Επιβολή ελαχίστου προστίμου που δεν είχε χαρακτήρα ποινικό και ποινική καταδίκη. Μη παραβίαση της αρχής ne bis in idem

ΑΠΟΦΑΣΗ

Prina κατά Ρουμανίας της 01.10.2020 (αριθ. προσφ. 37697/13)

βλ. εδώ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αρχή ne bis in idem. Δικαίωμα του προσώπου να μην δικάζεται ή να τιμωρείται δύο φορές για το ίδιο αδίκημα .

Ο προσφεύγων, προϊστάμενος της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου, κατηγορήθηκε για παραβάσεις σχετικά με ανάθεση και χρηματοδότηση 12 δημοσίων έργων. Του επιβλήθηκε διοικητικό πρόστιμο ισοδύναμο των 850 περίπου ευρώ, που ήταν το ελάχιστο όριο προστίμου (με ανώτερο το ισοδύναμο των 2.100 ευρώ περίπου) το οποίο κατέβαλε. Παράλληλα  ασκήθηκε ποινική δίωξη εναντίον του για κατάχρηση εξουσίας για την ανάθεση 18 δημοσίων συμβάσεων. Καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 4 ετών με αναστολή.

Άσκησε προσφυγή στο ΕΔΔΑ για παραβίαση του άρθρου 4 του 7^ου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ.

Στην υπό κρίση περίπτωση, το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι: α) το πρόστιμο που του επιβλήθηκε προσομοίαζε  με άσκηση πειθαρχικής εξουσίας έναντι δημοσίου υπαλλήλου παρά με επιβολή κύρωσης που εφαρμόζονταν γενικά σε όλους τους πολίτες για διάπραξη αξιόποινων πράξεων, β) ότι δεν είχε τον χαρακτήρα σοβαρής ποινής, δεδομένου ότι το επιβληθέν πρόστιμο ήταν το κατώτερο, γ) το εν λόγω πρόστιμο δεν μπορούσε να έχει αντικατασταθεί με ποινή στέρησης της ελευθερίας σε περίπτωση μη πληρωμής, δ) δεν ανεγράφετο στο ποινικό μητρώο. Έτσι  κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το πρόστιμο που επιβλήθηκε δεν ήταν «ποινικού» χαρακτήρα  σύμφωνα και με τη νομολογία του και δεν είχε εφαρμογή το άρθρο 4 του 7^ου Πρωτοκόλλου.

Το Στρασβούργο κήρυξε την προσφυγή απαράδεκτη κατά πλειοψηφία.

ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 4 του 7^ου Πρωτοκόλλου

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Ο προσφεύγων Minel Florin Prina είναι Ρουμάνος υπήκοος που γεννήθηκε το 1973 και ζει στη Slatina (Ρουμανία). Ήταν προϊστάμενος  του τεχνικού τμήματος του Δήμου  και, κατά τον κρίσιμο χρόνο των γεγονότων, ήταν υπεύθυνος διαχείρισης και συντονισμού επενδύσεων, δημοσίων έργων, προσκλήσεων υποβολής προσφορών και δημοσίων συμβάσεων. Ήταν επίσης μέλος του συμβουλίου δημοσίων συμβάσεων.

Το 2006 διατάχθηκε από το Ελεγκτικό Συνέδριο να καταβάλει διοικητικό πρόστιμο 3.000 ρουμανικών λέϊ (RON – περίπου 850 ευρώ) για «πολλαπλές παραβάσεις κανόνων  που σχετίζονται με τη χρηματοδότηση» σχετικά με την ανάθεση δημοσίων έργων. Το πρόστιμο καταβλήθηκε.

Αργότερα την ίδια χρονιά, ο προσφεύγων καταδικάστηκε από το εθνικό δικαστήριο της Craiova σε ποινή φυλάκισης τεσσάρων (4) ετών με αναστολή για κατάχρηση εξουσίας, μετά από ποινική δίωξη που κίνησε η εθνική εισαγγελική αρχή κατά της διαφθοράς.

Το εγχώριο δικαστήριο έκρινε ότι η αρχή ne bis in idem δεν είχε εφαρμογή στην υπό κρίση υπόθεση δεδομένου ότι η ποινική διαδικασία αφορούσε την ανάθεση 18 δημοσίων συμβάσεων, ενώ το πρόστιμο που επιβλήθηκε στον προσφεύγοντα από το Ελεγκτικό Συνέδριο είχε σχέση με τη υπόθεση  12 διαδικασιών  ανάθεσης δημόσιων  συμβάσεων και δεν είχε ποινικό χαρακτήρα.

Ο προσφεύγων αρνήθηκε τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας ότι απλώς είχε εκτελέσει τις αποφάσεις που λαμβάνονται από το δημοτικό συμβούλιο και το συμβούλιο δημοσίων έργων.

Στηριζόμενος στο άρθρο 4 του Πρωτοκόλλου αριθ. 7 (δικαίωμα να μη δικαστεί ή τιμωρηθεί κάποιος  δύο φορές), ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι είχε διωχθεί και καταδικαστεί δύο φορές για το ίδιο αδίκημα, κατά παράβαση της αρχής  ne bis in idem.

ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Άρθρο 4 του Πρωτοκόλλου αριθ. 7

Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι το άρθρο 4 του 7^ου Πρωτοκόλλου ορίζει τρία στοιχεία της αρχής ne bis in idem: οι δύο διαδικασίες πρέπει να έχουν «ποινικό» χαρακτήρα,  να αφορούν τα ίδια γεγονότα και για την ίδια πράξη να έχει επαναληφθεί δίωξη ή τιμωρία.

Εν προκειμένω, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η ρουμανική κυβέρνηση αμφισβήτησε την ύπαρξη της πρώτης προϋπόθεσης.

Η πάγια νομολογία του Δικαστηρίου ορίζει τρία κριτήρια που πρέπει να ληφθούν υπόψη για να καθοριστεί εάν υπάρχει ή όχι  «ποινική ποινή»: Το πρώτο κριτήριο αφορά στον χαρακτηρισμό της παράβασης στο εθνικό δίκαιο, το δεύτερο στην ίδια τη φύση του αδικήματος και το τρίτο στη βαρύτητα της ποινής με την οποία απειλείται ο ενδιαφερόμενος (Engel κ.α. κατά Κάτω Χωρών Ιούνιος 1976, § 82). Το δεύτερο και τρίτο κριτήριο είναι διαζευκτικά και όχι απαραίτητα σωρευτικά.

Όσον αφορά το νομικό χαρακτηρισμό, το Δικαστήριο σημείωσε ότι το εθνικό δίκαιο δεν χαρακτήρισε τα αδικήματα για τα οποία είχε επιβληθεί πρόστιμο στον προσφεύγοντα ως «ποινικά». Επιπλέον, παρατήρησε ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι οι πράξεις που διαπράχθηκαν δεν ήταν αρκετά σοβαρές ώστε να αποτελέσουν  ποινικό αδίκημα και δεν τις είχε παραπέμψει στις εισαγγελικές αρχές.

Όσον αφορά την ίδια τη φύση της διάταξης του εσωτερικού δικαίου που αποτελεί τη νομική βάση για την επιβολή του προστίμου κατά  του προσφεύγοντος, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι το πρόστιμο που επέβαλε το Ελεγκτικό Συνέδριο προσομοίαζε  με την άσκηση πειθαρχικών εξουσιών έναντι των δημοσίων υπαλλήλων παρά με επιβολή κυρώσεων που εφαρμόζονταν γενικά σε όλους τους πολίτες για διάπραξη αξιόποινων πράξεων.

Όσον αφορά τον βαθμό σοβαρότητας της ποινής, το Δικαστήριο επεσήμανε ότι αυτό καθορίστηκε σε σχέση με τη  μέγιστη ποινή που προβλέπεται από την ισχύουσα νομική διάταξη. Το μέγιστο πρόστιμο που προβλέπεται από την εθνική νομοθεσία ήταν 7.500 RON (περίπου 2.100 ευρώ). Στον προσφεύγοντα επιβλήθηκε πρόστιμο 3.000 RON (περίπου 850 ευρώ), το ελάχιστο ποσό που θα μπορούσε να επιβληθεί.

Λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω σκέψεις, και έχοντας υπόψη ότι το εν λόγω πρόστιμο δεν θα μπορούσε να έχει αντικατασταθεί από ποινή στέρησης της ελευθερίας σε περίπτωση μη πληρωμής ή δεν είχε ως επακόλουθο εγγραφή στο ποινικό μητρώο, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το πρόστιμο που επιβλήθηκε στον προσφεύγοντα δεν ήταν «ποινικού» χαρακτήρα  κατά την έννοια της νομολογίας του.

Κατά συνέπεια, το άρθρο 4 του Πρωτοκόλλου αριθ. 7 δεν είχε εφαρμογή στην παρούσα υπόθεση. Η προσφυγή κρίθηκε απαράδεκτη κατά πλειοψηφία (επιμέλεια echrcaselaw.com).