Η νομοθεσία για υποκίνηση μίσους πρέπει να ερμηνεύεται συσταλτικά και αυστηρά ώστε να μην παραβιάζεται η ελευθερία της έκφρασης
ΑΠΟΦΑΣΗ
Stomakhin κατά Ρωσίας της 09.05.2018 (αριθμ.προσφ. 52273/07)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Καταδίκη εκδότη μηνιαίου ενημερωτικού δελτίου για τον πόλεμο της Τσετσενίας (ασκούσε επικριτική και έντονη κριτική κατά της Ρωσίας) για άσκηση εξτρεμιστικών δραστηριοτήτων και υποκίνηση φυλετικού, εθνικού και κοινωνικού μίσους. Εκτιμήσεις εγχώριων δικαστηρίων σχετικές και επαρκείς. Το Δικαστήριο υποστήριξε ότι ήταν σημαντικό να υπάρχει μια προσεκτική προσέγγιση στην εφαρμογή των αδικημάτων παρακίνησης μίσους και η νομοθεσία πρέπει να ερμηνεύεται συσταλτικά προκειμένου να αποφευχθεί η υπερβολική παρέμβαση στην ελευθερία της έκφρασης. Στην υπόθεση αυτή τα εθνικά δικαστήρια επέβαλαν αυστηρή ποινή στον προσφεύγοντα. Η τιμωρία δεν ήταν ανάλογη προς τους επιδιωκόμενους νόμιμους σκοπούς, όπως η προστασία των δικαιωμάτων των άλλων, η εθνική ασφάλεια ή η πρόληψη της διαταραχής και του εγκλήματος. Παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 10)
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 10
Άρθρο 6 § 1
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Boris Vladimirovich Stomakhin, είναι Ρώσος υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1974 και ζει στην Vsesvyatskaya (Ρωσία).
Ο κ. Stomakhin ήταν ο συντάκτης, εκδότης και διανομέας μηνιαίου ενημερωτικού δελτίου μεταξύ του 2000 και 2004, το οποίο αφορούσε κυρίως τον πόλεμο στην Τσετσενία, που ήταν σε εξέλιξη εκείνη τη στιγμή. Οι αρχές ξεκίνησαν τις έρευνες τον Δεκέμβριο του 2003 με την κατηγορία έκφρασης απόψεων στον ενημερωτικό δελτίο του προσφεύγοντος, ότι αποτελούσε έκκληση για άσκηση εξτρεμιστικών δραστηριοτήτων και υποκίνηση φυλετικού, εθνικού και κοινωνικού μίσους. Καταδικάστηκε για τα εν λόγω αδικήματα τον Νοέμβριο του 2006, απόφαση η κατέστη αμετάκλητη τον Μάιο του 2007.
Τα εγχώρια δικαστήρια διαπίστωσαν ότι είχε απευθύνει έκκληση σε εξτρεμιστικές πράξεις και είχε δικαιολογήσει και δοξάσει τρομοκρατικές πράξεις από τους Τσετσένους. Είχε επίσης καλέσει σε βία κατά του ρωσικού λαού και υποστήριξε ότι η ορθόδοξη πίστη ήταν κατώτερη. Ο κ. Stomakhin ισχυρίστηκε ότι είχε εκδώσει το ενημερωτικό δελτίο για τον εαυτό του και δεν το είχε διανείμει. Αυτός είχε απλώς εκφράσει τη γνώμη του σχετικά με τα πολιτικά γεγονότα στη Ρωσία, ιδίως τη σύγκρουση στην Τσετσενία. Αρνείται ότι υποστήριξε τον εξτρεμισμό. Καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκισης και σε τριετή απαγόρευση άσκησης της δημοσιογραφίας. Εξέτισε ολόκληρη την ποινή και απολύθηκε από τις φυλακές τον Μάρτιο του 2011.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 10
Το Δικαστήριο αποφάσισε ότι ήταν σκόπιμο να εξεταστεί η υπόθεση βάσει του άρθρου 10. Διαχώρισε τις δηλώσεις του κ. Stomakhin σε τρεις ομάδες. Μέσω των πρώτων δηλώσεων δικαιολογούσε τρομοκρατικές ενέργειες, ασκούσε κριτική σε Ρώσους στρατιώτες στο βαθμό που θα μπορούσαν να γίνουν στόχοι πραγματικής επίθεσης και επαινούσε τους Τσετσένους ηγέτες στο πλαίσιο της έγκρισης της βίας. Αυτές οι δηλώσεις είχαν υπερβεί τα όρια της αποδεκτής κριτικής και το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η μεταχείριση των Ρωσικών δικαστηρίων ήταν ανάλογη.
Επιπλέον, κάποιες από τις επικρίσεις του κ. Stomakhin σχετικά με ορθόδοξους πιστούς και εθνοτικούς Ρώσους είχαν υποκινήσει το μίσος και την εχθρότητα και οι εκτιμήσεις των δικαστηρίων ήταν «σχετικές και επαρκείς».
Ωστόσο, τα εθνικά δικαστήρια ήταν πολύ σκληρά σε άλλες πτυχές. Συγκεκριμένα, μερικές δηλώσεις σχετικά με τον πόλεμο δεν είχαν ξεπεράσει τα αποδεκτά όρια της κριτικής, τα οποία ήταν ευρύτατα όταν αφορούσε τη κυβέρνηση και το κράτος. Τα δικαστήρια επίσης έκριναν και άλλα σχόλια σχετικά με τους Ρώσους στρατιωτικούς εκτός πλαισίου:
Ο κ. Stomakhin είχε επικρίνει με έντονο τρόπο την απαλλαγή ενός αξιωματικού για τον στραγγαλισμό για γυναίκας από την Τσετσενία, παρά να απευθύνει έκκληση για τις εγκληματικές ενέργειες ή υποκίνηση μίσους εναντίον όλων των στρατιωτών.
Το Δικαστήριο πρόσθεσε ότι ήταν ζωτικής σημασίας για τα κράτη να ακολουθήσουν μια προσεκτική προσέγγιση όταν προσδιορίζονταν το πεδίο των εγκλημάτων της παρακίνησης μίσους. Τους καλούσε να ερμηνεύσουν αυστηρά τη νομοθεσία προκειμένου να αποφευχθεί η υπερβολική παρέμβαση υπό το πρόσχημα της δράσης ενάντια σε μια τέτοια ομιλία, όταν αυτό που αποτελούσε το ζητούμενο στη πραγματικότητα ήταν η κριτική των αρχών ή των πολιτικών τους.
Τέλος, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η αιτιολογία των Δικαστηρίων για την ποινή που επιβλήθηκε στον κ. Stomakhin είχε περιοριστεί στη προσωπικότητά του και στο κοινωνικό κίνδυνο που παρουσίαζε. Τέτοιες εκτιμήσεις μπορεί να ήταν σχετικές αλλά δεν αρκούσαν για να δικαιολογήσουν τη σοβαρότητα της ποινής. Η τιμωρία δεν ήταν επομένως ανάλογη προς τους επιδιωκόμενους νόμιμους σκοπούς, όπως η προστασία των δικαιωμάτων των άλλων, η εθνική ασφάλεια ή η πρόληψη της διαταραχής και του εγκλήματος.
Λοιπά άρθρα
Χαρακτήρισε απαράδεκτες τις καταγγελίες του κ. Stomakhin βάσει του άρθρου 6 § 1 της Σύμβασης ως προδήλως αβάσιμες. Οι ισχυρισμοί του δεν είχαν αποκαλύψει καμία εμφάνιση παραβίασης των εγγυήσεων της δίκαιης δίκης της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο αποφάνθηκε με τέσσερις ψήφους υπέρ τριών, σύμφωνα με τους οποίους η Ρωσία έπρεπε να καταβάλει στον προσφεύγοντα ποσό 12.500 ευρώ για ηθική βλάβη και απέρριψε την αξίωσή του για έξοδα και δαπάνες με έξι ψήφους έναντι μίας.
Ξεχωριστές απόψεις
Ο δικαστής Jäderblom εξέφρασε σύμφωνη γνώμη, στην οποία συμμετείχε και ο δικαστής Keller, ο οποίος επίσης εξέδωσε ξεχωριστή σύμφωνη γνώμη. Ο δικαστής Pastor Vilanova εξέφρασε μια εν μέρει αντίθετη γνώμη, η οποία αναφέρονταν σχετικά με την απόφαση περί δαπανών και εξόδων. Οι γνώμες αυτές επισυνάπτονται στην απόφαση (επιμέλεια echrcaselaw.com).
