Απέλαση και βασανισμός στη χώρα υποδοχής. Όταν γνωρίζει η χώρα φιλοξενίας ότι υπάρχει προηγούμενο κακομεταχείρισης στη χώρα υποδοχής οφείλει να μην προβεί σε απέλαση.
ΑΠΟΦΑΣΗ
X κατά Ελβετίας της 26-01-2017 (αριθμ. προσφ. 16744/14)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αποτελεί απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση η απέλαση αλλοδαπού στη Σρι Λάνκα, όταν είχε προηγηθεί απέλαση ίδιας περίπτωσης με κακομεταχείριση του απελαθέντος στην ίδια χώρα και είχε πλήρη επίγνωση η απελαύνουσα χώρα (Ελβετία). Το άρθρο 3 εμπεριέχει την υποχρέωση να μην απελαθεί το άτομο.
ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ
Όταν υπάρχει ιστορικό κακομεταχείρισης δεν πρέπει να απελαύνεται ο αλλοδαπός που ζητά άσυλο και υπάρχουν στοιχεία για τη χορήγησή του.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 3
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, ο κ. Χ., είναι υπήκοος της Σρι Λάνκα με καταγωγή από το Tamil, ο οποίος γεννήθηκε το 1979 και ζει στην Ελβετία. Ο κ. Χ και η σύζυγός του υπέβαλαν για πρώτη φορά αίτηση ασύλου στην Ελβετία το Μάιο του 2009, επικαλούμενοι τις πολιτικές διώξεις στη Σρι Λάνκα. Ο προσφεύγων δήλωσε ότι είχε συμμετάσχει στην ένοπλη αντίσταση κατά της κυβέρνησης της Σρι Λάνκα ως μέλος των Απελευθερωτικών Τίγρεων του Tamil Eelam κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και είχε κακομεταχειριστεί όσο βρισκόταν υπό κράτηση από τις αρχές της Σρι Λάνκα. Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Μετανάστευσης αποφάνθηκε ότι αυτός και η σύζυγός του δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για το καθεστώς του πρόσφυγα, απορρίπτοντας συνεπώς την αίτηση ασύλου τους, και διατάζοντας την απέλασή τους στη Σρι Λάνκα. Ο κ. Χ. και η σύζυγός του, αμφισβήτησαν τη διαταγή απέλασης ενώπιον του Ομοσπονδιακού Διοικητικού Δικαστηρίου, το οποίο απέρριψε την προσφυγή τους τον Οκτώβριο του 2012. Η προσφυγή τους στο Ομοσπονδιακό Διοικητικό Δικαστήριο για επανεξέταση της εν λόγω απόφασης επίσης απορρίφθηκε.
Στις 21 Αυγούστου του 2013, το ζευγάρι και τα δύο μικρά παιδιά τους, απελάθηκαν στη Σρι Λάνκα. Κατά την άφιξή τους στο αεροδρόμιο του Κολόμπο, τέθηκαν υπό κράτηση και ανακρίθηκαν για 13 ώρες. Η σύζυγος του κ. Χ. και τα παιδιά τους, στη συνέχεια αφέθηκαν ελεύθεροι αλλά ο ίδιος φυλακίστηκε στις φυλακές Boosa, όπου υπέστη κακομεταχείριση (συμπεριλαμβανομένου ξυλοδαρμών). Τον Δεκέμβριο του 2013, ένας εκπρόσωπος της Ελβετικής Πρεσβείας και ένας ανώτερος αξιωματικός της προστασίας της Ύπατης Αρμοστείας τον επισκέφθηκαν στις φυλακές. Σημείωσαν ότι ο Χ φοβόταν εμφανώς να τους μιλήσει και ότι ήταν αδύνατο να συνομιλήσουν ελεύθερα μαζί του.
Μετά από αυτή την επίσκεψη, η σύζυγος και τα παιδιά του κ. Χ. μετεγκαταστάθηκαν στην Ελβετία από τις ελβετικές αρχές.
Σε μια άγνωστη ημερομηνία, ο Χ. μεταφέρθηκε σε φυλακή «αποκατάστασης» από την οποία αφέθηκε ελεύθερος τον Απρίλιο του 2015. Μετά την απελευθέρωσή του, υπέβαλε αίτηση για visa για ανθρωπιστικούς λόγους με σκοπό να επιστρέψει στην Ελβετία. Οι ελβετικές αρχές έκαναν δεκτό το αίτημα του και επέστρεψε στην Ελβετία στις 25 Απριλίου 2015. Σε απροσδιόριστη ημερομηνία, ο Χ. υπέβαλε νέα αίτηση ασύλου, η οποία χορηγήθηκε στις 26 Ιουνίου 2015.
Στην προσφυγή του προς το Δικαστήριο, ο Χ. επεσήμανε ότι σε μια παρόμοια περίπτωση ένας άλλος Tamil, ο Υ., είχε απελαθεί από την Ελβετία προς τη Σρι Λάνκα σχεδόν ένα μήνα πριν από τη δική του απέλαση. Σύμφωνα με τον δικηγόρο του Y., είχε τεθεί υπό κράτηση και υποβλήθηκε σε κακομεταχείριση, για την οποία στη συνέχεια έπρεπε να νοσηλευτεί. Ο δικηγόρος του Y. απευθύνθηκε στον τότε Ελβετό Υπουργό Δικαιοσύνης και τον διευθυντή του Γραφείου Μετανάστευσης ζητώντας την αναστολή όλων των απελάσεων των Tamil στη Σρι Λάνκα. Επιπλέον, δύο ανεξάρτητες εκθέσεις (από τον καθηγητή W. Kalin και την UNHCR) εντόπισαν αρκετές ελλείψεις στην διαδικασία λήψης αποφάσεων αναφορικά με την υπόθεση του κ. Χ., με αποτέλεσμα ο ατομικός κίνδυνος κακομεταχείρισης των Tamil να μην έχει αξιολογηθεί δεόντως.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το άρθρο 3 (απαγόρευση βασανιστηρίων και της απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης)
Παραδεκτό
Η κυβέρνηση είχε υποστηρίξει ότι η προσφυγή του Χ. θα έπρεπε να κηρυχθεί απαράδεκτη, καθώς ο ίδιος δεν μπορούσε πλέον να χαρακτηριστεί ως «θύμα» παραβίασης του άρθρου 3 της Σύμβασης. Η κυβέρνηση είχε υποστηρίξει ότι όταν οι ελβετικές αρχές είχαν λάβει γνώση της φυλάκισης και κακομεταχείρισής του, είχαν αναγνωρίσει την ύπαρξη ελλείψεων στην αρχική τους εκτίμηση σχετικά με την παροχή ή όχι ασύλου και του παρείχαν κατάλληλα μέσα επανόρθωσης, συμπεριλαμβανομένων της έκφρασης συγνώμης, της διεξαγωγής ερευνών και την παροχή βοήθειας προς τον Χ. και την οικογένειά του ώστε να διευκολυνθεί η επιστροφή τους στην Ελβετία. Η κυβέρνηση υπέβαλε επίσης ότι ο Χ. θα μπορούσε να διεκδικήσει αποζημίωση για τις ελλείψεις αναφορικά με την απόφαση της πρώτης αίτησης ασύλου του σύμφωνα με το νόμο περί ευθύνης, αλλά παρέλειψε να το πράξει.
Ενώ το Δικαστήριο είχε κρίνει ότι τα παραπάνω μέτρα αποτελούσαν επαρκής απόδειξη παραβίασης του άρθρου 3, το γεγονός ότι ο Χ δεν είχε λάβει κάποια αποζημίωση σήμαινε ότι αυτό δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως επαρκής επανόρθωση. Επιπλέον, η κυβέρνηση είχε αποτύχει να αποδείξει ότι η εν λόγω αποζημίωση θα ήταν στη διάθεση του Χ, αν είχε κινήσει τις εγχώριες διαδικασίες για να την λάβει. Ο κύριος Χ είχε υποβάλει νομολογία του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου υπόθεσης παρόμοιας με τη δική του, υποδεικνύοντας ότι η ευθύνη του κράτους θα είχε αποκλειστεί στην περίπτωση του. Επιπλέον, το Δικαστήριο επισήμανε ότι η προθεσμία ενός έτους για την υποβολή αίτησης αποζημίωσης βάσει του νόμου περί ευθύνης είχε περάσει, όσο ο Χ βρίσκονταν στη φυλακή στη Σρι Λάνκα. Θα ήταν μη ρεαλιστικό να αναμένεται από τον X να προσφύγει στις ελβετικές αρχές για αποζημίωση σχετικά με τη παραβίαση των δικαιωμάτων του, όσο ακόμα κρατούνταν στις φυλακές στη Σρι Λάνκα.
Ως εκ τούτου, ο Χ δεν έλαβε επαρκή αποκατάσταση σε εθνικό επίπεδο, και παρέμεινε θύμα σύμφωνα με τους σκοπούς του άρθρου 3.
Επί της ουσίας
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι η απόφαση απέλασης αλλοδαπού από το έδαφος ενός κράτους μπορεί να οδηγήσει σε ζήτημα παραβίασης του άρθρου 3, και ως εκ τούτου φέρει ευθύνη το κράτος που απελαύνει δυνάμει της Σύμβασης, όταν υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι το εν λόγω πρόσωπο, εφόσον απελαθεί, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί μεταχείριση αντίθετη προς το άρθρο 3 στην χώρα υποδοχής. Υπό αυτές τις συνθήκες, το άρθρο 3, εμπεριέχει την υποχρέωση να μην απελαθεί το άτομο σε αυτή την χώρα.
Το Δικαστήριο επισήμανε ότι, κατά τον χρόνο απέλασης του Χ, οι ελβετικές αρχές έπρεπε να έχουν επίγνωση των κινδύνων που ο ίδιος και η οικογένειά του θα μπορούσαν να υποβληθούν κατά παράβαση του άρθρου 3, εφόσον επέστρεφαν στη Σρι Λάνκα. Διαθέσιμα σε αυτούς στοιχεία συμπεριλάμβαναν όχι μόνο τους ισχυρισμούς του Χ σχετικά με την κακομεταχείριση που υπέστη από τις αρχές της Σρι Λάνκα, αλλά και της παράλληλης περίπτωσης του άλλου Tamil, του Υ, ο οποίος είχε απελαθεί στη Σρι Λάνκα ένα μήνα πριν από τον Χ και είχε υποστεί κακομεταχείριση, η οποία στη συνέχεια απαιτούσε νοσηλεία. Ο δικηγόρος του Y είχε επίσης απευθυνθεί τόσο στον Υπουργό Δικαιοσύνης όσο και στην αρμόδια υπηρεσία ζητώντας την αναστολή όλων των απελάσεις των Tamil στη Σρι Λάνκα, αλλά οι αρχές δεν φάνηκαν να έχουν ανταποκριθεί στην εν λόγω έκκληση. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ελβετικές αρχές είχαν αποτύχει να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις τους δυνάμει του άρθρου 3 αναφορικά με την πρώτη αίτηση ασύλου του προσφεύγοντος.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ελβετία όφειλε να καταβάλει στον προσφεύγοντα 30.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 4.770 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.
