Κύρωση σε κρατούμενους επειδή διάβασαν στη φυλακή ποιήματα και ύμνους! Παραβίαση της ελευθερίας έκφρασης

ΑΠΟΦΑΣΗ

Mehmet Çiftçi και Suat İncedere κατά Τουρκίας της 18.01.2022 (αρ. προσφ. 21266/19 και 21774/19)

Βλ. εδώ 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Κυρώσεις σε κρατούμενους για διάβασμα ποιημάτων και ύμνων ως εκδήλωση σε μνήμη κρατουμένων που είχαν αποβιώσει. Ελευθερία της έκφρασης.

Οι προσφεύγοντες, Τούρκοι υπήκοοι και κρατούμενοι στις φυλακές της Αδριανούπολης, επικαλούμενοι το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ, κατήγγειλαν ότι παραβιάστηκε το δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης.

Τον Δεκέμβριο του 2016 οι δύο προσφεύγοντες, μαζί με άλλους 26 κρατούμενους, διάβασαν ποιήματα και τραγούδησαν ύμνους στη μνήμη των κρατουμένων που είχαν πεθάνει κατά την επιχείρηση «Επιστροφή στη ζωή» από τις αρχές στις φυλακές τον Δεκέμβριο του 2000.

Τον Ιανουάριο του 2017 η διοίκηση των φυλακών αποφάσισε να τους επιβάλει κύρωση με τη μορφή της στέρησης των μέσων επικοινωνίας για ένα μήνα, θεωρώντας ότι οι ενέργειές τους κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης ισοδυναμούσε με το πειθαρχικό παράπτωμα του να «ψάλλεις ύμνους ή συνθήματα αδικαιολόγητα» βάσει του νόμου 5725 για την εκτέλεση ποινών και προληπτικών μέτρων. Ωστόσο, μερικούς μήνες αργότερα, ο δικαστής εκτέλεσης της ποινής της Αδριανούπολης, αποφαινόμενος επί προσφυγής των προσφευγόντων, ακύρωσε την επιβληθείσα κύρωση. Τον Νοέμβριο του 2017 το Κακουργιοδικείο της Αδριανούπολης ακύρωσε την προηγούμενη απόφαση του δικαστή, ο οποίος είχε άρει την κύρωση που επιβλήθηκε από τη διεύθυνση των φυλακών, διαπιστώνοντας ότι η κύρωση αυτή ήταν σύμφωνη με τη διαδικασία και το νόμο.

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου έκρινε ότι η πειθαρχική κύρωση που επιβλήθηκε στους προσφεύγοντες ισοδυναμούσε με παρέμβαση στο δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης. Στηριζόμενο στις αρχές που απορρέουν από τη νομολογία του για την ελευθερία της έκφρασης, το ΕΔΔΑ σημείωσε ότι στην προκειμένη περίπτωση ήταν αδύνατο να προσδιοριστεί με βάση τις αποφάσεις που εκδόθηκαν από τις εθνικές αρχές εάν η κύρωση που επιβλήθηκε στους προσφεύγοντες ήταν αναγκαία για να επιτευχθούν οι θεμιτοί στόχοι που επεδίωκαν οι αρχές, δηλαδή η πρόληψη της διαταραχής. Από τις αποφάσεις των δικαστηρίων δεν ήταν σαφές ότι οι εθνικές αρχές είχαν επιτύχει ορθή εξισορρόπηση, σύμφωνα με τα κριτήρια που ορίζονται στη νομολογία του Δικαστηρίου του Στρασβούργου, μεταξύ του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης και τους νόμιμους επιδιωκόμενους σκοπούς.

Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι, παρά την ήπια κύρωση που επιβλήθηκε στους προσφεύγοντες, η κυβέρνηση δεν είχε αποδείξει ότι οι λόγοι που επικαλέστηκαν οι εθνικές αρχές ως αιτιολόγηση για το μέτρο για το οποίο καταγγέλλονταν ήταν σχετικές και επαρκείς ή ότι το μέτρο ήταν απαραίτητο σε μια δημοκρατική κοινωνία.

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 10 της ΕΣΔΑ) και έκρινε ότι η διαπίστωση παραβίασης αποτελούσε από μόνη της επαρκή δίκαιη ικανοποίηση της ηθικής βλάβης που υπέστησαν οι προσφεύγοντες.

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 10

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Οι προσφεύγοντες, Mehmet Çiftçi και Suat İncedere, είναι Τούρκοι υπήκοοι που γεννήθηκαν το 1952 και 1971 αντίστοιχα. Κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών κρατούνταν στις φυλακές της Αδριανούπολης.

Τον Δεκέμβριο του 2016 οι δύο προσφεύγοντες, μαζί με άλλους 26 κρατούμενους, διάβασαν ποιήματα και τραγούδησαν ύμνους στη μνήμη των κρατουμένων που είχαν πεθάνει κατά την επιχείρηση «επιστροφή στη ζωή» από τις αρχές στις φυλακές τον Δεκέμβριο του 2000.

Τον Ιανουάριο του 2017 η διοίκηση των φυλακών αποφάσισε να τους επιβάλει κύρωση με τη μορφή της στέρησης των μέσων επικοινωνίας για ένα μήνα, θεωρώντας ότι οι ενέργειές τους κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης το να ψάλλονται ύμνοι ή συνθήματα αδικαιολόγητα, ισοδυναμούσε με πειθαρχικό παράπτωμα βάσει του νόμου 5725 για την εκτέλεση ποινών και προληπτικών μέτρων.

Τον Οκτώβριο του 2017 ο δικαστής εκτέλεσης της ποινής της Αδριανούπολης, αποφαινόμενος επί προσφυγής των προσφευγόντων, ακύρωσε την επιβληθείσα κύρωση με το σκεπτικό ότι το εν λόγω αδίκημα δεν είχε επιβεβαιωθεί.

Τον Νοέμβριο του 2017 το Κακουργιοδικείο της Αδριανούπολης ακύρωσε την προηγούμενη απόφαση του δικαστή, διαπιστώνοντας ότι η κύρωση αυτή ήταν σύμφωνη με τη διαδικασία και το νόμο.

Τον Νοέμβριο του 2018 το Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε τις επιμέρους αιτήσεις που υποβλήθηκαν ως απαράδεκτες.

Επικαλούμενοι το άρθρο 10 (ελευθερία της έκφρασης) της ΕΣΔΑ, οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν για την κύρωση που τους επιβλήθηκε από τις αρχές.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου έκρινε ότι η πειθαρχική κύρωση που επιβλήθηκε στους προσφεύγοντες για ανάγνωση ποιημάτων και ύμνων στη μνήμη των κρατουμένων που πέθαναν και τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια επιχείρησης που διεξαγόταν στις φυλακές ισοδυναμούσε με παρέμβαση στο δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης. Η παρέμβαση αυτή είχε ως νομική βάση το νόμο 5275 και είχε ιδίως (θεμιτό) στόχο την πρόληψη της διαταραχής.

Κάνοντας μνεία στις αρχές που απορρέουν από τη νομολογία του για την ελευθερία της έκφρασης, το ΕΔΔΑ σημείωσε ότι στην προκειμένη περίπτωση ήταν αδύνατο να προσδιοριστεί με βάση τις αποφάσεις που εκδόθηκαν από τις εθνικές αρχές εάν η κύρωση που επιβλήθηκε στους προσφεύγοντες ήταν αναγκαία για να επιτευχθούν οι θεμιτοί στόχοι που επεδίωκαν οι αρχές. Η διοίκηση των φυλακών, στην επιβολή της υπό κρίση κύρωσης, είχε απλώς υποδείξει ότι οι ενέργειες των προσφευγόντων ισοδυναμούσαν με το αδίκημα που αναφέρεται στο άρθρο 42(2)(ε) του Νόμου 5275. Ομοίως, το Κακουργιοδικείο, στην απόφασή του που ακυρώνει την απόφαση του δικαστή που ήρε την κύρωση, είχε απλώς δηλώσει ότι η απόφαση της διεύθυνσης των φυλακών ήταν σύμφωνη με τη διαδικασία και το νόμο. Το Συνταγματικό Δικαστήριο στη συνέχεια ανέφερε, γενικά, είτε ότι δεν υπήρξε καμία παρέμβαση στα δικαιώματα και τις ελευθερίες που προστατεύονται από το Σύνταγμα είτε ότι η παρέμβαση δεν ισοδυναμούσε με παράβαση. Ως εκ τούτου, δεν ήταν σαφές από αυτές τις αποφάσεις ότι οι εθνικές αρχές είχαν επιτύχει ορθή εξισορρόπηση, σύμφωνα με τα κριτήρια που ορίζονται στη νομολογία του Δικαστηρίου του Στρασβούργου, μεταξύ του δικαιώματος των στην ελευθερία της έκφρασης και στους νόμιμους επιδιωκόμενους σκοπούς.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι, παρά την ήπια κύρωση που επιβλήθηκε στους προσφεύγοντες, η Κυβέρνηση δεν είχε αποδείξει ότι οι λόγοι που επικαλέστηκαν οι εθνικές αρχές για να δικαιολογήσουν το μέτρο για το οποίο καταγγέλλονταν ήταν σχετικοί και επαρκείς ή ότι το μέτρο ήταν απαραίτητο σε μια δημοκρατική κοινωνία.

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου διαπίστωσε παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 10 της ΕΣΔΑ).

Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)

Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η διαπίστωση παραβίασης αποτελούσε από μόνη της επαρκή δίκαιη ικανοποίηση της ηθικής βλάβης που υπέστησαν οι προσφεύγοντες. (επιμέλεια echrcaselaw.com)