Ακύρωση αγοροπωλησίας εξαιτίας σφαλμάτων των δημοσίων αρχών. Το κράτος φέρει την ευθύνη και όχι ο πολίτης
ΑΠΟΦΑΣΗ
Ίδρυμα Batkivska Turbota κατά Ουκρανίας της 9.10.2018 (αρ. προσφ. 5876/15)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ακύρωση αγοροπωλησίας ιδιοκτησίας δεδομένου ότι ανήκε στο Δημόσιο. Ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα αγόρασε χώρους που ανήκαν στην UPO, μια οργάνωση η οποία συστάθηκε από την Ομοσπονδία Συνδικάτων της Ουκρανίας, προκειμένου να διαχειρίζεται τα ακίνητά της. Ωστόσο τελικά, οι χώροι που πουλήθηκαν ανήκαν στο κράτος και δεν είχαν ποτέ μεταφερθεί από το κράτος στην UPO. Το Δικαστήριο έκρινε ότι αν υπήρχε οποιοδήποτε λάθος στην εγχώρια διαδικασία, το κράτος έπρεπε να φέρει τις συνέπειες αυτού. Η παρέμβαση στα δικαιώματα ιδιοκτησίας του προσφεύγοντος ιδρύματος δημιούργησε σοβαρές αμφιβολίες ως προς τη νομιμότητα του μέτρου και είχε επιβάλει δυσανάλογη επιβάρυνση σε αυτό. Παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 1 ΠΠΠ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, το Ίδρυμα Batkivska Turbota, είναι ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα το οποίο ιδρύθηκε και έχει την έδρα του στην Ουκρανία από το 1999.
Το 2000, το προσφεύγων ίδρυμα σύστησε ένα κέντρο κοινωνικής αποκατάστασης για να βοηθήσει τους νέους. Τον Αύγουστο του 2002, αγόρασε τμήματα ενός σανατόριου που ανήκε στην UPO, μια οργάνωση η οποία συστάθηκε από την Ομοσπονδία Συνδικάτων της Ουκρανίας προκειμένου να διαχειρίζεται τα ακίνητά της. Το προσφεύγoν ίδρυμα, εν συνεχεία, κατοχύρωσε τον τίτλο του ακινήτου ως ιδιοκτησία του.
Ωστόσο, τον Αύγουστο του 2011 ένας Εισαγγελέας ενεργώντας εξ ονόματος του κράτους ζήτησε από το δικαστήριο να ακυρώσει τη σύμβαση αγοράς. Ισχυρίστηκε ότι οι χώροι που πουλήθηκαν ανήκαν στο κράτος και δεν είχαν ποτέ μεταφερθεί από το κράτος στην UPO.
Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο επικύρωσε το αίτημα του Εισαγγελέα.
Διαπίστωσε ότι το 1960 το Σοβιετικό Ουκρανικό κράτος μεταβίβασε το σανατόριο και άλλες εγκαταστάσεις αναψυχής, συμπεριλαμβανομένης της εν λόγω περιουσίας, σε συνδικάτα για τη χρήση τους, αλλά χωρίς όμως να είναι ιδιοκτησία τους. Όταν η UPO συστάθηκε το 1991, οι εγκαταστάσεις ανήκαν στο κράτος. Το δικαστήριο απέρριψε την αναφορά της UPO σε μια απόφαση του 1997 βάση της οποίας μεταβιβάστηκε στην τελευταία, η κυριότητα των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων Σοβιετικής περιόδου.
Το προσφεύγον ίδρυμα άσκησε έφεση, δηλώνοντας ότι είχε αγοράσει την ιδιοκτησία με καλή πίστη και είχε ξοδέψει περίπου πέντε εκατομμύρια hryvnias για την ανακαίνιση των χώρων. Το Εφετείο αποφάνθηκε υπέρ του προσφεύγοντος ιδρύματος τον Απρίλιο του 2014 απορρίπτοντας το αίτημα του κράτους για κυριότητα, αλλά η απόφαση αυτή ανατράπηκε από το Ανώτερο Εμπορικό Δικαστήριο της Ουκρανίας τον Ιούλιο του 2014. Το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε το αίτημα του προσφεύγοντος για επανεξέταση της υπόθεσης τον Οκτώβριο του ιδίου έτους.
Ο τίτλος ιδιοκτησίας του κράτους καταχωρήθηκε τον Απρίλιο του 2018. Το προσφεύγων ίδρυμα εξακολουθεί να χρησιμοποιεί την εγκατάσταση και να φιλοξενεί παιδιά προερχόμενα από «δύσκολες» οικογένειες, καθώς και εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι οποιαδήποτε επέμβαση στα δικαιώματα ιδιοκτησίας, όπως συνέβη στην προκειμένη περίπτωση, έπρεπε να είναι νόμιμη προκειμένου να είναι σύμφωνη με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση. Νόμιμο είναι κάθε μέτρο που έχει βάση στο εσωτερικό δίκαιο και το ορίζει ο νόμος, άρα είναι προσβάσιμο και προβλέψιμο ως προς τα αποτελέσματά του.
Σημείωσε ότι η εσωτερική νομολογία σχετικά με τις αρμοδιότητες της UPO ήταν ασυνεπής, καθώς υπήρχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των πορισμάτων των δικαστηρίων στην παρούσα υπόθεση και άλλων παρόμοιων με αυτά. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι δεν υπήρχε κανένας νόμος που να ασχολείται με το νομικό καθεστώς ιδιοκτησίας στην Ουκρανία που ανήκε σε οργανώσεις πολιτών της Σοβιετικής Ένωσης, όπως είναι τα ιδρύματα.
Αυτά τα γεγονότα σήμαιναν ότι το Δικαστήριο είχε σοβαρές αμφιβολίες ως προς το αν η επέμβαση στα δικαιώματα του προσφεύγοντος ιδρύματος είχε εκπληρώσει την απαίτηση της Σύμβασης για την ποιότητα του δικαίου.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε επίσης ότι οι ενέργειες του κράτους οδήγησαν στην επιβολή δυσανάλογου βάρους. Το προσφεύγων ίδρυμα αγόρασε το ακίνητο το 2002, αρκετά χρόνια μετά την απόφαση του 1997 που επιβεβαίωνε την κυριότητα της UPO, αλλά ο εισαγγελέας δεν είχε καταθέσει αίτημα μέχρι το 2011. Το κράτος γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει πολύ πιο πριν για την αγορά των εγκαταστάσεων.
Ο τίτλος του προσφεύγοντος ιδρύματος είχε επίσης καταχωρηθεί δεόντως από τις αρχές. Αν υπήρχε λάθος στη διαδικασία, το κράτος έπρεπε να φέρει τις συνέπειες, εκτός αν υπήρχε σαφές δημόσιο συμφέρον που να δικαιολογεί την παρέμβαση. Εντούτοις, η κυβέρνηση δεν προέβαλε πειστικά επιχειρήματα ως προς αυτό. Η κυβέρνηση είχε κάνει μόνο γενικές δηλώσεις σχετικά με την αποκατάσταση των δικαιωμάτων του κράτους επί της περιουσίας, χωρίς να αποδείξει γιατί χρειάζονταν την εν λόγω περιουσία για κάποιο συγκεκριμένο και επιτακτικό λόγο. Πράγματι, μόνο το 2018 το κράτος καταχώρησε τον τίτλο του αναφορικά με το σανατόριο.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η επέμβαση στα δικαιώματα ιδιοκτησίας του προσφεύγοντος ιδρύματος δημιούργησε σοβαρές αμφιβολίες ως προς τη νομιμότητα του μέτρου και είχε επιβάλει δυσανάλογη επιβάρυνση στο προσφεύγον, παραβιάζοντας έτσι το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι δεν ήταν έτοιμο, υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης, να αποφασίσει σχετικά με την εφαρμογή αυτής της διάταξης και αποφάσισε να εξετάσει το ζήτημα σε μεταγενέστερη ημερομηνία, οπότε σε οποιαδήποτε μεταγενέστερη διαδικασία θα λάβει δεόντως υπόψη οιαδήποτε φιλική διευθέτηση μεταξύ των διαδίκων(επιμέλεια echrcaselaw.com).
