Καρτέλ κατασκευαστικών εταιρειών, αθέμιτος ανταγωνισμός και αποδεικτική διαδικασία. Η αρχή της δίκαιης δίκης στο σύνολο της διαδικασίας
ΑΠΟΦΑΣΗ
SA-Capital Oy κατά Φινλανδίας της 14.02.2019 (αρ. 5556/10)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Μάρτυρες εξ ακοής και έμμεσα αποδεικτικά στοιχεία. Αρχή της δίκαιης δίκης στο σύνολο της διαδικασίας. Καταγγελία εταιρείας ότι το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Φινλανδίας είχε στηριχθεί σε έμμεσα και εξ ακοής αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τη συμμετοχή της σε καρτέλ ασφάλτου, με αποτέλεσμα την αύξηση του διοικητικού προστίμου σε βάρος της. Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο, είχε πλήθος αποδεικτικών στοιχείων για τη συμμετοχή της εταιρείας στο καρτέλ και ότι τα έμμεσα εξ ακοής αποδεικτικά στοιχεία δεν ήταν καθοριστικά για την έκβαση της υπόθεσης. Λόγω του πολύπλοκου χαρακτήρα των υποθέσεων ανταγωνισμού, ο τρόπος συλλογής των αποδεικτικών στοιχείων από το εγχώριο δικαστήριο ήταν κατάλληλος, ενώ η προσφεύγουσα εταιρεία είχε τη δυνατότητα να υποβάλει τα δικά της αποδεικτικά στοιχεία για να αντικρούσει τις κατηγορίες. Η διαδικασία στο σύνολό της ήταν δίκαιη. Μη παραβίαση άρθρου 6 § 1 (δικαίωμα ακρόασης) της ΕΣΔΑ, και, απαράδεκτες οι καταγγελίες δυνάμει του άρθρου 6 §§ 1 και 2 (δικαίωμα ακρόασης / τεκμηρίου αθωότητας).
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 6 §1
Άρθρο 6 §§ 1 και 2
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα SA-Capital Oy είναι φινλανδική εταιρεία με έδρα το Rovaniemi.
Μετά από διαδικασίες που εκκίνησε η Αρχή Ανταγωνισμού το 2004, το δικαστήριο εμπορικών διαφορών διαπίστωσε τον Δεκέμβριο ότι η προσφεύγουσα εταιρεία συμμετείχε σε καρτέλ ασφάλτου για τις συμβάσεις με την κεντρική κυβέρνηση. Διαπιστώθηκε ότι συμμετείχε σε εδαφική κατανομή των αγορών, στη ρύθμιση των τιμών και σε μείωση της παροχής αποθεμάτων ασφάλτου. Της επιβλήθηκε πρόστιμο 75.000 ευρώ.
Οι εναγόμενες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της προσφεύγουσας εταιρίας, και η Αρχή Ανταγωνισμού, όλες προσέφυγαν στο Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο, το οποίο τον Σεπτέμβριο του 2009 ανέτρεψε την πρωτοβάθμια απόφαση. Διαπίστωσε ότι υπήρξε ενιαίο εθνικό καρτέλ την περίοδο 1994 με 2002, το οποίο επηρέαζε την κεντρική και τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και τον ιδιωτικό τομέα.
Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η προσφεύγουσα εταιρεία είχε συμμετάσχει στο καρτέλ, τόσο σε κρατικό, όσο και δημοτικό επίπεδο, ιδίως στη Λαπωνία και στη Βόρεια Καρελία, από τον Μάιο του 1995 έως τον Φεβρουάριο του 2000. Το πρόστιμο της εταιρείας αυξήθηκε σε 500.000 ευρώ, το οποίο καθορίστηκε σύμφωνα με το μικρό μερίδιο της εταιρείας στην αγορά και τη φύση των παραβάσεων της σε σύγκριση με τους κύριους συμμετέχοντες στο καρτέλ.
Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο στήριξε την απόφασή του σε αποδεικτικά μέσα που προέκυψαν απευθείας από την ακροαματική διαδικασία στο δικαστήριο και σε μαρτυρίες που δόθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου εμπορικών διαφορών, ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβάνονταν στοιχεία που οι μάρτυρες είτε είχαν βιώσει οι ίδιοι, είτε είχαν ακούσει ή συνήγαγαν από άλλους.
Βασιζόμενη στο άρθρο 6 §§ 1 και 3 (δ) (δικαίωμα δίκαιης ακρόασης / δικαίωμα εξέτασης μαρτύρων), η προσφεύγουσα εταιρεία παραπονέθηκε ότι το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο είχε στηριχθεί σε αποδεικτικά στοιχεία από άγνωστες πηγές, οι οποίες δεν εξετάστηκαν, ούτε μπορούσαν να εξεταστούν.
Βασιζόμενη στο άρθρο 6 παρ. 1 και 2 η προσφεύγουσα εταιρεία παραπονέθηκε ότι το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο σε υποθέσεις ανταγωνισμού είχε δεχθεί χαμηλότερο επίπεδο απόδειξης από ότι απαιτούσαν η αρχή της «πέραν πάσης αμφιβολίας» ή η αρχή της απόδειξης. Επίσης, διαμαρτύρεται για την αντιστροφή του βάρους απόδειξης. Η προσφυγή κατατέθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 25 Ιανουαρίου 2010.
ΤΟ ΣΤΡΑΒΣΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ….
Άρθρο 6 § 1
Το Δικαστήριο αποφάσισε πρώτα ότι η καταγγελία της εταιρείας ότι το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο βασίστηκε σε εξ ακοής αποδεικτικά μέσα πρέπει να εξεταστεί μόνο βάσει του άρθρου 6 § 1.
Το Δικαστήριο επισήμανε ότι έπρεπε να εξετάσει το δίκαιο χαρακτήρα της δίκης στο σύνολό του, προσθέτοντας ότι οι υποθέσεις που αφορούν το δίκαιο του ανταγωνισμού ήταν συχνά περίπλοκες. Πράγματι, στην έφεση που άσκησε η προσφεύγουσα επιχείρηση, το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο έπρεπε να προβεί σε αξιολόγηση πολλών στοιχείων που αφορούν ένα ευρύ φάσμα οικονομικών, πραγματικών και νομικών θεμάτων.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η προσφεύγουσα εταιρεία είχε τη δυνατότητα να επηρεάσει ποια αποδεικτικά στοιχεία θα τεθούν ενώπιον του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου, καθώς ήταν σε θέση να παραστεί σε μία προπαρασκευαστική συνάντηση για να συζητήσει το ζήτημα. Η προσφεύγουσα εταιρεία δεν είχε ζητήσει την εξέταση άλλων μαρτύρων πέραν των έξι που κλήθηκαν να εμφανιστούν στο Εφετείο.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε συνολικά ότι ο τρόπος με τον οποίο το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο είχε χειριστεί τα αποδεικτικά στοιχεία που προέρχονταν από μάρτυρες ήταν δικαιολογημένος. Σημείωσε επίσης ότι το κεντρικό ζήτημα που έπρεπε να προσδιορίσει το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο ήταν ο βαθμός συμμετοχής της προσφεύγουσας εταιρίας στο καρτέλ, είτε αφορούσε συμβάσεις της κεντρικής κυβέρνησης ή συμβάσεις με την τοπική αυτοδιοίκηση και τον ιδιωτικό τομέα.
Για το σκοπό αυτό, το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο είχε λάβει υπόψη τις μαρτυρικές καταθέσεις του πρωτοβάθμιου δικαστήριού και είχε εξετάσει και το ίδιο μάρτυρες, μερικοί από τους οποίους είχαν δηλώσει την άμεση εμπλοκή της προσφεύγουσας εταιρείας στο καρτέλ. Παρόλο που ορισμένα από τα στοιχεία που κατέθεσαν οι μάρτυρες προέρχονταν από όσα αυτοί είχαν ακούσει ή συναγάγει από άλλους, το Δικαστήριο δεν ήταν πεπεισμένο ότι το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο είχε βασιστεί πρωταρχικά σε τέτοια αποδεικτικά στοιχεία.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η διαδικασία ως σύνολο ήταν δίκαιη: το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο είχε εξηγήσει το σχετικό εσωτερικό δίκαιο και το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είχε λάβει υπόψη το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ. Τα αποδεικτικά στοιχεία μπορούσαν να προσβληθούν από την προσφεύγουσα εταιρία, η οποία είχε τη δυνατότητα να υποβάλει τα δικά της αποδεικτικά στοιχεία για να αντικρούσει τις κατηγορίες. Η προσφεύγουσα εταιρία είχε, έτσι, τη δυνατότητα να ασκήσει το δικαίωμά υπεράσπισης της.
Εν κατακλείδι, το Δικαστήριο έκρινε ότι υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης το βαθμό στον οποίο το Ανώτατο Διοικητικό δικαστήριο είχε στηριχθεί σε μη εξακριβωμένα και έμμεσα αποδεικτικά στοιχεία ήταν δικαιολογημένο.
Άρθρο 6 §§ 1 και 2
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η απόφαση του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου είχε θέσει υπό εξέταση το βάρος της απόδειξης και τα ισχύοντα κριτήρια για αυτό. Το δικαστήριο είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Αρχή Ανταγωνισμού είχε παράσχει εκτεταμένες αποδείξεις για την ύπαρξη καρτέλ, ενώ οι εναγόμενες δεν μπόρεσαν να αντικρούσουν την αξιοπιστία των αποδεικτικών στοιχείων ή τα συμπεράσματα της Αρχής Ανταγωνισμού.
Το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε κανένα σημάδι ότι οι αρχές που διατύπωσε το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο και ο τρόπος που τις εφάρμοσε, ήταν σε αντίθεση με το άρθρο 6 § 2 ή ότι το δικαστήριο είχε προαποφασίσει να διαπιστώσει την ευθύνη της προσφεύγουσας εταιρείας.
Επομένως, δεν μπορούσε να λεχθεί ότι το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο είχε μετατοπίσει το βάρος της απόδειξης στην προσφεύγουσα εταιρεία ή ότι ο βαθμός απόδειξης ήταν αυθαίρετος με οποιονδήποτε τρόπο. Αυτές οι καταγγελίες έπρεπε συνεπώς να απορριφθούν ως προδήλως αβάσιμες και απαράδεκτες.
Ξεχωριστές απόψεις δικαστών
Ο δικαστής Wojtyczek και ο δικαστής Koskelo εξέφρασαν συγκλίνουσες γνώμες, οι οποίες επισυνάπτονται στην απόφαση (επιμέλεια echrcaselaw.com).
