερις συμπατριώτες τους και βρίσκονται υπό κράτηση. Κατηγορήθηκε ιδιαίτερα ότι ταξίδεψε σε εμπόλεμη ζώνη στη Συρία για στρατιωτική εκπαίδευση στο χειρισμό στρατιωτικών όπλων και πολέμησε ως μέλος τζιχαντιστικής ομάδας.
Το 2015 το Ποινικό Δικαστήριο του Παρισιού καταδίκασε τον προσφεύγοντα σε ποινή κάθειρξης πέντε ετών για συμμετοχή σε εγκληματική συνωμοσία για διάπραξη τρομοκρατικής πράξης μεταξύ 01.09.2012 και 19.11.2013, στη Γαλλία και επίσης στη Γερμανία, Πολωνία, Ουκρανία, Τουρκία και Συρία, προετοιμάζοντας και οργανώνοντας την αναχώρησή του μαζί με έναν συνεργό σε εμπόλεμη ζώνη στη Συρία, με τη βοήθεια διαφόρων επαφών και ταξιδεύοντας σε αυτόν τον προορισμό.
Στις 18.11.2015 ο Νομάρχης της Έσσον εξέδωσε εντολή απέλασης βάσει του σοβαρού κινδύνου που παρουσίαζε ο Κ.Ι. για τη δημόσια ασφάλεια. Στις 14 Ιανουαρίου 2016 άσκησε έφεση στο Διοικητικό Δικαστήριο των Βερσαλλιών να ακυρώσει την απόφαση απέλασης. Στις 23.06.2016 το OFPRA του ανακάλεσε το καθεστώς πρόσφυγα σύμφωνα με το άρθρο L. 711 6 2 του Κώδικα Μετανάστευσης και Ασύλου υποστηρίζοντας ότι είχε καταδικαστεί με τελεσίδικη απόφαση στη Γαλλία για τρομοκρατικό αδίκημα και ότι η παρουσία του στη Γαλλία αποτελούσε σοβαρή απειλή για την κοινωνία.
Στις 14.12.2016, ο προσφεύγων άσκησε έφεση στο Εθνικό Δικαστήριο Ασύλου (CNDA) ζητώντας την ακύρωση της απόφασης της OFPRA. Στην υπεράσπισή της, η OFPRA υποστήριξε ότι η έφεση πρέπει να απορριφθεί. Υποστήριξε, κυρίως, ότι η ρήτρα αποκλεισμού που προβλέπεται στο άρθρο 1 (ΣΤ) (α) της Σύμβασης της Γενεύης θα πρέπει να εφαρμοστεί στον προσφεύγοντα με την αιτιολογία ότι οι ενέργειες που αποδόθηκαν στην ένοπλη ομάδα στην οποία είχε ενταχθεί στη Συρία ήταν συγκρίσιμη με εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου, και ότι οι τρομοκρατικές πράξεις για τις οποίες είχε καταδικαστεί στη Γαλλία θα μπορούσαν να χαρακτηριστεί ως πράξεις αντίθετες προς τους σκοπούς και τις αρχές των Ηνωμένων Εθνών. Εναλλακτικά, η OFPRA υποστήριξε ότι στη Γαλλία αποτελούσε σοβαρή απειλή για την κρατική ασφάλεια και την κοινωνία.
Μετά την απελευθέρωσή του από τη φυλακή στις 11.12.2017, ο Κ.Ι. είζε τεθεί σε υποχρεωτικό κατ’οίκον περιορισμό. Σύμφωνα με αυτό, είχε υποχρεωθεί να εμφανίζεται στο αστυνομικό τμήμα τρεις φορές την ημέρα.
Στις 11.01.2019, το CNDA επιβεβαίωσε την απόφαση της OFPRA να αποσύρει τη διεθνή προστασία του. Στις 25.01.2019 ο προσφεύγων υπέβαλε αίτηση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για προσωρινό μέτρο, σύμφωνα με το άρθρο 39 του Κανονισμού του, να εμποδίσει τη γαλλική κυβέρνηση να τον απελάσει. Στις 28.01.2019, το Δικαστήριο αποφάσισε να αποδεχθεί την αίτηση έως τις 04.02.2019 και να ζητήσει πληροφορίες από την κυβέρνηση.
Στις 28.01.2019, ενώ εξακολουθούσε να υπόκειται σε υποχρεωτικό κατ’οίκον περιορισμό, ο Κ.Ι. συνελήφθη. Ο Νομάρχης της Seine Maritime εξέδωσε εντολή για να τεθεί υπό διοικητική κράτηση στο Lille Lesquin προκειμένου να διασφαλιστεί η εκτέλεση της εντολής απέλασης.
Στις 04.02.2019, ο αρμόδιος δικαστής του Δικαστηρίου αποφάσισε να διακόψει την εφαρμογή του άρθρου 39 και ενημέρωσε τον Κ.Ι. ότι η αίτησή του ήταν πρόωρη επειδή δεν υπήρχε εκτελεστή εντολή απέλασης εναντίον του, η σχετική εντολή δε δεν συνοδεύονταν από οδηγίες σχετικά με τη χώρα προορισμού. Στις 25.02.2019, ο Νομάρχης του Seine Maritime έδωσε εντολή διευκρινίζοντας ότι η χώρα προορισμού ήταν η Ρωσική Ομοσπονδία ή οποιαδήποτε χώρα στην οποία ο Κ.Ι. θα ήταν νόμιμα αποδεκτός.
Στις 27.02.2019 ο προσφεύγων υπέβαλε νέο αίτημα για προσωρινό μέτρο στο Δικαστήριο. Την ίδια ημέρα, ο δικαστής αποφάσισε να εφαρμόσει προσωρινά τον κανόνα 39 ξανά, έως και τις 08.03.2019.
Την 1η Μαρτίου 2019, ο δικαστής του διοικητικού δικαστηρίου της Λιλ απέρριψε μια επείγουσα αίτηση που υποβλήθηκε από τον προσφεύγοντα στις 27.02.2019 για την αναστολή της εκτέλεσης της εντολής τις 25.02.2019. Στις 16.05.2019, το διοικητικό δικαστήριο της Λιλ απέρριψε την έφεση του προσφεύγοντος για την ακύρωση της εντολής της 25.02.2019, με την οποία ορίζεται η Ρωσία ως η χώρα προορισμού.
Στις 26.05.2020 ο Νομάρχης της Ντορντόν εξέδωσε υποχρεωτική εντολή κατ’οίκον περιορισμού εναντίον του προσφεύγοντος με υποχρέωση εμφάνισης στο αστυνομικό τμήμα τρεις φορές την ημέρα.
Στις 29.07.2020, το Συμβούλιο του Κράτους απέρριψε το ένδικο μέσο του προσφεύγοντος κατά της απόφασης του CNDA της 11.01.2019, επικυρώνοντας την απόφαση της OFPRA να ανακαλέσει το καθεστώς του πρόσφυγα.
Η κυβέρνηση εξήγησε ότι ο προσφεύγων στεγαζόταν και λάμβανε οικονομική βοήθεια από το κράτος. Ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι είχε μόνο δύο στενούς συγγενείς στην Τσετσενία και ότι τα αρσενικά μέλη της οικογένειάς του είτε είχαν αποβιώσει, είτε δικαιούνταν διεθνούς προστασίας στην Ευρώπη.
Βασιζόμενος στο άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης), ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι η απέλασή του στη Ρωσία θα τον εξέθετε σε μεταχείριση κατά παράβαση του άρθρου αυτού της Σύμβασης.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3
Όσον αφορά τη γενική κατάσταση στην περιοχή του Βόρειου Καυκάσου, το Δικαστήριο διαπίστωσε προηγουμένως ότι η κατάσταση δεν ήταν τέτοια ώστε οποιαδήποτε επιστροφή στη Ρωσική Ομοσπονδία θα αποτελούσε παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο προσφεύγων δεν μπορούσε να συγκριθεί με τους αιτούντες άσυλο που μόλις εγκατέλειψαν τη χώρα τους και οι οποίοι ήταν ευάλωτοι λόγω όσων είχαν περάσει κατά τη διάρκεια της πρόσφατης μετανάστευσης. Έφτασε στη Γαλλία το 2011 και του χορηγήθηκε καθεστώς πρόσφυγα τον Ιανουάριο του 2013.
Αυτό το καθεστώς ανακλήθηκε το 2016 μετά από ποινική του καταδίκη το 2015 για πράξεις που διαπράχθηκαν το 2006 στη Γαλλία, Γερμανία, Πολωνία, Ουκρανία, Τουρκία και Συρία μεταξύ 01.09.2012 και 19.11.2013, και το γεγονός ότι είχε περάσει σχεδόν δύο μήνες σε εμπόλεμη ζώνη στη Συρία λίγο μετά την απόκτηση του καθεστώτος πρόσφυγα. Είχε φύγει για τη Συρία μετά από διεξοδική και μακρά προετοιμασία. Το δικαστήριο επομένως, έκρινε ότι δεν μπορούσε να προκύψει από τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης ότι ο προσφεύγων μπορούσε να θεωρηθεί ευάλωτος, λαμβάνοντας υπόψη την κατανομή του βάρους της απόδειξης σε υποθέσεις σχετικά με το άρθρο 3 της Σύμβασης.
Στις 14.05.2019, δύο ημέρες πριν το Διοικητικό Δικαστήριο της Λιλ αποφανθεί σχετικά με τους κινδύνους που ο προσφεύγων ισχυρίζεται ότι θα αντιμετώπιζε σε περίπτωση επιστροφής του στη Ρωσία, το CJEU είχε κρίνει ότι το «το να χαρακτηρίζεται κάποιος πρόσφυγας δεν επηρεάζεται από την ανάκληση του καθεστώτος του πρόσφυγα λόγω απειλής για την κρατική ασφάλεια ή συνοχή του κράτους μέλους υποδοχής». Στη συνέχεια, με απόφαση της 19ης Ιουνίου 2020, το Συμβούλιο του Κράτους εφάρμοσε τη νομολογία του CJEU.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ήταν σαφές τόσο από τη νομολογία του CJEU, όσο και από το Συμβούλιο του Κράτους ότι ο προσφεύγων παρέμεινε πρόσφυγας παρόλο που η επίσημη αναγνώριση του καθεστώτος πρόσφυγα είχε ανακληθεί βάσει του άρθρου L. 711-6 του Κώδικα Μετανάστευσης και Ασύλου, καθώς ο CNDA δεν είχε αποδεχτεί τον ισχυρισμό της OFPRA ότι η ρήτρα αποκλεισμού πρέπει να εφαρμοστεί σε αυτόν.
Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, το γεγονός ότι ήταν πρόσφυγας ήταν ένας παράγοντας που έπρεπε να ληφθεί υπόψη από τις εγχώριες αρχές όταν εξέτασαν εάν ο κίνδυνος που ισχυρίστηκε το άτομο ότι θα αντιμετώπιζε σε περίπτωση απέλασης ήταν πραγματικός. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι οι γαλλικές αρχές, όταν είχαν εκδώσει και στη συνέχεια επανεξέτασαν την απόφαση απέλασής του στη Ρωσική Ομοσπονδία, δεν είχαν λάβει υπόψη ότι το γεγονός ότι το καθεστώς πρόσφυγα καθαυτό δεν επηρεάστηκε από την ανάκληση της επίσημης αναγνώρισης του καθεστώτος του πρόσφυγα. Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι γαλλικές αρχές και τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν εκτιμήσει τους κινδύνους που θα αντιμετώπιζε ο προσφεύγων αν εφαρμόζονταν η απόφαση απέλασης.
Το Δικαστήριο δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο, μετά από ενδελεχή και πλήρη εξέταση της προσωπικής κατάστασης του προσφεύγοντος και την επαλήθευση του αν ήταν ακόμη πρόσφυγας, οι γαλλικές αρχές να καταλήξουν στο ίδιο συμπέρασμα με το Διοικητικό Δικαστήριο της Λιλ, δηλαδή ότι δεν υπήρχε κίνδυνος γι’ αυτόν σύμφωνα με το άρθρο 3 της Σύμβασης εάν απελαύνονταν στη Ρωσία. Το Δικαστήριο σημείωσε, ωστόσο, ότι η CNDA δεν συμφωνούσε με την απέλαση ορισμένων ατόμων στη χώρα καταγωγής τους με την αιτιολογία ότι, παρόλο που είχαν απωλέσει το καθεστώς του πρόσφυγα, παρέμεναν ωστόσο πρόσφυγες. Στις σχετικές γνωμοδοτήσεις, η CNDA διαπίστωσε ότι οι αποφάσεις που καθορίζουν τη χώρα προορισμού παραβίασαν την υποχρέωση της Γαλλίας να εφαρμόσει το δικαίωμα προστασίας των προσφύγων ενάντια στην επαναπροώθηση, σύμφωνα με το άρθρο 4 και το άρθρο 19 παράγραφος 2 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και το άρθρο 3 της Σύμβασης.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι θα υπήρχε παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης, βάσει της διαδικαστικής του πτυχής, εάν ο προσφεύγων απελαύνονταν στη Ρωσία χωρίς πλήρη και επικαιροποιημένη αξιολόγηση από τις γαλλικές αρχές του κινδύνου που θα αντιμετώπιζε σε περίπτωση επιστροφής του.
Άρθρο 2
Έχοντας υπόψη τα πραγματικά περιστατικά, τα επιχειρήματα των διαδίκων και το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε το Δικαστήριο σύμφωνα με το άρθρο 3 της Σύμβασης, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι δεν ήταν απαραίτητο να εξεταστεί το παραδεκτό ή το βάσιμο της καταγγελίας σύμφωνα με το άρθρο 2 της ΕΣΔΑ.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η διαπίστωσή ότι η απέλαση του προσφεύγοντος θα συνεπαγόταν παραβίαση της Σύμβασης, εάν επιβαλλόταν χωρίς επίκαιρη αξιολόγηση των πραγματικών κινδύνων που θα αντιμετώπιζε στη Ρωσία, αποτελούσε επαρκή δίκαιη ικανοποίηση.
