Ιδιαίτερη νομική υποχρέωση των αρχών για προστασία των ανηλίκων ως ευπαθής ομάδα. Πνιγμός ανηλίκου σε κατασκήνωση και αναποτελεσματική έρευνα. Παραβίαση διαδικαστικού σκέλους του δικαιώματος στη ζωή
ΑΠΟΦΑΣΗ
Veronica Ciobanu κατά Δημοκρατίας της Μολδαβίας της 04.02.2021 (αριθ. προσφ. 69829/11)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Προστασία ανηλίκων. Πνιγμός ανηλίκου που έμενε σε κρατική κατασκήνωση. Αναποτελεσματική έρευνα. Διαδικαστικό και ουσιαστικό σκέλος δικαιώματος στη ζωή.
Ο ανήλικος υιός της προσφεύγουσας πνίγηκε ενώ παραθέριζε σε δημόσια κατασκήνωση για παιδιά στη Ρουμανία. Οι εγχώριες αρχές της Μολδαβίας έκριναν ότι διεξήχθη επαρκής έρευνα και ότι ο θάνατος του παιδιού οφείλονταν σε απερισκεψία του, αφού δεν τήρησε τους κανόνες των κατασκηνωτών για την κολύμβηση, παρότι είχε εκπαιδευθεί και ενημερωθεί γι΄αυτούς . Η προσφεύγουσα άσκησε προσφυγή για παραβίαση του δικαιώματος στην ζωή του υιού της τόσο για του ουσιαστικό όσιο και για το διαδικαστικό σκέλος.
Το Στρασβούργο επισήμανε ότι η ποινική διαδικασία που διεξήχθη στη Μολδαβία ήταν ικανή να καλύψει τη διαδικαστική υποχρέωση του άρθρου 2. Παρά ταύτα διαπίστωσε ότι, αν και η έρευνα διεξήχθη άμεσα με αρκετές καταθέσεις αυτοπτών μαρτύρων, δεν διελεύκανε επαρκώς τις συνθήκες του ατυχήματος και δεν προσδιόρισε τα υπεύθυνα άτομα που όφειλαν να επιβλέπουν τους ανήλικους ενώ κολυμπούσαν.
Το ΕΔΔΑ επισήμανε ότι οι ανήλικοι ανήκουν σε μία ιδιαίτερη ευπαθή ομάδα και το κράτος έχει ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να φροντίζει για την προστασία τους. Δεδομένου ότι οι εγχώριες αρχές δεν ερεύνησαν την ευθύνη των υπευθύνων της κατασκήνωσης, έκρινε ότι υπήρχε παραβίαση όσον αφορά το διαδικαστικό σκέλος του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ. Όσον αφορά το ουσιαστικό σκέλος, έκρινε ότι δεν είχε αρμοδιότητα να αποφασίσει καθόσον η προσφυγή δεν στρέφονταν κατά της Ρουμανίας, σε εδαφική περιοχής της οποίας συνέβη το ατύχημα.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 2
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, Veronica Ciobanu, είναι Μολδαβή υπήκοος που γεννήθηκε το 1974 και ζει στο Strășeni (Δημοκρατία της Μολδαβίας).
Ο υιός της προσφεύγουσας πνίγηκε ενώ παραθέριζε σε Μολδαβική κρατική παιδική κατασκήνωση στη Ρουμανία. Έγινε έρευνα αλλά αποδείχθηκε ατελέσφορη. Δεν βρέθηκε ο υπεύθυνος που επέβλεπε την ομάδα των παιδιών ενώ κολυμπούσαν, στην οποία ήταν και ο πνιγείς υιός της.
Με αμετάκλητη δικαστική απόφαση της 30.11.2011, το δικαστήριο Râșcani (Chișinău) έκρινε ότι η έρευνα της εισαγγελικής αρχής ήταν διεξοδική και απέρριψε το αίτημα της προσφεύγουσας ως αβάσιμο. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατασκήνωση για τους νέους λειτουργούσε σε πλήρη εναρμόνιση με την ισχύουσα νομοθεσία και ότι, όσον αφορά τις ενέργειες των κρατικών υπαλλήλων που επόπτευαν την κατασκήνωση, δεν κρίθηκαν ως παράνομες. Το εγχώριο δικαστήριο έκρινε τελικά ότι ο θάνατος είχε συμβεί εξαιτίας της απερισκεψίας του υιού της προσφεύγουσας που δεν τήρησε τις διατάξεις των κανονισμών της κατασκήνωσης σχετικά με την κολύμβηση, για τους οποίους ωστόσο είχε πλήρως ενημερωθεί και γνώριζε.
Βασιζόμενη ιδίως στο άρθρο 2 (δικαίωμα στη ζωή) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η προσφεύγουσα ισχυρίστηκε ότι παραβιάστηκε το δικαίωμα του υιού της στη ζωή λόγω του πνιγμού του, ενώ έμενε στην κατασκήνωση στη Σουλίνα (Ρουμανία) και της αναποτελεσματικής έρευνας για το θάνατό του.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο εξέτασε το ζήτημα αν η διαδικαστική υποχρέωση που απορρέει από το άρθρο 2 της Σύμβασης τηρήθηκε στην παρούσα υπόθεση από τις αρχές της Μολδαβίας. Όσον αφορά την ποινική διαδικασία που διεξήχθη στην παρούσα υπόθεση, το Δικαστήριο επανέλαβε ότι, μέχρι στιγμής δεδομένου ότι μπορούσε να θεωρηθεί αποτελεσματική, μια τέτοια διαδικασία είναι από μόνη της ικανή να εκπληρώσει τη διαδικαστική υποχρέωση που απορρέει από το άρθρο 2 που απαιτεί από το κράτος να θεσπίσει ένα αποτελεσματικό δικαστικό σύστημα.
Παρατήρησε ότι η ανακριτική αρχή της Μολδαβίας ξεκίνησε μια έρευνα αρκετά γρήγορα και ότι αρκετοί μάρτυρες έδωσαν κατάθεση, συμπεριλαμβανομένων των αυτοπτών μαρτύρων. Ειδικότερα, η έρευνα διαπίστωσε τις συνθήκες λίγο πριν από το θάνατο του υιού της προσφεύγουσας, δηλαδή τη στιγμή που η ομάδα των νέων αποφάσισε να κολυμπήσει σε ένα μη επιτρεπόμενο μέρος και το τραγικό συμβάν. Το Δικαστήριο σημείωσε επίσης τη διαπίστωση του εισαγγελέα που ήταν αρμόδιος για την υπόθεση ότι η οργάνωση της παραμονής στην κατασκήνωση των νέων πραγματοποιήθηκε σε αυστηρή εναρμόνιση με την ισχύουσα νομοθεσία. Ωστόσο, οι έρευνες δεν έριξαν άπλετο φως στο εάν υπήρχε επαρκής επίβλεψη των παιδιών στην παραλία όταν συνέβη η τραγωδία από τους αρχηγούς της ομάδας.
Υπενθύμισε επίσης την υποχρέωση του κράτους, μέσω των σχολικών αρχών, να αναλάβει την ευθύνη για τα παιδιά που του έχουν ανατεθεί, καθώς και τον ουσιαστικό ρόλο των σχολικών αρχών στην προστασία της υγείας και της ευημερίας των παιδιών λαμβανομένης υπόψη την ευπάθειας ιδιαίτερα λόγω της ηλικίας τους.
Λαμβάνοντας υπόψη τη νομολογία του, το ΕΔΔΑ θεώρησε ότι ένα από τα βασικά σημεία στην παρούσα υπόθεση ήταν εάν τα παιδιά, συμπεριλαμβανομένου του υιού της προσφεύγουσας, είχαν κατάλληλη εποπτεία κατά την ώρα της κολύμβησής τους, προκειμένου να μειωθεί ο ελάχιστος κίνδυνος πνιγμού. Ωστόσο, η έρευνα που διενήργησαν οι αρχές της Μολδαβίας δεν διαπίστωσε ούτε ποιος ήταν υπεύθυνος που επέβλεπε τα παιδιά την ημέρα της τραγωδίας ή εάν οι κρατικοί υπάλληλοι που είχαν την ευθύνη της κατασκήνωσης ήταν παρόντες στην παραλία την συγκεκριμένη στιγμή. Η ανάγκη καθορισμού των υπεύθυνων ατόμων που είχαν ιδίως την ευθύνη της εποπτείας των παιδιών υπογραμμίστηκε, εξάλλου, από τη Ρουμανική εισαγγελία. Η Μολδαβική εισαγγελική αρχή απέτυχε επίσης να αποσαφηνίσει την πιθανότητα ότι ο υιός της προσφεύγουσας ενδέχεται να παραβίασε μια άμεση εντολή από υπεύθυνους που υποτίθεται ότι τον επέβλεπαν.
Βάσει των ανωτέρω, το Δικαστήριο εκτίμησε ότι η ποινική έρευνα που διενήργησαν οι Μολδαβικές αρχές δεν ήταν διεξοδική και, ως εκ τούτου, δεν πληρούσε την διαδικαστική υποχρέωση του άρθρου 2 της Σύμβασης (δικαίωμα στη ζωή).
Συνεπώς, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι το νομικό σύστημα της Μολδαβίας, όπως εφαρμόστηκε στην παρούσα υπόθεση, δεν επέτρεψε στο καθ΄ού κράτος να συμμορφωθεί με τη διαδικαστική του υποχρέωση που απορρέει από το δικαίωμα προστασίας της ζωής (άρθρο 2 της ΕΣΔΑ).
Όσον αφορά τη ουσιαστική πτυχή του δικαιώματος στη ζωή, το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι η αίτηση δεν στρέφεται κατά του κράτους (Ρουμανία) στο έδαφος του οποίου πνίγηκε ο υιός της προσφεύγουσας. Ως εκ τούτου, δεν θα σχολιάσει εάν η παραλία ήταν εξοπλισμένη με τα απαιτούμενα πρότυπα ασφαλείας ή σχετικά με την πιθανή ευθύνη του ρουμάνου ναυαγοσώστη. Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά την ευθύνη των αρχών της Μολδαβίας, το Δικαστήριο δεν ήταν σε θέση να αποδείξει εάν γνώριζαν ή έπρεπε να γνωρίζουν, τότε, ότι η ζωή του υιού της προσφεύγουσας απειλήθηκε με πραγματικό και άμεσο τρόπο. και ότι δεν είχαν λάβει, στο πλαίσιο των εξουσιών τους, τα μέτρα τα οποία, από λογική άποψη, θα είχαν αναμφίβολα μετριάσει ή ακόμη και αποτρέψει τον κίνδυνο. Ωστόσο, τόνισε ότι αυτή η αδυναμία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη διεξοδικής και αποτελεσματικής διερεύνησης από τις αρχές της Μολδαβίας σχετικά με τις περιστάσεις γύρω από το θάνατο του υιού της προσφεύγουσας.
Υπό το πρίσμα των παραπάνω, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε διαδικαστική παραβίαση του άρθρου 2 της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση : το ΕΔΔΑ επιδίκασε 12.000 ευρώ για ψυχική οδύνη και 2.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες (επιμέλεια echrcaselaw.com).
