Αμεροληψία δικαστή σε δίκη με διάδικο αυτόν που τον προάγει. Μια κριτική ματιά σε απόφαση με αντιδίκους τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας και έναν απλό πολίτη.
του Βασίλη Χειρδάρη
ΑΠΟΦΑΣΗ
Τhiam κατά Γαλλίας της 18.10.2018 (αριθ. προσφ. 80018/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Συμμετοχή του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί ως πολιτικώς ενάγοντος σε ποινική δίκη κατά πολίτη. Καταγγελίες από τον προσφεύγοντα για παραβίαση της αρχής της ισότητας των όπλων και έλλειψη αμεροληψίας του δικαστηρίου λόγω της ιδιότητας του πολιτικώς ενάγοντος. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι δεν υπήρξε καμία ένδειξη ότι η συμμετοχή του κ. Σαρκοζί θα εμπόδιζε τον προσφεύγοντα από το να ασκήσει τα υπερασπιστικά του δικαιώματα. Ο Σαρκοζί ήταν Πρόεδρος της Επιτροπής που διόριζε τους δικαστές στο Ανώτατο Δικαστήριο και τους Προέδρους Εφετών, όταν οι δικαστές των ποινικών δικαστηρίων εξέταζαν την υπόθεση. Ο ισχυρισμός του προσφεύγοντος ότι ο Σαρκοζί ασκούσε επιρροή λόγω της ιδιότητάς του αυτής επί της επαγγελματικής σταδιοδρομίας των δικαστών που διόρισε, δεν αρκούσε για να αποδειχθεί η έλλειψη ανεξαρτησίας του Δικαστηρίου, δεδομένου ότι από την διαδικασία δεν προέκυψαν θέματα αμεροληψίας των δικαστών και προβλημάτων στην ισότιμη αντιμετώπιση του κατηγορουμένου. Κατά το ΕΔΔΑ το ότι οι δικαστές διορίστηκαν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας δεν τους καθιστούσε υφιστάμενούς του και δεν αρκεί από μόνο του να τεκμηριώσει έλλειψη αμεροληψίας. Μη παραβίαση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 6 παρ. 1
ΣΧΟΛΙΟ
Η απόφαση Ηiam κατά Γαλλίας της 18.10.2018 είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Ο τότε Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Σαρκοζί άσκησε για ιδιωτική του υπόθεση παράσταση πολιτικής αγωγής σε ποινικό δικαστήριο κατά κατηγορουμένου Γάλλου πολίτη. Το δικαίωμά του αυτό το άσκησε ενώ υπηρετούσε το υπέρτατο αξίωμα του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας και κατέχοντας ταυτόχρονα ex officio και την Προεδρία Επιτροπής που διόριζε τους Ανώτατους Δικαστές και τους Προέδρους των Εφετών. Διέθετε δηλαδή αξιώματα και ιδιότητες που καθιστούσε ερευνώμενη την παράστασή του στο ποινικό δικαστήριο με την ιδιότητα του διαδίκου.
Άραγε ήταν δυνατόν να επηρεάσει τους δικαστές ο διάδικος που καθόριζε την θέση τους και την προαγωγή τους στα ανώτατα κλιμάκια της δικαιοσύνης;
Το ΕΔΔΑ ερεύνησε την υπόθεση και έκρινε ότι δεν αρκούσε η επίσημη ιδιότητα του διαδίκου από μόνη της για να καταστήσει το Δικαστήριο μη αμερόληπτο και την δίκη μη δίκαιη για τον κατηγορούμενο που ήταν αντίπαλος του Προέδρου της Δημοκρατίας. Κατά το Δικαστήριο του Στρασβούργου υπήρχαν οι ασφαλιστικές δικλείδες στη γαλλική νομοθεσία που έριχναν πέπλο ανεξαρτησίας στους δικαστές της Γαλλίας.
Κατά την άποψή μου δεν είναι εξαιρετικά πειστική η αιτιολογία του Δικαστηρίου του Στρασβούργου. Αφήνει κενά και δημιουργεί προβληματισμούς. Το ότι συμμετέχει σε μια δίκη ως διάδικος το πρόσωπο που καθορίζει την προαγωγή και το επαγγελματικό μέλλον αυτών που θα κρίνουν την υπόθεσή του δημιουργεί κλίμα ανασφάλειας στον διάδικό του που δεν διαθέτει τις ίδιες δυνατότητες, ιδιότητες και εξουσίες. Θα έπρεπε να προβλέπονται και να έχουν θεσμοθετηθεί ασφαλιστικές δικλείδες στο γαλλικό δίκαιο ώστε να αναστέλλεται η δίκη σε τέτοιες προφανείς περιπτώσεις μέχρι τη λήξη της ιδιότητας του διαδίκου.
Στις 16.10.2018, δηλαδή δυο μέρες πριν εκδοθεί η σχολιαζομένη απόφαση το Δικαστήριο του Στρασβούργου απεφάνθη στην υπόθεση στην απόφαση Dainelienė κατά Λιθουανίας (πρόκειται να αναρτηθεί στις 22.10.18 στο blog μας) ότι «η δικαιοσύνη πρέπει όχι μόνο να απονέμεται, αλλά και να φαίνεται ότι απονέμεται ορθά» και καταδίκασε τη Λιθουανία για παραβίαση της δίκαιης δίκης εξαιτίας έλλειψης αντικειμενικής αμεροληψίας δικαστή, γιατί συμμετείχε αρεοπαγίτης σε Επιτροπή που έκρινε το παραδεκτό της αναίρεσης, ο οποίος ήταν πατέρας εισαγγελέα που είχε αναμιχθεί στην υπόθεση σε κατώτερο βαθμό!
Άραγε η έλλειψη αντικειμενικής αμεροληψίας ισχύει για το έλασσον (πατέρας αρεοπαγίτης – εισαγγελέας γιος) και δεν ισχύει για το μείζον (Πρόεδρος της Δημοκρατίας που καθορίζει τις προαγωγές δικαστών – δικαστές που κρίνονται από τον Πρόεδρο);
Μια ξεκάθαρη απάντηση θα μπορούσε να δοθεί από το Στρασβούργο αν αχθεί η σχολιαζόμενη απόφαση στο Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης. Μέχρι τότε ο πολίτης θα αναρωτιέται αν μπορεί ένας δικαστής να είναι αμερόληπτος όταν δικάζει υπόθεση μεταξύ ενός άσημου διαδίκου και ενός Προέδρου της Δημοκρατίας που τυχαίνει να καθορίζει ο τελευταίος το μέλλον και την ανέλιξη του Δικαστή. Εσείς τι λέτε;
(βλ. εδώ για την απόφαση).
