Η ευθύνη των αεροπορικών εταιρειών και το δικαίωμα στη ζωή των επιβατών
ΑΠΟΦΑΣΗ
R.Š. κατά Λετονίας της 8.3.2018 (αρ. προσφ. 44154/14)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Συντριβή αεροπλάνου, τραυματισμός επιβάτη και αδυναμία αποζημίωσής του. «Ανθρώπινο σφάλμα» του αποβιώσαντος πιλότου και έλλειψη ευθύνης του ιδιοκτήτη της εταιρείας. Μη παραβίαση δικαιώματος στη ζωή.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 2
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, R.Š., είναι Λετονός υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε το 1983 και ζει στο Mārupe (Λεττονία). Η υπόθεση αφορούσε συντριβή αεροπλάνου στην οποία ο προσφεύγων τραυματίστηκε σοβαρά και της καταγγελίας του σχετικά με την αδυναμία αποζημίωσης.
Το ατύχημα συνέβη τον Αύγουστο του 2008, όταν ο προσφεύγων ταξίδευε με ιδιωτικό αεροπλάνο μαζί με πολλούς άλλους. Το αεροπλάνο συνετρίβη λίγο πριν την προσγείωση, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο πιλότος και να τραυματιστούν σοβαρά όλοι οι επιβάτες. Ο ιδιοκτήτης της εταιρείας του αεροσκάφους κατηγορήθηκε για αμέλεια κατά την άσκηση των επαγγελματικών του καθηκόντων και για παραβίαση της ασφάλειας της εναέριας κυκλοφορίας τον Μάιο του 2011. Το Πρωτοδικείο αποφάνθηκε κατά του ιδιοκτήτη, αλλά κρίθηκε αθώος στο δευτεροβάθμιο Δικαστήριο, απόφαση που επικυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο τον Δεκέμβριο του 2013.
Τα εγχώρια δικαστήρια διαπίστωσαν ότι ο ιδιοκτήτης δεν υπέχει ευθύνη για το ατύχημα, ιδίως επειδή δεν είχε καθοριστεί ποια μέτρα ασφαλείας της εναέριας κυκλοφορίας ή οι κανονισμοί λειτουργίας είχαν παραβιαστεί ή ποια επαγγελματικά καθήκοντα είχε παραμελήσει.
Ο προσφεύγων κίνησε επίσης αγωγή αποζημίωσης το 2010, αλλά τα εγχώρια δικαστήρια την απέρριψαν. Μεταξύ άλλων, έκριναν ότι η κύρια αιτία του ατυχήματος οφείλονταν σε «ανθρώπινο σφάλμα» από την πλευρά του πιλότου και ότι ούτε η εταιρεία που ήταν ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους ούτε ο Πρόεδρος της εταιρείας θα μπορούσαν να θεωρηθούν υπεύθυνοι.
Βασιζόμενος κατ’ ουσίαν στο άρθρο 2 (δικαίωμα στη ζωή), ο προσφεύγων κατήγγειλε το γεγονός ότι δεν ήταν σε θέση να λάβει οποιαδήποτε αποζημίωση για τους τραυματισμούς που υπέστη και υποστήριξε ότι το κράτος πρέπει να φέρει ευθύνη για οποιεσδήποτε ελλείψεις στη νομική ρύθμιση της ασφάλειας των ιδιωτικών πτήσεων.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Μη παραβίαση του άρθρου 2 (δικαίωμα στη ζωή)
Το Δικαστήριο επισημαίνει ότι κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών, η κύρια νομοθετική πράξη στον τομέα της αεροπορικής ασφάλειας στη Λετονία ήταν ο νόμος περί αεροπορίας. Κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών, η ευθύνη βάσει του εσωτερικού δικαίου για την εξασφάλιση της εκμετάλλευσης ενός αεροσκάφους από έναν πιλότο επαρκώς καταρτισμένο βρισκόταν στον ίδιο τον πιλότο.
Η ευθύνη των ιδιοκτητών αεροσκαφών στη Λετονία ρυθμίστηκε διαφορετικά σε σχέση με τη γενική αεροπορία, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτικών πτήσεων, και των εμπορικών πτήσεων. Συγκεκριμένα, όσον αφορά τις ιδιωτικές πτήσεις, δεν υπήρχε κανένας όρος για τον ιδιοκτήτη αεροσκάφους να προβλέπει διαδικασία για την παράδοση αεροσκάφους σε πιλότο, σε αντίθεση με τις εμπορικές πτήσεις. Ο προσφεύγων, ο οποίος κατείχε τον εαυτό του άδεια χειριστή, όφειλε να γνωρίζει τις διαφορές στο νομικό πλαίσιο, δεδομένου ότι ένα από τα καθήκοντα ενός πιλότου είναι να διασφαλίζει την ασφάλεια πτήσεων σύμφωνα με το νόμο.
Λαμβάνοντας υπόψη το ευρύ περιθώριο εκτιμήσεως που παρέχεται στα συμβαλλόμενα κράτη σε τόσο δύσκολη τεχνική σφαίρα όπως η αεροπορική ασφάλεια, τα Συμβαλλόμενα Κράτη δεν υποχρεούνται από τη Σύμβαση να ρυθμίζουν τα επίπεδα ασφαλείας των διαφόρων τύπων πτήσεων με τον ίδιο τρόπο. Το Δικαστήριο σημειώνει ότι ο εσωτερικός κανονισμός κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών δεν ήταν κατώτερος των απαιτήσεων του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου, καθόσον ορίζει σαφώς και λεπτομερώς την ευθύνη του πιλότου για την ασφάλεια των πτήσεων υπό τις επίμαχες περιστάσεις.
Το Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το εναγόμενο κράτος δεν υπερέβη το περιθώριο εκτίμησής του, παρέχοντας ένα πιο αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο από εκείνο που ήταν ενσωματωμένο στα διεθνή ή ευρωπαϊκά πρότυπα κατά τον κρίσιμο χρόνο. Ως εκ τούτου, το κράτος έχει συμμορφωθεί με τις θετικές του υποχρεώσεις ως προς αυτό το θέμα.
Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι δεν υπήρξε παραβίαση της ουσιαστικής πλευράς του άρθρου 2 της Σύμβασης.
Μη παραβίαση του άρθρου 2 (έρευνα)
Μολονότι οι περιστάσεις του ατυχήματος του αεροσκάφους και οι υπαιτιότητες διαπιστώθηκαν δεόντως μετά την έρευνα της αρμόδιας αρχής και τις επακόλουθες ποινικές και αστικές διαδικασίες, ο προσφεύγων δεν μπορούσε να λάβει αποζημίωση λόγω διάφορων ειδικών παραγόντων υπόθεση.
Πρώτον, ο πιλότος πέθανε στο ατύχημα. Δεύτερον, η εταιρεία που είχε την κυριότητα του αεροσκάφους είχε πάψει να υπάρχει. Τρίτον, το ασφαλιστήριο συμβόλαιο δεν κάλυπτε περιπτώσεις στις οποίες ένα αεροσκάφος λειτουργούσε από πιλότο ανεπαρκώς καταρτισμένο. Συνεπώς, το κράτος δεν μπορεί να κατηγορηθεί για την ανεπιτυχή ικανοποίηση απαίτησης αποζημίωσης του προσφεύγοντος, διότι είχαν τεθεί σε εφαρμογή μηχανισμοί για να αιτηθεί αποζημίωσης από τους διάφορους τρίτους που εμπλέκονταν σε ατύχημα.
Το Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το σύνολο του νομικού συστήματος, το οποίο αντιμετώπισε μια αμφισβητούμενη πράξη που προκαλεί τον θάνατο, παρείχε επαρκή και έγκαιρη απόκριση, σύμφωνα με την υποχρέωση του κράτους βάσει του άρθρου 2 της Σύμβασης να παράσχει ένα αποτελεσματικό δικαστικό σύστημα.
Συνεπώς, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι δεν υπήρξε παραβίαση της διαδικαστικής πλευράς του άρθρου 2 της Σύμβασης.
ΜΕΙΟΨΗΦΙΑ
βλ. εδώ (επιμέλεια echrcaselaw.com).
