Μάθημα κολύμβησης σε σχολείο μουσουλμάνων μαθητριών. Η συμμετοχή αυτών στο αθλητικό μάθημα δεν παραβιάζει την θρησκευτική τους ελευθερία αλλά συμβάλει στην κοινωνική τους ένταξη.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Osmanoǧlu και Kocabaş κατά Ελβετίας της 10-1-2017 (αριθμ. προσφ. 29086/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Οι προσφεύγοντες είναι Ελβετοί υπήκοοι με Τουρκική ιθαγένεια. Αρνήθηκαν να στείλουν τις κόρες τους σε υποχρεωτικά μαθήματα κολύμβησης, ως μέρος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης τους, για τον λόγο ότι η πίστη τους δεν επέτρεπε στα παιδιά να συμμετέχουν σε μικτά μαθήματα κολύμβησης. Κατ΄ εφαρμογή των διατάξεων των εθνικών νόμων επιβλήθηκε πρόστιμο στους γονείς , λόγω της απουσίας των παιδιών τους από το συγκεκριμένο μάθημα . Προσέφυγαν στα δικαστήρια της Ελβετίας για την ακύρωση του διοικητικού προστίμου, αλλά απερρίφθη η αίτηση ακύρωσής τους. Το ΕΔΔΑ με αφετηρία τις διατάξεις για την ελευθερία στη θρησκεία διαπίστωσε ότι, δίνοντας προτεραιότητα στην υποχρέωση των παιδιών να παρακολουθήσουν το πλήρες πρόγραμμα σπουδών του σχολείου και την επιτυχή ένταξή τους έναντι των ιδιωτικών συμφερόντων των προσφευγόντων αναφορικά με τη χορήγηση απαλλαγής από τα μικτά μαθήματα κολύμβησης για τις κόρες τους για θρησκευτικούς λόγους, οι εγχώριες αρχές δεν είχαν υπερβεί το σημαντικό περιθώριο εκτιμήσεως που τους παρέχεται στη παρούσα υπόθεση, η οποία αφορούσε την υποχρεωτική εκπαίδευση. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 9 της Σύμβασης.
ΣΧΟΛΙΟ-ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ
Η υποχρεωτικότητα εκπαιδευτικού μαθήματος που είναι μη συμβατό με την θρησκεία του μαθητή και των γονέων του είναι συμβατή με την ΕΣΔΑ. Η απόφαση συμβάλει στην κοινωνική ένταξη των αλλοδαπών μαθητών στις κοινωνίες που ζουν.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 9
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες, Αziz Osmanoǧlu και Sehabat Kocabas, είναι δύο Ελβετοί υπήκοοι, οι οποίοι έχουν επίσης τουρκική ιθαγένεια. Γεννήθηκαν το 1976 και 1978 αντίστοιχα και ζουν στη Βασιλεία (Ελβετία).
Οι προσφεύγοντες αρνήθηκαν να στείλουν τις κόρες τους, γεννημένες το 1999 και το 2001, σε υποχρεωτικά μαθήματα κολύμβησης, ως μέρος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης τους, για τον λόγο ότι η πίστη τους δεν επέτρεπε στα παιδιά να συμμετέχουν σε μικτά μαθήματα κολύμβησης. Είχαν ενημερωθεί από το Τμήμα Δημόσιας Εκπαίδευσης του καντονιού της Βασιλείας ότι κινδύνευαν με μεγάλο πρόστιμο 1.000 ελβετικών φράγκων έκαστος (CHF), αν οι κόρες τους δεν παρακολουθούσαν τα υποχρεωτικά μαθήματα, καθώς τα κορίτσια δεν βρίσκονταν στην εφηβεία και ως εκ τούτου δεν μπορούσαν να εξαιρεθούν σύμφωνα με τη νομοθεσία.
Παρά τις προσπάθειες διαμεσολάβησης από το σχολείο, τις κόρες του κ. Osmanoglu και της κα Kocabas, δε συμμετείχαν στα μαθήματα κολύμβησης. Ως αποτέλεσμα, τον Ιούλιο του 2010, οι εκπαιδευτικές αρχές διέταξαν τον κ Osmanoglu και την κα Kocabas να καταβάλλουν πρόστιμο ύψους CHF 350 ανά γονέα και ανά παιδί (συνολικά περίπου 1.292 ευρώ) για ενέργεια κατά παράβαση του γονικού καθήκοντός τους. Οι προσφεύγοντες προσέφυγαν στο Εφετείο του καντονιού της Βασιλείας, το οποίο απέρριψε τους ισχυρισμούς τους τον Μάιο του 2011. Υπέβαλαν περαιτέρω έφεση ενώπιον του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου, η οποία απορρίφθηκε τον Μάρτιο του 2012 με την αιτιολογική βάση ότι δεν υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος των προσφευγόντων στην ελευθερία της συνείδησης και της θρησκείας.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η υπόθεση αφορά μια κατάσταση κατά την οποία το ζήτημα αφορούσε την ελεύθερη άσκηση των θρησκευτικών δικαιωμάτων τους. Σημείωσε επίσης ότι η άρνηση των αρχών να εξαιρέσουν της κόρες των προσφευγόντων από το υποχρεωτικό μικτό μάθημα της κολύμβησης αποτελούσε παρέμβαση στο δικαίωμα της ελεύθερης άσκησης της θρησκείας, και ότι η παρέμβαση προβλέπεται από το νόμο και επιδιώκει να προστατεύσει τους αλλοδαπούς μαθητές από κάθε μορφή κοινωνικού αποκλεισμού. Επίσης, επισήμανε ότι τα κράτη απολαμβάνουν μια σημαντική διακριτική ευχέρεια ( «περιθώριο εκτίμησης») σχετικά με θέματα που αφορούν τη σχέση μεταξύ του κράτους και των θρησκειών και της σημασίας που πρέπει να δοθεί στην άσκηση της θρησκείας μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο, ιδίως όταν τα ζητήματα αυτά ανέκυπταν στον τομέα της διδασκαλίας και στην δημόσια εκπαίδευση. Απέχοντας από το στόχο της κατήχησης, τα κράτη, ωστόσο, όφειλαν να σχεδιάσουν και να καταρτήσουν ελεύθερα τα σχολικά προγράμματα σπουδών τους σύμφωνα με τις ανάγκες και τις παραδόσεις τους.
Αναφορικά με τη στάθμιση των συμφερόντων, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το σχολείο είχε ιδιαίτερο ρόλο στη διαδικασία της κοινωνικής ένταξης, και κυρίως για αλλοδαπούς μαθητές. Δεδομένης της σημασίας της υποχρεωτικής εκπαίδευσης για την ανάπτυξη των παιδιών, η απαλλαγή από ορισμένα μαθήματα ήταν δικαιολογημένη μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις, σε σαφώς καθορισμένες προϋποθέσεις και έχοντας υπόψη την ίση μεταχείριση όλων των θρησκευτικών ομάδων και ότι το γεγονός ότι οι αρμόδιες αρχές δεν επέτρεπαν εξαιρέσεις από τα μαθήματα κολύμβησης για λόγους υγείας έδειχνε ότι η προσέγγισή τους δεν ήταν υπερβολικά άκαμπτη.
Κατά συνέπεια, το συμφέρον του παιδιού για μια πλήρη εκπαίδευση, διευκόλυνε έτσι την επιτυχή κοινωνική τους ένταξη σύμφωνα με τα τοπικά ήθη και έθιμα, υπερίσχυε της επιθυμίας των γονέων να εξαιρεθούν τα παιδιά τους από τα μικτά μαθήματα κολύμβησης. Η αθλητική εκπαίδευση, εκ των οποίων το κολύμπι ήταν αναπόσπαστο μέρος του σχολείου στο οποίο φοιτούσαν τα παιδιά των προσφευγόντων, είχε ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη και την υγεία των παιδιών. Το παιδί, μέσω της παρακολούθησης των μαθημάτων κολύμβησης, δεν μάθαινε απλά κολύμπι και δεν ασκούνταν μόνο, αλλά επιπρόσθετα συμμετείχε σε αυτή την δραστηριότητα με τους υπόλοιπους συμμαθητές, χωρίς εξαίρεση, και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πολιτικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις των γονέων. Επιπλέον, οι αρχές είχαν προσφέρει στους προσφεύγοντες πολύ ευέλικτες ρυθμίσεις: επέτρεπαν στις κόρες τους να φορέσουν burkini κατά τη διάρκεια των μαθημάτων κολύμβησης και να ξεντύνονται χωρίς τη παρουσία των αγοριών. Οι ρυθμίσεις αυτές ήταν τέτοιες ώστε να μειωθεί ο αντίκτυπος της συμμετοχής των παιδιών στα μεικτά μαθήματα κολύμβησης αναφορικά με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των γονιών τους.
Ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη ήταν η σοβαρότητα της τιμωρίας που επιβλήθηκε στους προσφεύγοντες. Τα πρόστιμα (συνολικά CHF 1.400) που επιβλήθηκαν από τις αρχές στους προσφεύγοντες, μετά από τις προειδοποιήσεις, ήταν ανάλογα προς τον επιδιωκόμενο σκοπό, δηλαδή, την διασφάλιση ότι οι γονείς θα έστειλαν τα παιδιά τους στα υποχρεωτικά μαθήματα, πάνω το δικό τους συμφέρον: με σκοπό την επιτυχημένη κοινωνικοποίηση και ενσωμάτωση των παιδιών τους.
Αναφορικά με τη διαδικασία που ακολουθήθηκε στην προκειμένη περίπτωση, οι αρχές είχαν δημοσιεύσει μια κατευθυντήρια γραμμή σχετικά με την αντιμετώπιση θρησκευτικών ζητημάτων στα σχολεία, στα οποία οι προσφεύγοντες ήταν σε θέση να βρουν τις σχετικές πληροφορίες. Η αρμόδια αρχή τους είχε προειδοποιήσει για το πρόστιμο που θα τους επιβάλλονταν. Μετά τη συνάντηση με τις σχολικές αρχές και δύο επιστολές προς τους προσφεύγοντες, η αρμόδια αρχή επέβαλε τα πρόστιμα που προβλέπονται βάσει του εσωτερικού δικαίου, τα οποία οι προσφεύγοντες είχαν τη δυνατότητα να αμφισβητήσουν αρχικά ενώπιον του Εφετείου του καντονιού της Βασιλείας και, στη συνέχεια, ενώπιον του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου. Με την ολοκλήρωση της δίκαιης και της κατ ‘αντιμωλία διαδικασίας, τα δύο δικαστήρια, σε επαρκώς αιτιολογημένες αποφάσεις, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το δημόσιο συμφέρον στο πρόγραμμα σπουδών του σχολείου θα πρέπει υπερισχύσει του ιδιωτικού συμφέροντος των προσφευγόντων στη χορήγηση απαλλαγής από τα μικτά μαθήματα κολύμβησης αναφορικά με τις κόρες τους. Ως εκ τούτου, οι προσφεύγοντες είχαν το πλεονέκτημα της προσιτής διαδικασίας δίνοντάς τους τη δυνατότητα να έχουν τα πλεονεκτήματα της προσφυγής τους να εξαιρεθούν κατά την εξέταση σύμφωνα με τους σκοπούς του άρθρου 9 της Σύμβασης.
Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι, δίνοντας προτεραιότητα στην υποχρέωση των παιδιών να παρακολουθήσουν το πλήρες πρόγραμμα σπουδών του σχολείου και την επιτυχή ένταξή τους έναντι των ιδιωτικών συμφερόντων των προσφευγόντων αναφορικά με τη χορήγηση απαλλαγής από τα μικτά μαθήματα κολύμβησης για τις κόρες τους για θρησκευτικούς λόγους, οι εγχώριες αρχές δεν είχαν υπερβεί το σημαντικό περιθώριο εκτιμήσεως που τους παρέχεται στη παρούσα υπόθεση, η οποία αφορούσε την υποχρεωτική εκπαίδευση. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 9 της Σύμβασης.
