Όταν το ίδιο το θύμα – καταγγελλόμενος ασκεί πειθαρχική δίωξη σε βάρος του καταγγέλλοντος και τον κρίνει ως Πρόεδρος οργάνου για την υπόθεση της καταγγελίας παραβιάζεται η δίκαιη δίκη.

ΑΠΟΦΑΣΗ

Paluda κατά Σλοβακίας 23-5-2017 (αριθμ. προσφ. 33392/12)

βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Πειθαρχική διαδικασία κατά δικαστή. Πρόσβαση σε δικαστήριο. Δίκαιη δίκη. Πειθαρχική διαδικασία κατά Ανωτάτου δικαστή εξαιτίας καταγγελιών του σε βάρος του Προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Η  κίνηση πειθαρχικής αγωγής και η επιβολή σε βάρος του προσφεύγοντος δικαστή αναστολής των δικαστικών του καθηκόντων από όργανο στο οποίο προέδρευε ο ίδιος ο καταγγελλόμενος Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου καθώς και η μη δυνατότητα άσκησης ενδίκου μέσου κατά της απόφασης αναστολής παραβιάζει το δικαίωμα του σε δίκαιη δίκη. Καταδίκη της Σλοβακίας για παραβίαση του άρθρου 6 § 1 της ΕΣΔΑ.

ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ

Δεν μπορεί να ασκεί πειθαρχική δίωξη και να προεδρεύει σε όργανο που αποφασίζει εναντίον του καταγγέλλοντος ο ίδιος ο αμέσως καταγγελλόμενος από τον καταγγέλοντα και διωκόμενο πειθαρχικά.

ΔΙΑΤΑΞΗ

άρθρο 6 § 1 της Σύμβασης

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων, Peter Paluda, είναι υπήκοος της Σλοβακίας, ο οποίος γεννήθηκε το 1959 και ζει στη Μπρατισλάβα, ήταν δε δικαστής στο Ανώτατο Δικαστήριο. Ο προσφεύγων προέβη σε καταγγελία στη ποινική δικαιοσύνη της χώρας του και στη συνέχεια προέβη σε δημόσιες δηλώσεις με το αυτό περιεχόμενο, εναντίον του Προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Σλοβακίας ισχυριζόμενος ότι ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου προέβη σε κατάχρηση εξουσίας  και επηρέαζε τα αποτελέσματα των δικαστικών διαδικασιών μέσω κατανομής των υποθέσεων στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Τον Σεπτέμβριο του 2009 κινήθηκαν πειθαρχικές διαδικασίες εναντίον του για ανάρμοστη συμπεριφορά του προς τον Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου και  μετά την άσκηση πειθαρχικής δίωξης σε βάρος του , αποφασίστηκε η αναστολή των δικαστικών καθηκόντων του.

Την πειθαρχική δίωξη σε βάρος του προσφεύγοντος και την επιβολή αναστολής των δικαστικών του καθηκόντων αποφάσισε το Εθνικό Δικαστικό Συμβούλιο, το ανώτατο διοικητικό όργανο της δικαστικής εξουσίας στη Σλοβακία, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο.

Στο ανωτέρω αυτό όργανο που απεφάνθη για τον προσφεύγοντα προέδρευε ex officio και βάσει ρητής νομοθετικής πρόβλεψης σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο που ίσχυε τότε, ο Πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου, ο οποίος όμως στην προκειμένη περίπτωση ήταν ο άμεσα καταγγελλόμενος από τον προσφεύγοντα και που η πειθαρχική αγωγή σε βάρος του προσφεύγοντος αφορούσε την ανάρμοστη συμπεριφορά του διωκομένου πειθαρχικά σε βάρος του. Δηλαδή το αντικείμενο και το θύμα των καταγγελιών του πειθαρχικώς διωκομένου ήταν ο  Πρόεδρος του οργάνου που αποφάσιζε για τον καταγγέλλοντα.

Ο προσφεύγων επιχείρησε ανεπιτυχώς να προσβάλει την απόφαση για αναστολή των καθηκόντων του ενώπιον του Δικαστικού Συμβουλίου, των Διοικητικών Δικαστηρίων και του Συνταγματικού Δικαστηρίου.

Το Δικαστικό Συμβούλιο διαπίστωσε ότι το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο δεν επέτρεπε την προσβολή των αποφάσεων του Συμβουλίου μέσω προσφυγών ενώπιόν του και ότι οι αποφάσεις αυτές ελέγχονταν από τα Διοικητικά Δικαστήρια. Τα τελευταία όμως κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η απόφαση αναστολής του προσφεύγοντος είχε προκαταρκτικό και όχι οριστικό χαρακτήρα και ότι, σύμφωνα με το εφαρμοστέο δίκαιο – άρθρο 248 (α) του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας – οι αποφάσεις αυτές εξαιρούνταν του δικαστικού ελέγχου, θέση η οποία επικυρώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο τον Δεκέμβριο του 2011.

Η πειθαρχική διαδικασία κατά του κ. Paluda είχε εν τω μεταξύ διακοπεί από μια οριστική απόφαση τον Σεπτέμβριο του 2011. Το 50% του μισθού του, το οποίο είχε παρακρατηθεί κατά τη διάρκεια της αναστολής του που διήρκεσε δύο χρόνια, αποδόθηκε στον ίδιο τον Ιούλιο του 2012.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το ΕΔΔΑ ως προκαταρκτικό ζήτημα δέχθηκε ότι οι εγγυήσεις, που προβλέπονται στο άρθρο 6 § 1 ισχύουν για τις διαδικασίες και στις πειθαρχικές διώξεις εναντίον του κ. Paluda και ότι η αναστολή του συνιστούσε προσδιορισμό των ίδιων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου.

Η εγγύηση πρόσβασης σε δικαστήριο, την οποία επικαλείται ο προσφεύγων, αφορούσε επομένως και την ίδια την αναστολή.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο κ. Paluda δεν είχε τύχει δικαστικής προστασίας σε σχέση με την αναστολή του. Η εξαίρεση της εν λόγω αναστολής από τον δικαστικό έλεγχο είχε παρ΄ όλα αυτά νομική βάση, ήτοι στηρίζετο το άρθρο 248α του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, διάταξη γενικής ισχύος.

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου επισήμανε, μεταξύ άλλων, την αυξανόμενη σημασία, που αποδίδουν τα διεθνή μέσα και τα όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και η νομολογία των διεθνών δικαστηρίων και η πρακτική άλλων διεθνών οργανισμών, στη δίκαιη δίκη σε υποθέσεις που αφορούν την απομάκρυνση ή την απόλυση δικαστών ή  τον τερματισμό της θητείας ενός δικαστή (βλ. απόφαση ΕΔΔΑ  Baka [GC], § 121). Το ΕΔΔΑ επισημαίνει επίσης ότι οι αρχές της  δίκαιης δίκης αναμφίβολα ισχύουν και εφαρμόζονται και στα διαδικαστικά στάδια των υποθέσεων  που αφορούν δικαστές.  Το Στρασβούργο διαπίστωσε ότι η νομιμότητα του επιδιωκόμενου σκοπού, μέσω της απαγόρευσης πρόσβασης του δικαστή στο δικαστήριο, ήταν υπό εξέταση. Εντούτοις, δεν ήταν αναγκαίο να δοθεί οριστική απάντηση στο ερώτημα αυτό, δεδομένου ότι η μη πρόσβαση του προσφεύγοντος στο δικαστήριο σε κάθε περίπτωση δεν πληρούσε την αρχή της αναλογικότητας.

Από την άποψη αυτή, το Δικαστήριο επισήμανε ότι η αναστολή του προσφεύγοντα είχε επιβληθεί από ένα όργανο, το Εθνικό Δικαστικό Συμβούλιο, το ήμισυ των μελών του οποίου είχε διοριστεί απευθείας από τη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία. Επιπλέον, το Δικαστήριο σημείωσε ότι σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο όπως ίσχυε τότε, στο Εθνικό Δικαστικό Συμβούλιο προέδρευε ο Πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου, δηλαδή το πρόσωπο που βρίσκονταν στο επίκεντρο της ποινικής καταγγελίας και των δημόσιων δηλώσεων του κ. Paluda και ήταν το ίδιο πρόσωπο κατά του οποίου εστρέφοντο οι καταγγελίες του προσφεύγοντος.

Έτσι όμως, κατά το ΕΔΔΑ,   η διαδικασία και το θεσμικό όργανο που επέβαλε την αναστολή των καθηκόντων του προσφεύγοντος δικαστή δεν πληρούσαν τις απαραίτητες θεσμικές εγγυήσεις, όπως απαιτούνται από το άρθρο 6 § 1 της ΕΣΔΑ.

Το Δικαστήριο παρατήρησε επίσης ότι αφενός δεν υπήρχε καμία ένδειξη ότι η διαδικασία ενώπιον του Δικαστικού Συμβουλίου είχε δικαστικό χαρακτήρα και αφετέρου ότι, κατά τον χρόνο της αναστολής των δικαστικών καθηκόντων του, ο κ. Paluda δεν είχε ακουστεί ούτε  ως προς την ίδια την επιβληθείσα αναστολή ούτε ως προς τις υποκείμενες πειθαρχικές κατηγορίες εναντίον του, αφού δεν του δόθηκε η δυνατότητα να έχει πρόσβαση σε ακρόαση.

Ως εκ τούτου, όσον αφορά την αναστολή των δικαστικών του καθηκόντων, δεν διαπιστώθηκε ότι ο προσφεύγων απολάμβανε τις διαδικαστικές εγγυήσεις σύμφωνα με το άρθρο 6 § 1 της Σύμβασης. Επιπλέον, το Δικαστήριο επισήμανε ότι η έλλειψη πρόσβασης του προσφεύγοντος στο δικαστήριο αφορούσε ένα μέτρο το οποίο τον έθετε σε μια κατάσταση στην οποία δεν μπορούσε να ασκήσει τα καθήκοντά του, κατάσταση στην οποία ο μισός του μισθός παρακρατείτο και συγχρόνως δεν μπορούσε να ασκήσει οποιαδήποτε άλλη προσοδοφόρα δραστηριότητα ή άλλο επάγγελμα, αφού ήταν δικαστής. Παρόλο, που το παρακρατηθέν ποσό του μισθού του τελικά αποδόθηκε, αυτό ουσιαστικά είχε να κάνει με την αναστολή του και όχι με την έλλειψη πρόσβασης στο δικαστήριο αναφορικά με την πράξη. Σε σχέση με την αδυναμία πρόσβασής του σε δικαστήριο, δεν ελήφθησαν πρόσθετα διορθωτικά ή επανορθωτικά μέτρα σε εθνικό επίπεδο.

Δεδομένων αυτών των ελλείψεων, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αδυναμία πρόσβασης του προσφεύγοντα σε δικαστήριο με σκοπό να αμφισβητήσει την αναστολή των δικαστικών του καθηκόντων, δεν θα μπορούσε να είναι ανάλογη προς τους επιδιωκόμενους νόμιμους σκοπούς και ότι συνεπώς παραβιάστηκε η ίδια η ουσία του δικαιώματος πρόσβασής του στο δικαστήριο, κατά παράβαση του άρθρου 6 § 1 της ΕΣΔΑ.

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου   επιδίκασε στον προσφεύγοντα το ποσό των 7.800 ευρώ για ηθική του βλάβη.