Η χορήγηση ασυλίας σε ένα κράτος στο πλαίσιο αστικής δίκης επιδιώκει το θεμιτό σκοπό της συμμόρφωσης με το διεθνές δίκαιο και δεν παραβιάζει την πρόσβαση σε δικαστήριο.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Ndayegamiye-Mporamazina κατά Ελβετίας της 05.02.2019 (αρ. 16874/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαιοδοτικές ασυλίες και ΕΣΔΑ. Καταγγελία για καταχρηστική απόλυση εκ μέρους εργαζόμενης σε μόνιμη αποστολή της Δημοκρατίας του Μπουρούντι στην έδρα του ΟΗΕ στη Γενεύη, η οποία ήταν και υπήκοος της Δημοκρατίας του Μπουρούντι. Προσφυγή της στα ελβετικά δικαστήρια κατά της Δημοκρατίας του Μπουρούντι, η οποία όμως πρόβαλε ένσταση ότι η προσφεύγουσα είχε ασυλία από τη δικαιοδοσία των ελβετικών δικαστηρίων. Ισχυρισμός της προσφεύγουσας ότι στη σύμβαση εργασίας της υπήρχε συμβατική ρήτρα που δήλωνε σαφώς και χωρίς αμφιβολία την πρόθεση της Δημοκρατίας του Μπουρούντι να παραιτηθεί από την δικαιοδοτική ασυλία. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η χορήγηση κυριαρχικής ασυλίας σε ένα κράτος στο πλαίσιο αστικής δίκης επιδίωκε τον θεμιτό σκοπό της συμμόρφωσης με το διεθνές δίκαιο, προκειμένου να προωθηθεί η συνεργασία και οι καλές σχέσεις μεταξύ των κρατών, με σεβασμό της κυριαρχίας κάθε κράτους. Κατά το ΕΔΔΑ η επίδικη συμβατική ρήτρα δεν αποτελούσε έκφραση σαφούς και αδιαμφισβήτητης επιθυμίας εκ μέρους της Δημοκρατίας του Μπουρούντι να παραιτηθεί από τη δικαιοδοτική ασυλία. Ως εκ τούτου, το ρητό κριτήριο συγκατάθεσης που προβλέπεται στο άρθρο 7 παρ. 1 (β) της UNCJIS απουσίαζε εν προκειμένω. Μη δυσανάλογος περιορισμός στο δικαίωμα πρόσβασης στο δικαστήριο. Μη παραβίαση του άρθρου 6 § 1.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα Marie-Louise Ndayegamiye-Mporamazina, είναι υπήκοος της Δημοκρατίας του Μπουρούντι, η οποία γεννήθηκε το 1960 και ζούσε στη Γαλλία κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών. Στις 9 Ιουνίου 1995, η προσφεύγουσα εισήλθε στην μόνιμη αποστολή της Δημοκρατίας του Μπουρούντι στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη ως γραμματέας βάσει μίας «τοπικής» σύμβασης εργασίας. Το έγγραφο ανέφερε ότι η σύμβαση εργασίας ήταν ανανεώσιμη. Από το 1996 και μετά, η προσφεύγουσα ήταν υπεύθυνη, εκτός των καθηκόντων της ως γραμματέας, για τα λογιστικά της αποστολής. Όταν ο πρέσβης απουσίαζε, οργάνωνε τη μόνιμη αποστολή με την έγκριση του Υπουργείου Εξωτερικών της Δημοκρατίας του Μπουρούντι, αυτή ήταν επίσης υπεύθυνη για τις προξενικές υποθέσεις. Σε επιστολή της 9ης Αυγούστου 2007, η μόνιμη αποστολή πληροφόρησε την προσφεύγουσα ότι αποφάσισε να μην ανανεώσει τη σύμβαση εργασίας της. Στις 27 Νοεμβρίου 2007, η ίδια άσκησε προσφυγή λόγω καταχρηστικής απολύσεώς της κατά της Δημοκρατίας του Μπουρούντι ενώπιον του εργατικού Δικαστηρίου στην Ελβετία και ενώπιον του καντονιού της Γενεύης.
Στους από 5-3-2008 ισχυρισμούς της, η Δημοκρατία του Μπουρούντι ισχυρίστηκε, μεταξύ άλλων, ότι οι σχέσεις μεταξύ των μερών καλύπτονταν από δικαιοδοτική ασυλία. Επιπλέον, υποστήριξε ότι το η προσφεύγουσα δεν είχε ασκήσει επιπρόσθετα καθήκοντα, ότι λάμβανε υψηλότερο μισθό από αυτόν που καταβαλλόταν στους διπλωμάτες που εκπλήρωναν τα καθήκοντά τους και ότι, δεδομένου ότι είχε ιθαγένεια του Μπουρούντι και κατοικούσε στη Γαλλία, είχε χαλαρούς δεσμούς με την Ελβετία. Με απόφαση της 15ης Μαρτίου 2010, το εργατικό δικαστήριο έκρινε ότι η προσφεύγουσα δεν ήταν διπλωμάτης και ότι εκτελούσε καθήκοντα χαμηλότερου κύρους. Το ελβετικό Δικαστήριο σημείωσε ότι η σύμβαση εργασίας περιλάμβανε μία ρήτρα που αναγνώριζε την τοπική του δικαιοδοσία και, συνεπώς, δεν υπήρχαν λόγοι που να δικαιολογούν την ασυλία της από την δικαιοδοσία του κράτους. Το δικαστήριο διέταξε τη Δημοκρατία του Μπουρούντι να καταβάλει στην προσφεύγουσα περίπου 40.707 ευρώ. Η Δημοκρατία του Μπουρούντι άσκησε προσφυγή ενώπιον του Δικαστηρίου της Δημοκρατίας και του καντονιού της Γενεύης. Στις 18 Απριλίου 2011 το Δικαστήριο ανέστειλε την απόφαση του εργατικού δικαστηρίου της 15ης Μαρτίου 2010 και έκανε δεκτή την ένσταση της Δημοκρατίας του Μπουρούντι για ασυλία της προσφεύγουσας από τη δικαιοδοσία της Ελβετίας.
Το Δικαστήριο προσέθεσε ότι το η προσφεύγουσα θα μπορούσε να ασκήσει την υπόθεσή της χωρίς δυσκολία ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων της χώρας της. Το Ομοσπονδιακό Ανώτατο Δικαστήριο της Ελβετίας απέρριψε την προσφυγή της προσφεύγουσας, υποστηρίζοντας ότι η Δημοκρατία του Μπουρούντι θα μπορούσε νομίμως να επικαλεστεί την ασυλία από τη δικαιοδοσία.
Βασιζόμενη στο άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο), η προσφεύγουσα παραπονέθηκε ότι στερήθηκε το δικαίωμά της να έχει πρόσβαση σε δικαστήριο λόγω της ένστασης περί δικαιοδοτικής ασυλίας που πρόβαλε η Δημοκρατία του Μπουρούντι και επικυρώθηκε από τα εθνικά δικαστήρια. Η προσφυγή κατατέθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 16 Φεβρουαρίου 2012.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…..
Άρθρο 6 § 1
Στις 16 Απριλίου 2010, η Ελβετία επικύρωσε την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών της 2ας Δεκεμβρίου 2004 σχετικά με την Νομοθετικές ασυλίες των κρατών και της περιουσίας τους (UNCJIS), η οποία αναγνωρίζει τη γενική αρχή της ασυλίας ενός κράτους και της περιουσίας του ενώπιον των δικαστηρίων άλλου κράτους. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η σύμβαση εργασίας του προσφεύγοντος περιείχε ένα άρθρο που αφορούσε τη δικαιοδοσία, το οποίο, κατά την προσφεύγουσα, συνιστούσε προσωρινή παραίτηση εκ μέρους της Δημοκρατίας Μπουρούντι από τη δικαιοδοτική ασυλία. Το Δικαστήριο έκρινε ότι η χορήγηση κυριαρχικής ασυλίας σε ένα κράτος στο πλαίσιο αστικής δίκης επιδίωκε τον θεμιτό σκοπό της συμμόρφωσης με το διεθνές δίκαιο, προκειμένου να προωθηθεί η συνεργασία και οι καλές σχέσεις μεταξύ των κρατών, με σεβασμό της κυριαρχίας κάθε κράτους. Ωστόσο, ένα κράτος θα μπορούσε να παραιτηθεί από το δικαίωμά του στην ασυλία ενώπιον των δικαστηρίων άλλου κράτους, ιδίως μέσω συμβατικών ρητρών. Το Δικαστήριο έλαβε υπόψη την άποψη της προσφεύγουσας ότι το άρθρο 8 της συμβάσεως εργασίας της, συνιστούσε προσωρινή παραίτηση από την ασυλία αυτή εκ μέρους της Δημοκρατίας του Μπουρούντι.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο και το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων είχαν επιτρέψει στη Δημοκρατία του Μπουρούντι να υποβάλλει την ένστασή για δικαιοδοτική ασυλία, γεγονός το οποίο είχε επανειλημμένα επισημανθεί στο σύνολο της εν λόγω διαδικασίας. Τρεις εθνικές αρχές είχαν ερμηνεύσει τη ρήτρα που περιγράφεται στο άρθρο 8 της συμβάσεως εργασίας της προσφεύγουσας με πολύ διαφορετικούς τρόπους. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται για συμβατική ρήτρα που δηλώνει σαφώς και χωρίς αμφιβολία την πρόθεση της Δημοκρατίας του Μπουρούντι να παραιτηθεί από την δικαιοδοτική ασυλία και επομένως το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο θα μπορούσε πράγματι να υποθέσει ότι η εν λόγω ρήτρα δεν αποτελεί έκφραση σαφούς και αδιαμφισβήτητης επιθυμίας εκ μέρους της Δημοκρατίας του Μπουρούντι. Ως εκ τούτου, δεδομένου ότι το ρητό κριτήριο συγκατάθεσης που προβλέπεται στο άρθρο 7 παρ. 1 (β) της UNCJIS απουσίαζε εν προκειμένω, η Δημοκρατία του Μπουρούντι δεν είχε παραιτηθεί της δικαιοδοτικής ασυλίας της.
Το Δικαστήριο παρατήρησε επίσης ότι οι περιστάσεις της υπόθεσης εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 11 § 2 στοιχείο ε UNCJIS, επειδή η προσφεύγουσα ήταν υπήκοος του κράτους του εργοδότη όταν ασκήθηκε η αγωγή έφερε και δεν κατοικούσε ποτέ μόνιμα στην Ελβετία.
Τέλος, το ΕΔΔΑ σημείωσε ότι υπήρχαν άλλα ένδικα μέσα στη διάθεση της προσφεύγουσας. Εγγυήσεις είχαν παρασχεθεί από τη Δημοκρατία του Μπουρούντι, ώστε το Δικαστήριο να διατηρήσει τη δικαιοδοτική ασυλία του και η προσφεύγουσα να μπορεί να υποβάλει προσφυγή στο Διοικητικό Δικαστήριο της Bujumbura και ότι δεν θα υπήρχε πρόβλημα νόμιμου περιορισμού, δεδομένου ότι η προσφυγή στο ένα ελβετικό δικαστήριο είχε σταματήσει την προθεσμία παραγραφής.
Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο έκρινε ότι τα ελβετικά δικαστήρια δεν είχαν απομακρυνθεί από τις αρχές του διεθνούς δικαίου που αναγνωρίζονται στον τομέα των ασυλιών του κράτους και ότι ο περιορισμός του δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί δυσανάλογος. Δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 § 1 (επιμέλεια echrcaselaw.com).
