Θάνατος μαθητή. Αναποτελεσματική έρευνα. Παραγραφή ποινικού αδικήματος και μη καταλογισμός οιασδήποτε ευθύνης σε κανέναν για το θάνατο!

ΑΠΟΦΑΣΗ

Nihat Soylu κατά Τουρκίας της 11.12.2018 (αρ. 48532/11)

βλ. εδώ 

 ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ανθρωποκτονία εξ αμελείας. Ανεπαρκής έρευνα. Μαθητής υπέστη ατύχημα στο σχολείο. Υπήρξαν καθυστερήσεις στην ιατρική αντιμετώπιση του τραυματισμού του και μεταφορά του από δημόσιο νοσοκομείο σε δημόσιο νοσοκομείο. Ο μαθητής εγχειρίστηκε αλλά τελικά απεβίωσε. Οι πραγματογνώμονες που διορίστηκαν έκριναν ότι υπήρξε συγκλίνουσα αμέλεια αρκετών προσώπων. Τελικά ενώ κινήθηκαν όλες οι διαδικασίες δεν υπήρξε κανένα αποτέλεσμα. Στη ποινική διαδικασία το αδίκημα παρεγράφη, στην αστική μετά από 13 χρόνια κρίθηκε ότι αρμόδια ήταν τα διοικητικά δικαστήρια και όχι τα πολιτικά και σε πειθαρχικό επίπεδο επιβλήθηκε προειδοποίηση και επίπληξη σε δύο μόνο άτομα. Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε  παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή, στη διαδικαστική πτυχή του, λόγω αναποτελεσματικής έρευνας.

ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ

Σημαντική απόφαση αυτή γιατί: α) αναδεικνύει την καθυστέρηση της απονομής της δικαιοσύνης εκτός παραβίασης του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ και σε παραβίαση της διαδικαστικής πτυχής του άρθρου 2 (δικαίωμα στη ζωή) και β) παρότι ο προσφεύγων δεν προσδιόρισε στην προσφυγή του παραβιάσεις και δεν ενέταξε τα πραγματικά περιστατικά σε νομικές παραβιάσεις της ΕΣΔΑ το Δικαστήριο αποφάσισε αυτεπαγγέλτως για το νομικό χαρακτηρισμό των πραγματικών περιστατικών. Είναι μια απόφαση που το ΕΔΔΑ ενδιαφέρθηκε για την προστασία του πυρήνα του δικαιώματος στη ζωή παραβλέποντας το τυπολατρικό μέρος της προσφυγής, πράγμα που δεν κάνει στο τεράστιο ποσοστό αυτών που κρίνει ως απαράδεκτες. Μήπως κάτι αρχίζει να αλλάζει στο Στρασβούργο ή είναι η απόφαση αυτή μια εξαίρεση της συνήθους πρακτικής του Δικαστηρίου;

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 2 (διαδικαστική πτυχή)

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων, Nihat Soylu, είναι Τούρκος υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1953 και ζει στην Κωνσταντινούπολη.

Η υπόθεση αφορούσε το θάνατο του γιου του προσφεύγοντος μετά από ατύχημα στο σχολείο. Στις 22 Ιουνίου 1999, ένας στύλος ο οποίος δεν ήταν στερεωμένος στο έδαφος έπεσε πάνω στο γιο του, κατά τη διάρκεια που ο τελευταίος βρίσκονταν στο σχολείο. Το παιδί μεταφέρθηκε σε ιατρείο όπου παρέμεινε υπό παρατήρηση. Περίπου στις 10 π.μ., βλέποντας ότι το παιδί δεν ήταν καλά, ο προσφεύγων τον μετέφερε στο Δημόσιο Νοσοκομείο Ατατούρκ στη Σινώπη, όπου ένας γιατρός ζήτησε να εξεταστεί παρουσία γενικού χειρουργού. Ο εφημερεύων χειρουργός εξέτασε τον ασθενή στις 8.30 το πρωί, διέγνωσε διάτρηση των εσωτερικών οργάνων και προγραμμάτισε χειρουργική επέμβαση. Παρέπεμψε το παιδί στο νοσοκομείο SSK στη Σινώπη. Στις 9.30 π.μ. το παιδί εξετάστηκε στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του εν λόγω νοσοκομείου και παραπέμφθηκε στο Νοσοκομείο SSK στη Σαμψούντα. Από εκεί, μεταφέρθηκε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ondokuz Mayıs στη Σαμψούντα, όπου υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση έκτακτης ανάγκης στις 4 μ.μ. Πέθανε την επόμενη μέρα.

Στις 30 Ιουνίου 1999, ο προσφεύγων υπέβαλε μήνυση για ανθρωποκτονία εξ αμελείας κατά του πρώτου ιατρού, κατά των ιατρών στο Δημόσιο Νοσοκομείο Atatürk και του γιατρού στο Νοσοκομείο SSK της Σινώπης. Στις 21 Μαρτίου 2007, το Ποινικό Δικαστήριο κήρυξε απαράδεκτη την ποινική δίωξη με το σκεπτικό ότι το αδίκημα είχε παραγραφεί. Εν τω μεταξύ, στις 9 Μαρτίου 2000, ο προσφεύγων και η σύζυγός του κατέθεσαν αγωγή  αποζημίωσης στο Επαρχιακό Δικαστήριο. Το Δικαστήριο τους επιδίκασε 2.000 τουρκικές λίρες (TRY) για ηθική βλάβη και 15.205 TRY για αποζημίωση, επιδικάζοντας και τόκους υπερημερίας.

Το Ακυρωτικό Δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση με το σκεπτικό ότι η διαφορά εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της δικαιοδοσίας των Διοικητικών Δικαστηρίων.

Ο προσφεύγων διαμαρτυρήθηκε για την αναποτελεσματικότητα των εσωτερικών μέσων έννομης προστασίας και τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας και της αστικής διαδικασίας αποζημίωσης. Εξέφρασε τη λύπη του για το γεγονός ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν αναγνώρισαν ότι ο θάνατος του γιου του οφειλόταν σε μια σειρά από αμέλειες. Διαμαρτυρήθηκε γιατί οι αρχές δεν τον ενημέρωσαν για το ατύχημα και θα επέτρεπε στο γιο του να επιστρέψει κανονικά στο σπίτι του στο τέλος των μαθημάτων και γιατί η εγχείρηση  που έπρεπε να εκτελεστεί επειγόντως δεν είχε πραγματοποιηθεί και ο γιος του μετεφέρετο από το ένα νοσοκομείο στο άλλο. Έτσι η θεραπεία είχε αρχίσει με καθυστέρηση και συνεπώς δεν θα ήταν η δέουσα.

Από την άποψη αυτή, ο προσφεύγων διαμαρτυρήθηκε ότι η ποινική δίωξη που ασκήθηκε κατά των υπευθύνων του ατυχήματος και της ιατρικής φροντίδας του γιου του δεν παρήγαγε κανένα αποτέλεσμα, δεδομένου ότι δεν είχε ολοκληρωθεί σε εύλογο χρονικό διάστημα και αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα την παραγραφή του αδικήματος.

Κατήγγειλε επίσης την υπερβολική διάρκεια της διαδικασίας αποζημίωσης κατά των υπευθύνων για το θάνατο του γιου του.

Δεν επικαλέστηκε ρητά καμία συγκεκριμένη διάταξη της σύμβασης. Το ΕΔΔΑ εξέτασε τις καταγγελίες του βάσει του άρθρου 2 (δικαίωμα στη ζωή – διαδικαστικό σκέλος).

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το ΕΔΔΑ επαναλαμβάνει ότι ένα παράπονο έχει δύο στοιχεία: πραγματικούς ισχυρισμούς και νομικά επιχειρήματα. Σύμφωνα με την αρχή jura novit curia , το ΕΔΔΑ δεν δεσμεύεται από τους νομικούς λόγους που προέβαλαν ο προσφεύγων στο πλαίσιο της Σύμβασης και των Πρωτοκόλλων της, και αποφασίζει για το νομικό χαρακτηρισμό των πραγματικών περιστατικών ανεξάρτητα και εκτός εκείνων που επικαλούνται οι προσφεύγοντες.

​​Εν προκειμένω, το Δικαστήριο σημειώνει ότι ο προσφεύγων παραπονέθηκε στην ουσία για την αναποτελεσματικότητα των ενδίκων μέτρων με την οποία ζητείται να διαπιστωθεί η ευθύνη για το θάνατο του γιου του και να επιδικαστεί η κατάλληλη αποζημίωση. Θεωρεί ότι η αιτίαση αυτή εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 2 της Σύμβασης, στη διαδικαστική του πτυχή. Ως εκ τούτου, θα περιορίσει την εξέτασή του στην υποτιθέμενη παραβίαση της διάταξης αυτής.

Εν προκειμένω, επισημαίνει ότι ο προσφεύγων έκανε χρήση πολλών ένδικων μέσων που προβλέπει το εσωτερικό δίκαιο. Το άρθρο 2  της ΕΣΔΑ εγγυάται το θεμελιώδους σημασίας δικαίωμα στη ζωή και το Στρασβούργο αποδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στη διαδικαστική υποχρέωση που απορρέει από τη διάταξη αυτή.

Όσον αφορά την ποινική διαδικασία, το ΕΔΔΑ επισημαίνει ότι δεν απεδείχθη η ευθύνη για το θάνατο του γιου του προσφεύγοντος, δεδομένου ότι είχε ως αποτέλεσμα την παραγραφή του ποινικού αδικήματος. Επομένως, αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να θεωρηθεί αποτελεσματική.

Όσον αφορά τις αστικές διαδικασίες, το Δικαστήριο παρατηρεί ότι ο γιός του προσφεύγοντος απεβίωσε στις 23.06.1999 και ότι η διαδικασία αποζημιώσεως κινήθηκε ενώπιον των αστικών δικαστηρίων στις 09.03.2000. Μετά από  δεκατρία χρόνια (05.06.2013) εκδόθηκε απόφαση που έκρινε ότι η διαφορά δεν εμπίπτει στη δικαιοδοσία των αστικών δικαστηρίων. Θεωρεί ότι το γεγονός ότι μια διαδικασία με σκοπό την αποσαφήνιση των τυχών αμελειών διαρκούσε τόσο μακρύ χρόνο στο εσωτερικό δίκαιο δύσκολα συμβιβάζεται με τις απαιτήσεις του άρθρου 2 της Σύμβασης. Επισημαίνει ότι αυτές οι καθυστερήσεις ενδέχεται να παρατείνουν μια δύσκολη αβεβαιότητα όχι μόνο για τον ενάγοντα, αλλά και για τους ενδιαφερόμενους ιατρούς κλπ. Σύμφωνα με το Στρασβούργο εναπόκειται στο κράτος να οργανώσει το δικαστικό του σύστημα κατά τρόπο που να επιτρέπει στα δικαστήρια του να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της Σύμβασης και ειδικότερα εκείνες που κατοχυρώνονται στις υποχρεώσεις του άρθρου 2.

Όσον αφορά τις πειθαρχικές διαδικασίες, το Δικαστήριο σημειώνει ότι μόνο σε δύο άτομα, επιβλήθηκαν πειθαρχικές κυρώσεις (προειδοποίηση και επίπληξη), παρόλο που οι εκθέσεις των πραγματογνωμόνων είχαν διαπιστώσει ευθύνες  σε μεγαλύτερο αριθμό  ατόμων.

Εξάλλου, το ΕΔΔΑ παρατηρεί ότι ο προσφεύγων δεν φαίνεται να συμμετείχε στη διαδικασία αυτή, και οι επιβληθείσες κυρώσεις παρέμειναν περιορισμένες και ότι δεν έλαβαν υπόψη το γεγονός ότι οι φερόμενες πράξεις έβλαψαν τη ζωή.

Κατά συνέπεια, το ΕΔΔΑ θεωρεί ότι και η πειθαρχική διαδικασία δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αποτελεσματική κατά την έννοια του άρθρου 2 της Σύμβασης.

Τέλος, το Στρασβούργο υπενθυμίζει ότι, στο τέλος της αστικής δίκης, ο προσφεύγων είχε επίσης την εξουσία, υπό την δικαιοδοσία των δικαστηρίων, να ασκήσει αγωγή αποζημιώσεως ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων, κάτι που δεν έκανε. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι τα πολιτικά δικαστήρια δεν διαπίστωσαν έλλειψη δικαιοδοσίας εντός εύλογου χρονικού διαστήματος. Πράγματι, κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα περισσότερο από δεκατρία χρόνια μετά την έναρξη της διαδικασίας. Λαμβανομένων υπόψη των στοιχείων αυτών, θα ήταν παράλογο να κατηγορήσουμε τον προσφεύγοντα για την μη άσκηση της διοικητικής διαδικασίας.

Επομένως, το Δικαστήριο θεωρεί ότι, ενόψει μιας εύλογης καταγγελίας στην οποία ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι η ιατρική αμέλεια ήταν η αιτία θανάτου του γιου του, το εθνικό σύστημα στο σύνολό του δεν προσέφερε επαρκή και άμεση απάντηση, σύμφωνα με την υποχρέωση που επιβάλλει το άρθρο 2 της Σύμβασης για το κράτος. Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση της διαδικαστικής πτυχής αυτής της διάταξης αυτής.

Δίκαιη ικανοποίηση

Το ΕΔΔΑ επιδίκασε ποσό  10.000 ευρώ για ηθική βλάβη  και 3.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες(επιμέλεια echrcaselaw.com).