Τα απαραίτητα κριτήρια για τη νομιμότητα της ακούσιας νοσηλείας
ΑΠΟΦΑΣΗ
X κατά Ρωσίας της 20.2.2018 (αριθμ. προσφ. 3150/15)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ακούσια νοσηλεία προσώπου με σχιζοφρενική διαταραχή προσωπικότητας. Δεν αποδείχτηκε από τα εθνικά δικαστήρια ότι η ενδεχόμενη έξοδος του από το νοσοκομείο θα είχε επιδεινώσει την κατάστασή του. Τα εθνικά δικαστήρια θα πρέπει προβαίνουν σε ανεξάρτητο έλεγχο του κατά πόσον ο προσφεύγων παρουσιάζει κίνδυνο για τρίτους ή για τον εαυτό του και να μην στηρίζονται αποκλειστικά στην ιατρική πραγματογνωμοσύνη. Παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία και ασφάλεια.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 5§1
Άρθρο 5§4
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων είναι Ρώσος υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1995 και ζει στη Μόσχα (Ρωσία).
Ο προσφεύγων, ο οποίος είχε ήδη διαγνωστεί με σχιζοφρενική διαταραχή προσωπικότητας και λάμβανε αγωγή, συνελήφθη από την αστυνομία στις 24 Απριλίου 2014, μετά από φερόμενη παρενόχληση εφήβου. Ο ίδιος μεταφέρθηκε σε αστυνομικό τμήμα και στη συνέχεια με ασθενοφόρο σε ψυχιατρικό νοσοκομείο, όπου εισήχθη ακουσίως.
Η αρχική εξέταση στο νοσοκομείο σημείωσε ότι ήταν αναστατωμένος και αγχωμένος και ότι ζήτησε χρόνο να «περάσει με αγόρια». Σε μια περαιτέρω εξέταση που διεξήχθη μια μέρα αργότερα εξέφρασε την επιθυμία του να έρθει σε επαφή με αγόρια, να μοιάζει με κορίτσι και να βάψει τα μαλλιά του για να προσελκύσει την προσοχή. Αναφέρθηκε στη σύλληψή του στο δρόμο και ότι παρακολουθούσε ένα αγόρι για μήνες. Ο προσφεύγων ζήτησε να πάρει εξιτήριο από το νοσοκομείο την ίδια ημέρα, έτσι μια ομάδα ιατρών τον εξέτασε και πάλι.
Η έκθεση της ομάδας αναφέρθηκε στην επιθυμία του να συναντήσει ένα συγκεκριμένο αγόρι, ότι είχε ταξιδέψει σε όλη την πόλη για να το βρει, ότι ήθελε να «του φέρονται απαλά, να τον χαϊδεύουν» και ότι επισκέφθηκε μαγαζιά με γυναικεία ρούχα. Η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι έπρεπε να νοσηλευτεί παρά τη θέλησή του και το νοσοκομείο υπέβαλε αίτημα να εκδοθεί δικαστική απόφαση με το αιτιολογικό ότι ο προσφεύγων αποτελούσε κίνδυνο για τον ίδιο και για τους άλλους, ενώ υπήρχε κίνδυνος η υγεία του να επιδεινωθεί, εάν απελευθερώνονταν.
Ένα δικαστήριο ενέκρινε την εντολή στις αρχές Μαΐου του 2014, ενάντια στις αντιρρήσεις του προσφεύγοντος. Το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι τα ιατρικά στοιχεία έδειξαν ότι ο προσφεύγων αποτελούσε κίνδυνο για τον εαυτό του και για τους άλλους και ότι πιθανός ψυχική του κατάσταση θα επιδεινωνόταν εάν αφήνονταν ελεύθερος. Τελικά πήρε εξιτήριο από το νοσοκομείο μετά από περίπου δύο εβδομάδες.
Η προσφυγή κατά της δικαστικής απόφασης απορρίφθηκε τον Ιούλιο του 2014.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 5 § 1
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι είχαν καθοριστεί τρία ελάχιστα κριτήρια για την αιτιολόγηση της ακούσιας νοσηλείας στην υπόθεση Winterwerp κατά Ολλανδίας. Δεχόταν ότι οι επαγγελματίες υγείας και τα δικαστήρια είχαν εκπληρώσει το πρώτο κριτήριο αποδεικνύοντας ότι ο προσφεύγων νοσούσε από «πραγματική ψυχική διαταραχή», σχιζοφρενικής μορφής και από οργανικές παραληρητικές διαταραχές. Ωστόσο, δεν είχαν εκπληρώσει τη δεύτερη προϋπόθεση σύμφωνα με την οποία η διαταραχή δικαιολογούσε τον υποχρεωτικό περιορισμό του.
Ένας από τους λόγους που καθιστά τον προσφεύγοντα επικίνδυνο για τον εαυτό του και για τους άλλους ήταν ότι ο ίδιος είχε «παρενοχλήσει σεξουαλικά» έναν έφηβο. Ωστόσο, δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου αποδεικτικά στοιχεία για ένα τέτοιο συμπέρασμα.
Το αστυνομικό έγγραφο που ανέφερε την παρενόχληση δεν είχε αναφέρει εάν υπήρξε κάποια καταγγελία τέτοιας πράξης και ούτε η έκθεση του ασθενοφόρου ούτε η εξέταση των ιατρών είχαν δώσει λεπτομερή στοιχεία σχετικά με το περιστατικό. Επιπλέον, τα πιστοποιητικά που εκδόθηκαν αργότερα από το αστυνομικό τμήμα είχαν δηλώσει σαφώς ότι ο προσφεύγων δεν είχε διαπράξει κανένα αδίκημα. Επομένως, τα δικαστήρια θα έπρεπε να έχουν προβεί σε ανεξάρτητο έλεγχο του κατά πόσον ο προσφεύγων παρουσίαζε κίνδυνο για άλλους ή τον εαυτό του αντί να στηριχθεί αποκλειστικά στην ιατρική γνωμάτευση.
Οι ιατρικές εκθέσεις σχετικά με τον προσφεύγοντα, στις οποίες περιλαμβάνονταν περιγραφές του ιδίου όπως το ότι ήταν ανήσυχος, ευερέθιστος και πιεσμένος, επίσης, δεν αποδεικνύει ότι ήταν επικίνδυνος, ιδιαίτερα με την απουσία λεκτικής ή σωματικής βίας. Το Δικαστήριο τόνισε το γεγονός ότι οι ιατρικές εκθέσεις ασχολήθηκαν λεπτομερώς με την επιθυμία του να ντύνεται ως κορίτσι και να περνάει χρόνο με αγόρια. Ενώ αναγνώριζε ότι δεν ήταν ο ρόλος του να εκφράζει τη γνώμη του για το κατά πόσον οι πτυχές της ζωής του προσφεύγοντος υποδείκνυαν την ύπαρξη οποιασδήποτε ψυχικής διαταραχής, το Δικαστήριο δήλωσε ότι σε κάθε περίπτωση δεν ήταν απόδειξη ότι αποτελούσε κίνδυνο σε κάποιον.
Τέλος, ούτε τα ιατρικά αποδεικτικά στοιχεία ούτε οι δικαστικές αποφάσεις εξηγούσαν, γιατί η έξοδος του προσφεύγοντος από το νοσοκομείο θα επιδείνωνε τη κατάστασή του. Το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση σύμφωνα με το άρθρο 5 § 1 και δεν έκρινε σκόπιμο να εξετάσει ξεχωριστά την καταγγελία βάσει του άρθρου 5 § 4.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ρωσία έπρεπε να καταβάλει στον προσφεύγοντα 7.500 ευρώ για ηθική βλάβη. Ο προσφεύγων, στον οποίο είχε χορηγηθεί το ευεργέτημα πενίας, δεν υπέβαλε αίτηση για έξοδα και δαπάνες (επιμέλεια echrcaselaw.com).
