Απόφαση για επιστροφή του παιδιού στον πατέρα του στην Ιαπωνία βάσει της Σύμβασης της Χάγης. Μη παραβίαση της οικογενειακής ζωής της μητέρας
ΑΠΟΦΑΣΗ
Verhoeven κατά Γαλλίας της 28.03.2024 (αριθ. προσφ. 19664/20)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Απόφαση των γαλλικών δικαστηρίων που διέτασσε την επιστροφή του γιου της προσφεύγουσας στην Ιαπωνία βάσει της Σύμβασης της Χάγης της 25ης Οκτωβρίου 1980 για τα αστικά ζητήματα των διεθνών σχέσεων σχετικά με την απαγωγή παιδιών. Η προσφεύγουσα, Γαλλίδα υπήκοος, είχε παντρευτεί Ιάπωνα υπήκοο στη Γαλλία και στη συνέχεια μετακόμισε μαζί του στην Ιαπωνία, όπου το ζευγάρι απέκτησε ένα παιδί το 2015. Η προσφεύγουσα επέστρεψε στη Γαλλία με το παιδί το 2017 και υπέβαλε αίτηση διαζυγίου.
Στις 2 Οκτωβρίου 2017 ο πατέρας του παιδιού είχε υποβάλει αίτηση συνδρομής για την εξασφάλιση της επιστροφής του παιδιού στον Υπουργό Εξωτερικών της Ιαπωνίας. Εξετάζοντας τη διαδικασία λήψης αποφάσεων που εφάρμοσαν οι δικαστικές αρχές, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν διατάξει την επιστροφή του παιδιού αυτόματα ή μηχανικά, αλλά είχαν δεόντως λάβει υπόψη τους ισχυρισμούς της προσφεύγουσας στο πλαίσιο δίκαιης και κατ’ αντιμωλία διαδικασίας. Σημείωσε περαιτέρω ότι τα δικαστήρια είχαν εκδώσει αιτιολογημένες αποφάσεις που είχαν επιδιώξει να εξυπηρετήσουν το συμφέρον του παιδιού και είχαν αποκλείσει κάθε σοβαρό κίνδυνο, είτε επρόκειτο για υποτιθέμενη βία είτε για διακοπή των δεσμών με την προσφεύγουσα.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι δεν υπήρξε παραβίαση της οικογενειακής ζωής του άρθρου 8 της Σύμβασης.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, Marine Verhoeven, είναι Γαλλίδα υπήκοος η οποία γεννήθηκε το 1988 και ζει στη Salles d’ Aude (Γαλλία).
Το 2007 παντρεύτηκε έναν Ιάπωνα υπήκοο, τον Κ., στη Γαλλία και στη συνέχεια μετακόμισε στην Ιαπωνία μαζί του. Το ζευγάρι απέκτησε ένα παιδί, τον L., το 2015. Η προσφεύγουσα επέστρεψε στη Γαλλία με το παιδί τον Ιούλιο 2017, δήλωσε την πρόθεσή της να παραμείνει στη χώρα και υπέβαλε αίτηση διαζυγίου.
Στις 2 Οκτωβρίου 2017 ο Κ. υπέβαλε αίτηση συνδρομής στον Υπουργό Εξωτερικών της Ιαπωνίας για την εξασφάλιση της επιστροφής του παιδιού. Στις 20 Νοεμβρίου 2017 η κεντρική αρχή της Ιαπωνίας ζήτησε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης της Γαλλίας, υπό την ιδιότητά του ως κεντρικής αρχής για την εφαρμογή της Σύμβασης της Χάγης, να διατάξει την επιστροφή του παιδιού. Για τον σκοπό αυτό, στις 8 Ιανουαρίου 2018 ο εισαγγελέας του Montpellier κάλεσε την προσφεύγουσα να εμφανιστεί ενώπιον του δικαστηρίου.
Με απόφαση της 8ης Φεβρουαρίου 2018 το Πρωτοβάθμιο δικαστήριο έκρινε ότι η απομάκρυνση του παιδιού ήταν παράνομη, κατά την έννοια του άρθρου 3 της Σύμβασης της Χάγης, καθώς οι γονείς ασκούσαν τη γονική μέριμνα από κοινού μέχρι το ταξίδι στη Γαλλία.
Η προσφεύγουσα άσκησε έφεση κατά της απόφασης αυτής στις 20 Φεβρουαρίου 2018. Με απόφαση της 12ης Ιουλίου 2018, το Εφετείο του Μονπελιέ επικύρωσε την απόφαση στο σύνολό της.
Η προσφεύγουσα άσκησε αναίρεση. Στις 22 Νοεμβρίου 2018 το Ακυρωτικό Δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση στο σύνολό της και παρέπεμψε την υπόθεση στο Εφετείο της Τουλούζης. Με απόφαση της 4ης Ιουλίου 2019 το Εφετείο της Τουλούζης επικύρωσε την πρωτοβάθμια απόφαση και διέταξε την επιστροφή του L. Όπως και το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, δεν διαπίστωσε σαφείς ενδείξεις ότι ο πατέρας συναίνεσε στην παραμονή της προσφεύγουσας στη Γαλλία με το παιδί. Οι ισχυρισμοί ότι ο πατέρας αποτελούσε κίνδυνο για το παιδί ήταν αβάσιμοι, έκρινε περαιτέρω, και ο υποτιθέμενος κίνδυνος ότι οι δεσμοί μεταξύ του τέκνου και της προσφεύγουσας θα διακόπτονταν λόγω των ιαπωνικών γονικών δικαιωμάτων και της νομοθεσίας δεν είχε αποδειχθεί.
Η προσφεύγουσα άσκησε αναίρεση, την οποία το Ακυρωτικό Δικαστήριο απέρριψε στις 21 Νοεμβρίου 2019.
Στις 26 Δεκεμβρίου 2019 ο εισαγγελέας κοινοποίησε στην προσφεύγουσα εντολή για την επιστροφή του παιδιού στον πατέρα του. Η εντολή εκτελέστηκε την ίδια ημέρα παρουσία της αστυνομίας και του δικηγόρου του Κ.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 8
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι οι αποφάσεις επιστροφής που εξέδωσαν οι γαλλικές αρχές βασίστηκαν στη σχετική σύμβαση της Χάγης – συνθήκη ενσωματωμένη στο γαλλικό δίκαιο – και αποσκοπούσαν στην προστασία των δικαιωμάτων και τις ελευθερίες τόσο του Κ., του πατέρα του παιδιού, όσο και του L., του ίδιου του παιδιού. Η επίμαχη παρέμβαση ήταν σύμφωνη με τον νόμο και επιδίωκε νόμιμο σκοπό.
Το Δικαστήριο εξέτασε διαδοχικά τις αποφάσεις των εθνικών δικαστηρίων ως προς το αν ο πατέρας είχε συναινέσει στην διαμονή του παιδιού στη Γαλλία, αν εξυπηρετήθηκε το συμφέρον του παιδιού, και ιδίως κατά πόσον είχαν αποκλειστεί όλοι οι “σοβαροί κίνδυνοι” σε σχέση με την υποτιθέμενη βία του πατέρα, το νεαρό της ηλικίας του παιδιού και την πιθανή στέρηση της σχέσης με τη μητέρα του.
Πρώτον, το Δικαστήριο εξέτασε τον ισχυρισμό της προσφεύγουσας ότι ο Κ. είχε στη συνέχεια συναινέσει στην παραμονή του παιδιού στη Γαλλία και ότι η Σύμβαση της Χάγης δεν είχε συνεπώς εφαρμογή. Σημείωσε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν εξετάσει αποτελεσματικά το θέμα και είχαν παράσχει εκτενή αιτιολογία στις αποφάσεις τους. Επιπλέον, η προσφεύγουσα είχε πάψει να επικαλείται τον λόγο αυτό για να υποστηρίξει ότι οι γαλλικές αρχές θα έπρεπε να αρνηθούν να διατάξουν την επιστροφή του L. στην Ιαπωνία.
Δεύτερον, το ΕΔΔΑ στράφηκε στον ισχυρισμό της προσφεύγουσας ότι το παιδί βρισκόταν σε κίνδυνο με τον πατέρα του λόγω της φερόμενης βίας του πατέρα προς την προσφεύγουσα στην Ιαπωνία, με κίνδυνο το παιδί να μπορεί να γίνει έμμεσο θύμα μιας τέτοιας μεταχείρισης. Παρατήρησε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν υπογραμμίσει ότι η προσφεύγουσα δεν είχε προσκομίσει κανένα αποδεικτικό στοιχείο ενδοοικογενειακής βίας εκτός από ένα επεισόδιο, το οποίο δεν θα μπορούσε να έχει εκθέσει το παιδί σε οποιαδήποτε μορφή ψυχολογικής βλάβης. Τα εγχώρια δικαστήρια είχαν, επομένως, αιτιολογήσει επαρκώς την απόφασή τους όταν εκτίμησαν τον υποτιθέμενο κίνδυνο του παιδιού να εκτεθεί σε σωματική βλάβη. Είχαν επίσης επιμεληθεί να σημειώσουν ότι καμία βία ή τιμωρία δεν είχε σημειωθεί κατά του παιδιού.
Το Δικαστήριο κατέληξε έτσι στο συμπέρασμα ότι τα εθνικά δικαστήρια εξέτασαν αποτελεσματικά τον ισχυρισμό της προσφεύγουσας έχοντας κατά νου το συμφέρον του παιδιού.
Τρίτον, το Δικαστήριο εξέτασε το επιχείρημα ότι ο χωρισμός του παιδιού από την προσφεύγουσα ισοδυναμεί με ψυχολογική βλάβη. Σημείωσε ότι τα εθνικά δικαστήρια είχαν εξετάσει αποτελεσματικά τον κίνδυνο ψυχολογικού τραύματος για το παιδί σε περίπτωση επιστροφής του στην Ιαπωνία. Είχαν διαπιστώσει ότι η ενσωμάτωση του L. στη Γαλλία δεν αποτελούσε εμπόδιο για την επιστροφή του και ότι ο ίδιος ο σκοπός της επιστροφής ήταν να αποκαταστήσει την ειρηνική συνύπαρξη του παιδιού με τον πατέρα του και την οικογένεια του πατέρα του, από την οποία είχε απότομα αποχωριστεί. Επιπλέον, τα εθνικά δικαστήρια είχαν ρητά αρνηθεί να συνταχθεί πραγματογνωμοσύνη επί του θέματος, κρίνοντας ότι τίποτα στη δικογραφία δεν υποδείκνυε ότι θα ήταν χρήσιμη ή αναγκαία, καθώς το παιδί δεν αντιμετώπιζε κανέναν συγκεκριμένο κίνδυνο με την επιστροφή στον άλλο γονέα του στην Ιαπωνία.
Τέλος, το Δικαστήριο εξέτασε τη διαδικασία λήψης αποφάσεων που εφαρμόστηκε σε σχέση με το επιχείρημα της προσφεύγουσας ότι υπήρχε κίνδυνος να διακοπούν όλοι οι δεσμοί μεταξύ του παιδιού και της ίδιας, διότι, σύμφωνα με το ιαπωνικό δίκαιο, θα στερούνταν τα γονικά της δικαιώματα και τη δυνατότητα να διαμένει στη χώρα, ιδίως μετά από διαζύγιο. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι το Ακυρωτικό Δικαστήριο, στην πρώτη του απόφαση, είχε ακυρώσει την απόφαση του Εφετείου με την αιτιολογία ότι το κατώτερο δικαστήριο δεν είχε εξετάσει κατά πόσον η εφαρμογή του ιαπωνικού δικαίου θα στερούσε από την προσφεύγουσα τα γονικά της δικαιώματα και θα οδηγούσε σε διακοπή όλων των δεσμών μεταξύ μητέρας και παιδιού. Το Εφετείο στο οποίο είχε παραπεμφθεί η υπόθεση είχε στη συνέχεια επισημάνει ότι η Ιαπωνία είχε επικυρώσει τη Σύμβαση της Χάγης, ότι το ιαπωνικό δίκαιο προέβλεπε συνεπώς διαδικασίες διαμεσολάβησης και ότι δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί η νομική θέση που θα μπορούσε να προκύψει ως αποτέλεσμα των διαδικασιών διαζυγίου στην Ιαπωνία. Είχε επίσης δηλώσει ότι η προσφεύγουσα δεν είχε αποδείξει ότι δεν ήταν σε θέση να διαμείνει στην Ιαπωνία, ενώ ο πατέρας είχε κάνει “διάφορες φιλικές προτάσεις που θα της επέτρεπαν να ζήσει εκεί με το παιδί”. Μετά από μια νέα αναίρεση, το Ακυρωτικό Δικαστήριο είχε εκδώσει δεύτερη απόφαση με την οποία έκρινε ότι το κατώτερο δικαστήριο στο οποίο είχε παραπεμφθεί η υπόθεση είχε διενεργήσει την κατάλληλη εξέταση, παρά τους ισχυρισμούς περί του αντιθέτου. Το Ακυρωτικό Δικαστήριο είχε επίσης επισημάνει συγκεκριμένα ότι η Γαλλία είχε αποδεχθεί την επικύρωση της Σύμβασης της Χάγης χωρίς επιφυλάξεις και ότι, για να εκτιμήσει εάν υπήρχε σοβαρός κίνδυνος βλάβης, οι αρχές της μπορούσαν συνεπώς να βασιστούν σε πληροφορίες από την κεντρική αρχή της Ιαπωνίας ή οποιαδήποτε άλλη αρμόδια αρχή του κράτους συνήθους διαμονής του παιδιού.
Το Δικαστήριο αναγνώρισε τη διεθνή προσοχή που περιβάλλει τα δικαιώματα επικοινωνίας στην Ιαπωνία, όταν ένας από τους γονείς δεν ήταν Ιάπωνας υπήκοος. Στη συνέχεια διαπίστωσε ότι τα γαλλικά δικαστήρια αιτιολόγησαν επαρκώς την απόφασή τους για την επιστροφή όταν εκτιμούσαν τον “σοβαρό κίνδυνο” για το παιδί ότι όλοι οι δεσμοί μεταξύ αυτού και της προσφεύγουσας θα μπορούσε να διακοπούν.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε έτσι ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν διατάξει την επιστροφή του παιδιού αυτομάτως ή μηχανικά, αλλά είχαν λάβει δεόντως υπόψη τους ισχυρισμούς της προσφεύγουσας στο πλαίσιο δίκαιης κατ’ αντιμωλία διαδικασίας, εκδίδοντας αιτιολογημένες αποφάσεις που επεδίωκαν να εξυπηρετήσουν το συμφέρον του παιδιού.
Επομένως, δεν υπήρξε παραβίαση της οικογενειακής ζωής του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ (επιμέλεια: echrcaselaw.com)
