Η μη εκτέλεση αστικής απόφασης εντός εύλογου χρόνου παραβιάζει την πρόσβαση στο δικαστήριο και το δικαίωμα σεβασμού της περιουσίας
ΑΠΟΦΑΣΗ
Cristea κατά Δημοκρατίας της Μολδαβίας της 13.02.2019 (αρ. 35098/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Μη εκτέλεση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης για 11 χρόνια και δίκαιη δίκη. Καταγγελία του προσφεύγοντος ότι η οριστική δικαστική απόφαση που υποχρέωνε το Δημόσιο να του παραχωρήσει στέγαση εκκρεμεί για 11 χρόνια και δεν έχει εκτελεστεί μέχρι σήμερα. Μη ύπαρξη αποτελεσματικού εσωτερικού ένδικου μέσου για να διαμαρτυρηθεί. Κατά το ΕΔΔΑ, μια κρατική αρχή δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την έλλειψη κεφαλαίων και καταλυμάτων για να δικαιολογήσει τη μη εκτέλεση της απόφασης. Η αποτυχία των αρχών να εκτελέσουν πλήρως και μέσα σε εύλογη προθεσμία την αμετάκλητη απόφαση, συνιστά παραβίαση του δικαιώματος της πρόσβασης σε δικαστήριο, του δικαιώματος της περιουσίας σε συνδυασμό με παραβίαση του δικαιώματος αποτελεσματικής προσφυγής. Παραβίαση άρθρων 6 και 13 της ΕΣΔΑ και άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 6
Άρθρο 13
Άρθρο 1 ΠΠΠ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Valentin Cristea, είναι Μολδαβός υπήκοος που γεννήθηκε το 1969 και ζει στο Chişinău. Υπήρξε υπάλληλος του Υπουργείου Εσωτερικών κατά το κρίσιμο χρονικό διάστημα.
Η υπόθεση αφορούσε τη μη εκτέλεση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης υπέρ του και την αναποτελεσματικότητα του εσωτερικού ενδίκου μέσου.
Τον Σεπτέμβριο του 2007, ο προσφεύγων άσκησε προσφυγή κατά των τοπικών αρχών του Chişinău προκειμένου να εξαναγκαστούν να του προσφέρουν στέγαση.
Στις 20 Φεβρουαρίου 2008, το Ανώτατο Δικαστήριο διέταξε tο δημοτικό συμβούλιο της πόλης Chişinău να παράσχει στον κ. Cristea και την οικογένειά του ενοικιαζόμενα καταλύματα.
Στις 2 Νοεμβρίου 2011, ο προσφεύγων άσκησε αγωγή αποζημιώσεως κατά του Δημοσίου για τημη εκτέλεση της αμετάκλητης απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ζητώντας αποζημίωση. Το Εφετείο έκρινε ότι ο προσφεύγων δεν ήταν στην υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών από τις 31 Μαρτίου 2011 και ότι το κράτος ως εκ τούτου δεν ήταν πλέον υποχρεωμένο να του παρέχει στέγαση. Ο κ. Cristea άσκησε έπειτα μια ακόμη αγωγή αποζημίωσης κατά του κράτους και ζήτησε την επιστροφή του μισθώματος για το διαμέρισμα στο οποίο ζούσε με την οικογένειά του από την 1η Ιουνίου 2011, καθώς και χρηματική ικανοποίηση για ηθική του βλάβη.
Με απόφαση της 22.07.2015, το Ανώτατο Δικαστήριο έκανε δεκτή την αναίρεση του κ. Cristea. Αναγνώρισε την μη εκτέλεση της αμετάκλητης απόφασης της 20.02.2008 και επιδίκασε στον προσφεύγοντα 6.000 MDL (περίπου 290 ευρώ ευρώ) για ηθική βλάβη και 72.000 MDL (περίπου 3.490 ευρώ) για το ενοίκιο που καταβλήθηκε μεταξύ 1 Ιουνίου 2011 και 31 Μαΐου 2013.
Ο κ. Cristea υποστηρίζει ότι καταβλήθηκαν τα ποσά αυτά τον Μάρτιο του 2016.
Επικαλούμενος το άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα δίκαιης δίκης) και το άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου (προστασία της περιουσίας), ο προσφεύγων διαμαρτυρήθηκε για τη μη εκτέλεση της αμετάκλητης απόφασης της 20.02.2008. Επίσης διαμαρτυρήθηκε για την απουσία αποτελεσματικού ενδίκου μέσου κατά την έννοια του άρθρου 13 (δικαίωμα σε αποτελεσματική προσφυγή) για να διεκδικήσει τα δικαιώματά του βάσει των προαναφερθέντων άρθρων.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….
O προσφεύγων υποστηρίζει ότι η παρατεταμένη μη εκτέλεση της απόφασης της 20ης Φεβρουαρίου 2008 παραβίασε τα δικαιώματά του σύμφωνα με το άρθρο 6 § 1 της Σύμβασης και το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Σύμβασης. Προσθέτει ότι η αγωγή αποζημιώσεως σύμφωνα με τον νόμο 87 δεν αποτελούσε στην περίπτωσή του ένα αποτελεσματικό ένδικο μέσο κατά την έννοια του άρθρου 13 της Σύμβασης για να καταγγείλει την παραβίαση που υπέστη. Η κυβέρνηση αμφισβητεί αυτά τα επιχειρήματα.
Α. Εξεταζόμενη Περίοδος
Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι ένα πρόσωπο για το οποίο έχει εκδοθεί απόφαση υπέρ του κατά του κράτους κανονικά δεν πρέπει να ξεκινήσει μια ξεχωριστή διαδικασία για την εκτέλεση της (Μεταξάς κατά Ελλάδας, αρ. 8415/02 , § 19, 27 Μαΐου 2004). Θεωρεί ότι εναπόκειται κυρίως στις κρατικές αρχές να εγγυώνται την εκτέλεση μίας δικαστικής απόφασης κατά του κράτους από την ημερομηνία κατά την οποία η απόφαση καθίσταται δεσμευτική και εκτελεστή.
Κατά την εφαρμογή των αρχών αυτών, το Δικαστήριο παρατηρεί ότι στην περίπτωση αυτή η περίοδος εκτέλεσης θεωρείται ότι άρχισε στις 20 Φεβρουαρίου 2008, με την έκδοση της αμετάκλητης απόφασης και την υποχρέωση των αρχών να παρέχουν στον προσφεύγοντα ενοικιαζόμενα καταλύματα. Σημειώνει επίσης ότι σύμφωνα με το Ανώτατο Δικαστήριο η περίοδος αυτή κράτησε έως τις 4 Μαρτίου 2015. Η περίοδος αυτή διήρκησε πάνω από επτά χρόνια.
Δεδομένου ότι η διαδικασία εκτέλεσης εξακολουθεί να εκκρεμεί σε εγχώριο επίπεδο, το ΕΔΔΑ επισημαίνει ότι δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη από τα εθνικά δικαστήρια η παρέλευση σχεδόν τεσσάρων ετών.
Επισημαίνει, επίσης, ότι ο προσφεύγων εξακολουθεί να έχει τη δυνατότητα, αν θέλει να διαμαρτυρηθεί για τη διάρκεια της μη εκτέλεσης της απόφασης για το διάστημα μετά από την εξέταση από το Ανώτατο Δικαστήριο, να ασκήσει νέα προσφυγή σύμφωνα με το νόμο με αρ. 87 στα εθνικά δικαστήρια. Ωστόσο, το ΕΔΔΑ επαναλαμβάνει ότι αυτή η περίοδος σχεδόν τεσσάρων ετών επαρκεί από μόνη της για να αποτελέσει δεύτερη παραβίαση της ίδιας διαδικασίας εκτέλεσης. Συναφώς, υπενθυμίζει ότι, όσον αφορά τη διάρκεια της διαδικασίας και σε καταστάσεις συγκρίσιμες με εκείνες της υπό κρίση υπόθεσης, έκρινε ότι δεν ήταν υποχρεωμένο να εξετάσει τη διαδικασία στο σύνολό της, αλλά θα μπορούσε να εξετάσει τη διαδικασία μόνο ως προς το χρονικό διάστημα που εξετάσθηκε από τα εθνικά δικαστήρια.
Ωστόσο, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι, εν προκειμένω, διαπιστώθηκε ότι, εν πάση περιπτώσει, το ένδικο μέσο του προσφεύγοντος δεν μπόρεσε να του παράσχει επαρκή προστασία λόγω της συνεχιζόμενης αποτυχίας των αρχών να εκτελέσουν την αρχική απόφαση. Υπό τις συνθήκες αυτές, θεωρεί ότι θα ήταν άδικο να ζητήσει από τον ενδιαφερόμενο να ασκήσει νέα προσφυγή βάσει του νόμου με αρ. 87. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο κρίνει ότι μπορεί να εξετάσει κάθε εθνική διαδικασία και όχι μόνο εκείνη που έχει ήδη εξεταστεί από το Ανώτατο Δικαστήριο.
Β. Εύλογη διάρκεια της διαδικασίας εκτέλεσης
Το Δικαστήριο επισημαίνει ότι μέχρι σήμερα η διαδικασία εκτέλεσης της απόφασης με την οποία διατάσσονται οι αρχές να παρέχουν κατοικία στον προσφεύγοντα και στην οικογένειά του, έχει ήδη διαρκέσει περίπου 11 έτη. Υπενθυμίζει ότι μια κρατική αρχή δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την έλλειψη κεφαλαίων και καταλυμάτων για να δικαιολογήσει τη μη εκτέλεση της απόφασης.
Το Δικαστήριο υπενθυμίζει επίσης τη θέση του, που εκφράζεται επανειλημμένα σε υποθέσεις που αφορούν τη μη εκτέλεση, ότι η αδυναμία ενός κράτους να επιτύχει την πλήρη εκτέλεση μίας απόφασης εντός εύλογου χρονικού διαστήματος συνιστά παραβίαση του «δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο» που περιέχεται στο άρθρο 6 § 1 της σύμβασης, καθώς και το δικαίωμα στην ελεύθερη απόλαυση της ιδιοκτησίας του όπως κατοχυρώνεται από το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.
Υπό το φως των περιστάσεων της υπό κρίση υποθέσεως, το Δικαστήριο δεν βλέπει κανένα λόγο να καταλήξει σε διαφορετικό συμπέρασμα εν προκειμένω. Ως εκ τούτου, θεωρεί ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 § 1 της Σύμβασης και το άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου λόγω της αποτυχίας των αρχών να εκτελέσουν μέσα σε εύλογη προθεσμία, την αμετάκλητη απόφαση υπέρ προσφεύγοντος.
Για τους ίδιους λόγους που το οδήγησαν να θεωρήσει ότι το ένδικο μέσο του προσφεύγοντος δεν του παρείχε επαρκή ικανοποίηση, το ΕΔΔΑ θεωρεί ότι υφίσταται επίσης, παραβίαση του άρθρου 13 της ΕΣΔΑ σε συνδυασμό με το άρθρο 6 § 1 της ΕΣΔΑ και το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.
Δίκαιη ικανοποίηση: 3.400 ευρώ για ηθική βλάβη και 2.500 ευρώ για έξοδα και δικαστικές δαπάνες (επιμέλεια echrcaselaw.com).
