Η προσωρινή κράτηση ενός 13χρονου εφήβου για συμμετοχή σε διαδήλωση και λιθοβολισμό αστυνομικών
ΑΠΟΦΑΣΗ
Agit Demir κατά Τουρκίας της 27.02.2018 (αριθμ. προσφ.36475/10)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Σύλληψη και προσωρινή κράτηση 13χρονου εφήβου για συμμετοχή σε διαδήλωση και ότι έριχνε πέτρες σε δυνάμεις ασφαλείας κατά τη διάρκειά της διαδήλωσης. Δεν εφαρμόστηκαν τα προβλεπόμενα εναλλακτικά μέτρα για τον ανήλικο. Παράνομη κράτηση και παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία και την ασφάλεια. Παραβίαση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι λόγω μη αναλογικότητας των μέτρων.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 5 §§ 1 (γ) και 3
Άρθρο 5 § 4
Άρθρο 10
Άρθρο 11
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Agit Demir, είναι Τούρκος υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1996 και ζει στο Σιρνάκ (Τουρκία). Ο κ. Demir, ο οποίος ήταν 13 ετών κατά την κρίσιμη περίοδο, τέθηκε υπό κράτηση στις 19 Ιανουαρίου 2010 για συμμετοχή σε διαδήλωση που διοργανώθηκε τον Δεκέμβριο του 2009 ως διαμαρτυρία εναντίον των συνθηκών κράτησης του Abdullah Öcalan, επικεφαλής της παράνομης ένοπλης οργάνωσης PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν) και για λιθοβολισμό σε δυνάμεις ασφαλείας κατά τη διάρκεια της διαδήλωσης. Απελευθερώθηκε στις 13 Απριλίου 2010.
Διεξήχθη ποινική δίωξη κατά του κ. Demir, με αποτέλεσμα να του επιβληθεί ποινή φυλάκισης ενός έτους και 15 ημερών με αναστολή για τη διάδοση προπαγάνδας τρομοκρατικής οργάνωσης και για συμμετοχή σε μια βίαιη διαδήλωση.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 5 §§ 1 (γ) και 3 (δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια)
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ο νόμος αριθ. 5395 προέβλεπε ότι η προσωρινή κράτηση ανηλίκου πρέπει να αποτελεί μέτρο έσχατης ανάγκης και θα μπορούσε να διαταχθεί μόνον εάν είχε αποδειχθεί το μέτρο της δικαστικής επιτήρησης αναποτελεσματικό ή δεν τηρηθεί. Εν προκειμένω, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι οι λόγοι που προέβαλε ο δικαστής στην προσωρινή κράτηση δεν υποδήλωνε ότι η κράτηση είχε χρησιμοποιηθεί -αναφορικά με την ηλικία του κ. Demir – μόνο ως έσχατο μέτρο ή ότι ο δικαστής είχε αρχικά εξετάσει άλλα μέτρα πέρα από την κράτηση. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η κράτηση ενός 13χρονου ανηλίκου δεν μπορούσε να θεωρηθεί νόμιμη κατά την έννοια του άρθρου 5 § 1 της Σύμβασης, ιδίως ενόψει του γεγονότος ότι τα εναλλακτικά μέτρα, μολονότι προβλέπονται δεν ελήφθησαν υπόψη. Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 § 1 της Σύμβασης.
Υπόψη των πορισμάτων του βάσει του άρθρου 5 § 1, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν είναι απαραίτητο να εξεταστεί το παραδεκτό και το βάσιμο της καταγγελίας σχετικά με τη διάρκεια της διαδικασίας (άρθρο 5 § 3).
Άρθρο 5 § 4 (δικαίωμα λήψης ταχείας απόφασης σχετικά με τη νομιμότητα της κράτησης)
Ο κ. Demir διαμαρτυρήθηκε για την έλλειψη αποτελεσματικής προσφυγής κατά της προσωρινής του κράτησης (απόφαση της 19ης Ιανουαρίου 2010) και τη συνεχιζόμενη κράτηση του (απόφαση 16 Φεβρουαρίου 2010). Ωστόσο, δεν άσκησε έφεση εναντίον αυτών των αποφάσεων ενώπιον των δικαστηρίων. Σύμφωνα με τη Ποινική δικονομία, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουνίου 2005, αντιπρόσωπος ή δικηγόρος υπεράσπισης ενός προσώπου που βρίσκεται υπό κράτηση έχει το δικαίωμα να προσκομίσει αποδείξεις στη δικαστική αρχή όταν η υπόθεση εξετάζονταν κατ έφεση. Επομένως, η προσφυγή αυτή ήταν προδήλως αβάσιμη (άρθρο 35 § 3 της Σύμβασης).
Άρθρο 11 (ελευθερία του συνέρχεσθαι)
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η προσωρινή κράτηση του κ. Demir και η συνεχιζόμενη κράτηση (όταν ο ίδιος ήταν μικρότερος από 13 ετών), καθώς και η ανασταλτική ποινή του, αποτελούσε «παρέμβαση» στην άσκηση του δικαιώματός του για ελευθερία του συνέρχεσθαι σύμφωνα με το άρθρο 11 της Σύμβασης, σε συνδυασμό με το άρθρο 10 της Σύμβασης. Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι η επίδικη επέμβαση είχε προβλεφθεί από το νόμο και επεδίωκε τον θεμιτό σκοπό της προστασίας της εθνικής ασφάλειας και της δημόσιας τάξης.
Όσον αφορά την καταδίκη του κ. Demir για διάδοση προπαγάνδας εξ ονόματος τρομοκρατικής οργάνωσης, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το απλό γεγονός κυματισμού σημαίας με το πρόσωπο του Öcalan σε μια διαδήλωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως μορφή έκφρασης η οποία καλεί σε χρήση βίας, ένοπλης αντίστασης ή εξέγερσης. Ομοίως, δεν αποτελούσε ρητορική μίσους.
Όσον αφορά το γεγονός ότι ο προσφεύγων είχε ρίξει πέτρες και έφερε αντίσταση στις δυνάμεις ασφαλείας κατά τη διάρκεια της διαδήλωσης, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι ενέργειες αυτές υπερέβησαν σαφώς τα όρια του δημόσιου πολιτικού διαλόγου και ότι, στο πλαίσιο αυτό, η ανάληψη δράσης κατά του κ. Demir θα μπορούσε ευλόγως να ανταποκριθεί σε μια «πιεστική κοινωνική ανάγκη». Όσον αφορά την αναλογικότητα των μέτρων εναντίον ανήλικου κατηγορουμένου και καταδικασθέντος με παρόμοια κατηγορία σε σχέση με τους εν προκειμένω, το Δικαστήριο αναφέρθηκε στην υπόθεση Gülcü κατά Τουρκίας, σύμφωνα με την οποία η σύλληψη και προσωρινή κράτηση ανηλίκου θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο ως έσχατο μέτρο και ως μέτρο ασφαλείας με μικρή διάρκεια. Ως εκ τούτου, η χρήση τέτοιων μέτρων σε ανηλίκους κρίθηκε δυσανάλογη. Εν προκειμένω, ενόψει της αποφάσεως που εκδόθηκε στο πλαίσιο της υποθέσεως Gülcü, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η κυβέρνηση δεν είχε επικαλεστεί γεγονότα ή επιχειρήματα ικανά να οδηγήσουν σε διαφορετικό συμπέρασμα. Τα εθνικά δικαστήρια δεν έλαβαν επαρκώς υπόψη τη νεαρή ηλικία του κ. Demir και τα δικαστήρια δεν διέταξαν την κράτησή του ως έσχατη λύση. Το γεγονός ότι το Ποινικό Δικαστήριο αποφάσισε να αναστείλει την έκδοση της αποφάσεως, δεν μείωνε τη σημασία της, στο μέτρο που ο κ. Demir, έχοντας ήδη περάσει πάνω από δύο μήνες σε κράτηση, ζούσε με την απειλή φυλάκιση τριών ετών από την ημερομηνία έκδοση της απόφασης.
Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι λόγοι που προέβαλε το εναγόμενο κράτος δεν θα μπορoύσαν να θεωρηθούν επαρκείς στην προκειμένη περίπτωση για να δικαιολογηθεί η επίδικη επέμβαση. Διαπίστωσε περαιτέρω ότι δεν υπήρξε εύλογη σχέση αναλογικότητας μεταξύ των ληφθέντων μέτρων κατά του κ. Demir και τους θεμιτούς σκοπούς που επιδιώκονται. Κατά συνέπεια, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 11 της Σύμβασης.
Λοιπά άρθρα
Το Δικαστήριο απέρριψε τις υπόλοιπες καταγγελίες του κ. Demir.
Άρθρο 41 (δίκαιη ικανοποίηση)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Τουρκία οφείλει να καταβάλει στον προσφεύγοντα 7.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 3.000 ευρώ για έξοδα και δαπάνες (επιμέλεια echrcaselaw.com).
