Δωροδοκία ελεγκτικών οργάνων και η απάντηση του Στρασβούργου!
ΑΠΟΦΑΣΗ
Berardi και Mularoni κατά San Marino της 10.01.2019 (αρ. προσφ. 24705/16 και 24818/16)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ποινική δίωξη για δωροδοκία. Δύο κυβερνητικοί αξιωματούχοι φέρεται ότι έλαβαν χρήματα με αντάλλαγμα την μη εκτέλεση των επαγγελματικών τους καθηκόντων όσον αφορά την ασφάλεια σε εργοτάξια και τον έλεγχο της νομιμότητας των εγκαταστάσεών τους. Καταδίκη και φυλάκιση των κυβερνητικών αξιωματούχων. Οι προσφεύγοντες διαμαρτυρήθηκαν ότι η παθητική δωροδοκία είχε θεσμοθετηθεί αργότερα και δεν μπορούσε να γίνει αναδρομική εφαρμογή της. Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι ο νόμος αυτός δεν είχε εφαρμοστεί αναδρομικά στις πράξεις των προσφευγόντων, δεδομένου ότι η σχετική εσωτερική νομοθεσία είχε προβλέψει, τόσο πριν, όσο και μετά τις αλλαγές στον ποινικό κώδικα του Σαν Μαρίνο το 2008, ότι οι ενέργειες των προσφευγόντων ήταν εγκληματικές και δεκτικές της ποινικής τιμωρίας που είχε επιβληθεί. Μη παραβίαση του άρθρου 7 της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 7
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες, Paolo Berardi και Davide Mularoni, είναι υπήκοοι του Αγίου Μαρίνου. Γεννήθηκαν το 1963 και 1965, και ζουν στο Dogana και στο Faetano (στον Άγιο Μαρίνο), αντίστοιχα.
Η υπόθεση αφορά δύο κυβερνητικούς αξιωματούχους που δέχτηκαν δωροδοκίες με αντάλλαγμα να μη διεκπεραιώσουν τα επαγγελματικά καθήκοντα όσον αφορά την ασφάλεια στα εργοτάξια και τον έλεγχο της νομιμότητας των εγκαταστάσεών τους με αποτέλεσμα την επακόλουθη καταδίκη και φυλάκισή τους.
Το 2008 ο ποινικός κώδικας του San Marino προσαρμόστηκε για να επικαιροποιηθεί ο νόμος περί δωροδοκίας. Το 2011, στο Κοινοβούλιο συστάθηκε εξεταστική επιτροπή για τη διερεύνηση του οργανωμένου εγκλήματος στο Σαν Μαρίνο. Ανετέθη στην επιτροπή να διερευνήσει, μεταξύ άλλων, την πιθανή ύπαρξη συμπαιγνίας μεταξύ των πολιτικών και της εταιρίας F., η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στο Β.
Τον Δεκέμβριο του 2012, οι κκ. Berardi και Mularoni, μαζί με αρκετούς άλλους, κατηγορήθηκαν για δωροδοκία. Κατηγορούνται ότι δέχονται δωροδοκίες από διάφορες κατασκευαστικές εταιρείες ως αντάλλαγμα τη παράληψη διεξαγωγής επιτόπιων ελέγχων ασφαλείας και τη μη επιβολή κυρώσεων στις εταιρείες για διάφορες παραβιάσεις και παρατυπίες. Κρίθηκαν ένοχοι τον Σεπτέμβριο του 2014. Ο πρώτος δικαστής καταδίκασε τους δυο τους σε πεντέμισι χρόνια κάθειρξης, τους απαγόρευσε την κατοχή δημόσιου αξιώματος για τέσσερα χρόνια, και τους επέβαλε πρόστιμο 25.000 ευρώ.
Άσκησαν έφεση στις αρχές του 2015. Συγκεκριμένα, υποστήριξαν ότι δεν υπήρχε νόμος στο Σαν Μαρίνο ο οποίος να ποινικοποιούσε την αποδοχή των χρημάτων ως αντάλλαγμα για πράξη παράλειψης. Ισχυρίστηκαν ότι, σύμφωνα με την αρχή «καμία ποινή χωρίς νόμο» (nullen crimen sine lege), δεν θα μπορούσε να τους επιβληθεί ποινή για ένα έγκλημα που δεν υπήρχε κατά τη στιγμή των αμφισβητούμενων ενεργειών τους. Έτσι, δεν μπορούσαν να κριθούν ένοχοι για τις πληρωμές τις οποίες κατηγορήθηκαν ότι δέχθηκαν σε αντάλλαγμα για τη παράλειψη εκτέλεσης ορισμένων καθηκόντων πριν από τις τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα του 2008.
Το Εφετείο επικύρωσε την απόφαση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, μειώνοντας ελάχιστα την ποινή. Αποφάνθηκε ότι το γεγονός ότι οι προσφεύγοντες δέχτηκαν χρήματα με αντάλλαγμα την αποχή τους από ενέργεια ή δέχτηκαν χρήματα με αντάλλαγμα να τα χρησιμοποιήσουν με παρεκκλίνοντα τρόπο, σήμαινε ότι είχαν προβεί πράγματι σε πράξεις αντίθετες προς τα καθήκοντά τους, ένα έγκλημα που είχε ήδη προβλεφθεί κατά την εποχή των εν λόγω πράξεων.
Βασιζόμενοι στο άρθρο 7 § 1 (καμία τιμωρία χωρίς νόμο), οι προσφεύγοντες παραπονούνται ότι κρίθηκαν ένοχοι δωροδοκίας σύμφωνα με διατύπωση μιας ποινικής διάταξης που δεν είχε τεθεί σε ισχύ κατά τη διάρκεια των σχετικών πράξεων. Ο νόμος, επομένως, εφαρμόστηκε αναδρομικώς κατά παράβαση των δικαιωμάτων τους βάσει του άρθρου 7.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 7
Το Δικαστήριο όφειλε να αποφανθεί κατά πόσον ο εγχώριος νόμος είχε διατυπωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατόν οι προσφεύγοντες να γνωρίζουν ευλόγως ότι οι ενέργειές τους θα τους καθιστούσαν ποινικά υπεύθυνους με τρόπο που αργότερα διαπιστώθηκε ότι ήταν. Για να γίνει αυτό, το Δικαστήριο έπρεπε να απαντήσει δύο ερωτήματα: πρώτον, κατά πόσον οι προσφεύγοντες είχαν διαπράξει τις πράξεις για τις οποίες στη συνέχεια καταδικάστηκαν και για τις οποίες είχε τεθεί σε ισχύ η νομική διάταξη, καθιστώντας αυτές αξιόποινες και δεύτερον, αν η επιβληθείσα ποινή είχε υπερβεί τα όρια που καθορίζονται σε μια τέτοια διάταξη.
Το Δικαστήριο τόνισε ότι η καταχώριση των πράξεων των προσφευγόντων ως αξιόποινων ήταν έργο των εθνικών δικαστηρίων. Ωστόσο, το Δικαστήριο θα έπρεπε να εξετάσει κατά πόσον υπήρξε μια σύγχρονη νομική βάση για την καταδίκη των προσφευγόντων και ότι η απόφαση στην οποία κατέληξαν τα εγχώρια δικαστήρια ήταν συμβατή με το άρθρο 7 της ΕΣΔΑ.
Στην προκειμένη περίπτωση, τα εθνικά δικαστήρια σε κάθε στάδιο, διαπίστωσαν ότι ο ποινικός χαρακτήρας των πράξεων των προσφευγόντων ανερχόταν σε πράξεις αντίθετες προς τα επίσημα καθήκοντά τους, πράγμα το οποίο, κατά την άποψη του Δικαστηρίου, αποτελούσε λογική αξιολόγηση.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι μια νομική διάταξη είχε πράγματι τεθεί σε ισχύ κατά τον χρόνο των ενεργειών των προσφευγόντων, καθιστώντας τις πράξεις αυτές αξιόποινες. Ακόμα και πριν από τις αλλαγές στο νόμο περί δωροδοκίας το 2008, ο ποινικός κώδικας είχε συμπεριλάβει το έγκλημα ενός κυβερνητικού αξιωματούχου να δεχτεί χρήματα ως αντάλλαγμα για πράξεις αντίθετες προς τα επίσημα καθήκοντά του. Η επιβληθείσα ποινή ήταν σύμφωνη με τη διάταξη αυτή. Το Δικαστήριο απέρριψε το επιχείρημα των προσφευγόντων ότι η απουσία προηγουμένου στη δίκη τους, δεδομένου ότι η υπόθεσή τους ήταν η πρώτη ποινική διαδικασία στο Σαν Μαρίνο για δωροδοκία, είχε ως αποτέλεσμα η εγχώρια δικαστική ερμηνεία του εγκλήματος δωροδοκίας να είναι απρόβλεπτη κατά το χρόνο των πράξεων τους. Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι συνέπειες της απόφασης των προσφευγόντων να ενεργήσουν αντίθετα προς τα επίσημα καθήκοντά τους ήταν προβλέψιμες, όχι μόνο με τη βοήθεια νομικών συμβουλών αλλά και ως θέμα, έννοια κοινού ενδιαφέροντος.
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 7 (επιμέλεια echrcaselaw.com).
