Το τεκμήριο της αθωότητας παιδεραστή και η απάντηση του Στρασβούργου…
ΑΠΟΦΑΣΗ
O’ Neill κατά Ηνωμένου Βασιλείου της 31.01.2019 (αρ. 14541/15)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Καταγγελία προσώπου, ο οποίος είχε καταδικασθεί για ανθρωποκτονία και σεξουαλικές επιθέσεις εναντίον ευάλωτων αγοριών, ότι παραβιάσθηκε το τεκμήριο αθωότητάς του. Συγκεκριμένα, επικαλέστηκε ότι σε μία από τις δίκες όπου κατηγορούταν για σεξουαλική επίθεση, ο δικαστής είχε επιτρέψει στους ενόρκους να χρησιμοποιήσουν αποδεικτικά στοιχεία από άλλη κατηγορία παιδεραστίας που είχε απαλλαχθεί και ότι το Εφετείο επισήμανε ότι η απόφαση περί της απαλλαγής του από την κατηγορία αυτή ήταν «λάθος». Κατά το ΕΔΔΑ η φρασεολογία που χρησιμοποίησε ο δικαστής δεν είχε υπονόμευσε την απαλλαγή του για άλλη κατηγορία σεξουαλικής επίθεσης. Κατά την επίδικη υπόδειξη προς τους ενόρκους, ο δικαστής είχε καταστήσει σαφές ότι ο κατηγορούμενος τεκμαιρόταν αθώος αναφορικά με τις όλες τις κατηγορίες. Επίσης, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι το Εφετείο με τις δηλώσεις του δεν είχε υπονοήσει ότι ο προσφεύγων ήταν ένοχος των αδικημάτων για τα οποία είχε αθωωθεί. Κρίσιμο το γεγονός ότι η «απαλλαγή» του είχε βασιστεί σε έλλειψη δικαιοδοσίας, σε αντίθεση με την αθώωσή του «επί της ουσίας». Μη παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας κατά το άρθρο 6 § 2 της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Αρθρο 6 § 2
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Charles Bernard O’Neill είναι βρετανός υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1962 και επί του παρόντος εκτίει ποινή κάθειρξης στο Εδιμβούργο (Ηνωμένο Βασίλειο), για ανθρωποκτονία και μια σειρά από σεξουαλικά αδικήματα σε βάρος παιδιών.
Κατηγορήθηκε το 2008 για σειρά σοβαρών κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένων της ανθρωποκτονίας και των τεσσάρων σεξουαλικών επιθέσεων εναντίον ευάλωτων αγοριών.
Στη δίκη, η οποία έλαβε χώρα στη Σκωτία το 2010, αθωώθηκε για μια από τις κατηγορίες σεξουαλικής επίθεσης. Η απαλλαγή βασίστηκε στο ότι το δικαστήριο δεν ήταν αρμόδιο, καθώς τα αποδεικτικά στοιχεία του θύματος αναφέρονταν μόνο σε πράξεις που έλαβαν χώρα στην Αγγλία.
Μετά την απαλλαγή, ο δικαστής της δίκης επέτρεψε στους ενόρκους να χρησιμοποιήσουν αποδεικτικά στοιχεία της συγκεκριμένης υπόθεσης, ως συμπληρωματικά των υπόλοιπων ποινικών διώξεων. Οι ένορκοι καταδίκασαν τον προσφεύγοντα για τις τρεις άλλες αξιόποινες πράξεις. Καταδικάστηκε σε τρεις ποινές δεκαετούς κάθειρξης ταυτόχρονα με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης για την ανθρωποκτονία. Ο κ. O’Neill άσκησε έφεση εναντίον της καταδίκης του, υποστηρίζοντας ότι ο δικαστής της δίκης είχε υποπέσει σε σφάλμα κατά την υπόδειξη στους ενόρκους να χρησιμοποιήσουν τα αποδεικτικά στοιχεία που αποτέλεσαν τη βάση της κατηγορίας για την οποία είχε αθωωθεί, προκειμένου να τεκμηριωθούν άλλες κατηγορίες. Η έφεσή του απορρίφθηκε το 2014.
Το Εφετείο τόνισε ότι, αν και υπήρξε διαδικαστικό λάθος στην πρώτη δίκη του (το δικαστήριο δεν είχε την αρμοδιότητα να τον απαλλάξει), η απαλλαγή του σε μία από τις κατηγορίες παρέμεινε παρόλα αυτά σε ισχύ. Εντούτοις, διαπίστωσε ότι τα αποδεικτικά στοιχεία της άσεμνης επίθεσης και της παιδεραστίας στην Αγγλία ήταν διαθέσιμα και ικανά να χρησιμοποιηθούν σε άλλες ποινικές διαδικασίες και ότι η υπόδειξη του δικαστή του δικαστηρίου δεν μπορούσε να προσβληθεί.
Η προσφυγή κατατέθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 13 Μαρτίου 2015.
Βασιζόμενη στο άρθρο 6 § 2 (τεκμήριο αθωότητας), ο προσφεύγων παραπονέθηκε για παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητάς του. Πρώτα απ’ όλα, παρά την απαλλαγή του σε μία από τις κατηγορίες, ο δικαστής είχε επιτρέψει στους ενόρκους να χρησιμοποιήσουν αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με την κατηγορία που είχε απαλλαχθεί ως τεκμηρίωση για άλλες κατηγορίες που περιλαμβάνονταν στο κατηγορητήριο και κατά δεύερον, το Εφετείο έκρινε στη συνέχεια ότι η απόφαση περί της απαλλαγής του από την κατηγορία αυτή ήταν «λάθος».
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….
Πρώτον, το Δικαστήριο επισήμανε ότι δεν υπήρχε ενιαία προσέγγιση για την εξακρίβωση των συνθηκών υπό τις οποίες το τεκμήριο αθωότητας θα παραβιαζόταν μετά το τέλος της ποινικής διαδικασίας. Ποικίλει ανάλογα από τη φύση και το πλαίσιο της διαδικασίας και ιδίως από τη γλώσσα που χρησιμοποιείται από τον δικαστή.
Στην περίπτωση του προσφεύγοντος, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η φρασεολογία που χρησιμοποίησε ο δικαστής δεν είχε υπονομεύσει την απαλλαγή του από μία από τις κατηγορίες για σεξουαλική επίθεση. Κατά την επίδικη υπόδειξη προς τους ενόρκους, ο δικαστής είχε καταστήσει σαφές ότι ο κατηγορούμενος τεκμαιρόταν αθώος για οποιαδήποτε κατηγορία εναντίον του και ότι, προκειμένου να αποφασίσουν ποια αποδεικτικά στοιχεία μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να τεκμηριώσουν την τέλεση ή μη των αδικημάτων του κατηγορητηρίου, έπρεπε να να αποφασίσουν πρώτον, εάν τα αποδεικτικά στοιχεία των θυμάτων ήταν αξιόπιστα και αξιόπιστα και, δεύτερον, αν τα αδικήματα φερόταν να βρίσκονται σε εγγύτητα χρόνου, είδους και περίστασης για να συσχετιστούν.
Επιπλέον, όλα τα δικαιώματα υπεράσπισης του προσφεύγοντος είχαν τηρηθεί σε όλη τη διάρκεια της δίκης και το εθνικό δίκαιο ήταν σαφές ότι ακόμη και μετά από απαλλαγή του κατηγορούμενου, τα αποδεικτικά στοιχεία παραμένουν διαθέσιμα για να αποδείξουν τις υπόλοιπες κατηγορίες. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο απέρριψε ως απαράδεκτη την καταγγελία του προσφεύγοντος σχετικά με την υπόδειξη του δικαστή προς τους ενόρκους να χρησιμοποιήσουν αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με την κατηγορία για την οποία είχε απαλλαγεί, προκειμένου να τεκμηριώσουν άλλες κατηγορίες. Επίσης, απέρριψε ως απαράδεκτη την καταγγελία του σχετικά με τις δηλώσεις του Εφετείου για την απαλλαγή του. Επισημαίνοντας ότι υπήρξε διαδικαστικό σφάλμα, το Εφετείο δεν είχε υπονοήσει ότι ο προσφεύγων ήταν ένοχος των αδικημάτων για τα οποία είχε αθωωθεί, ούτε εξέφρασε τυχόν σχετικές υποψίες. Όσον αφορά αμφότερες τις καταγγελίες για παραβίαση του δικαιώματός του του τεκμηρίου της αθωότητας, το Δικαστήριο θεώρησε ότι ήταν σημαντικό ότι η «απαλλαγή» του είχε βασιστεί σε έλλειψη δικαιοδοσίας, σε αντίθεση με την αθώωση του «επί της ουσίας». Μη παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας (άρθρο 6 § 2 της ΕΣΔΑ) (επιμέλεια echrcaselaw.com).
